LİMAN ALANLARININ ÖZELLİKLERİ

Liman alanlarında yerleşim ve faaliyet uygulamalarında can, mal ve çevre emniyeti, taşınan yada elleçlenen maddelerin özellikleri, yakın çevredeki diğer riski olan tesisler limanın bulunduğu bölgenin yoğunluğunu ve bu insanların karşı karşıya kalacağı tehlikeler düşünülmelidir.

Patlayıcı maddelerin liman sahasında bulunduğu süre içerisinde terörist saldırı ve sabotaj girişimlerini önlemek için ek önlemler gerekebilir. Alınabilecek önlemler kapsamında limanda bulunan tesislerin yerleşim alanları korunaklı olmalı yada limana sabotaj maksatlı girilebilecek yerler duvarlar ve kanallarla yeterince korunmalıdır. Ambulans yada itfaiye araçları gibi acil durum hizmetleri için giriş ve çıkışların engellenmemesi sağlanmalıdır. Patlayıcıların korunacağı alanların boyutlarını sınırları belirlenmeli, bu alanlarda yanmayan yapım malzemeleri kullanılmalı, yıldırımdan korunma donanımı düzenlenmeli, duman ve ısı boşaltma donanımı yerleştirilmeli, otomatik yangın detektörü donanımı ve eğer gerekli ise otomatik yangın söndürme düzenekleri ve diğer yangın söndürme araçlarını yeterli derecede bulundurulması sağlanmalıdır.

Limana giriş çıkış yapacak personel için giriş kartları, yetki belgeleri oluşturulmalı, kimlik kontrolü, araç ve gerektiğinde üst araması için gerekli donanım (Dedektör, kamera, termal cihazlar) tedarik edilmeli limanların yakınlarındaki bütün hasar riskli tesislerin ve maddelerin toplam riski liman planlama kararlarında dikkate alınır. Liman tesisleri planlanmasında, yakınlarda bulunan nüfusun yoğun olduğu merkezler ve diğer fabrikalar, rafineriler yada kimyasal madde tesisleri de dikkate alınmalıdır.

Elleçlenecek, korunacak, limana aktarılacak yada transit olarak geçen gemide bulunan yüklerin sınıflandırılması için sınırlamaların belirlenmesinde, liman yakınlarında var olan, bütün hasar tehlikesi taşıyan kuruluşlar ve maddeler, bölgedeki nüfus, tesislerin standardı ve acil hizmetler göz önünde alınır.

77 Kara kullanımı planlamasında daima uluslararası kılavuzlar, deneyimler ve çeşitli uluslararası kaynaklarda var olan öneriler dikkate alınır. Liman tesisleri planlanmasında, gemiler veya tersaneler, yükleme boşaltma rıhtımları, atölyeler gibi yük taşıma birimleri için gerekli tesislerinin varlığı düşünülür. Limanın büyüklüğüne ve yükler ile gemilerin tiplerine ve sayılarına bağlı olarak yukarıdaki tesislerden birkaç tanesini yada tümünü sağlamak operasyonların sürekliliğinin sağlanabilmesi açısından önemlidir.

Geçmiş yıllarda ki tecrübeler kargoların yol açtığı nakliyat kazalarının çoğu elleçleme safhasında oluştuğunu göstermiştir. IMO, denizyolları ve liman endüstrilerine uygulamaya konması tavsiye edilen bir düzenlemeler ve uygulama kodları takımı yayınlamıştır. "EVIDG Code" ve "Tehlikeli Maddelerin Liman Bölgelerinde Risksiz Nakliyatı, Elleçlenmesi ve Depolanması için Tavsiyeler" başlıca iki önemli konudur. Bu tavsiyelerin amacı, liman bölgelerinde risksiz nakliyatı, elleçlenmesi ve depolanmasını sağlamak üzere liman normlarının oluşturulması için ana çerçeve olarak hizmet etmektir.

Limanlar IMO’nun faaliyet tavsiyelerini belirleyen esasa dayalı patlayıcı maddelerde kendi düzenlemelerini tasarlamalıdırlar. IMDG Kodu, ana uygulama kodu olarak da benimsenmeli ve gerektiğinde (örneğin, sınıflandırmada, istiflemede, etiketlemede, işaretlemede ve dokümantasyonda), bu zorunlu olmalıdır. Normlar buna ilaveten, patlayıcı maddeleri, doğrudan teslimat, özel iskeleler, miktar sınırlamaları, ve depolama alanlarının tahsisi, dokümanter ve idari gereklilikler, faaliyet prosedürleri ve diğer kriterler açısından alt bölümlere ayırmalıdır.

Patlayıcı kargolarla kazaları önlemek için itibara alınacak dört temel unsur aşağıda sıralanmıştır (Tehlikeli yüklerin elleçlenmesi, nakliyesi ve depolanması kurs eğitim el kitabı, 2012:112) .

3.1.1.1. Risk Tahmini

Yeni liman projesinin başlangıcından itibaren, risk olasılığı belirlenmeli, acil durum planı oluşturmalı ve emniyet açısından zayıf noktaları saptanmalıdır.

78 3.1.1.2. Liman Planlaması

Patlayıcı maddelerin elleçlendiği bir liman, bir sanayi bölgesinden daha da fazla tehlikelidir çünkü liman iki ayrı nakliyat modunun, denizin ve karanın buluştuğu yerdir. İnsan hatasına veya ihmale dayalı kazaların olma olasığı daha da fazladır. Bununla birlikte riskleri azaltmak mümkündür.

Liman tasarımında emniyet bilinci oluşturulurken, esas olarak liman tesisleri, liman donanımı ve altyapı kavramlarını içine almalıdır ki böylece olma olasılığı çok düşük olan kazalar bile engellenebilir.

Patlayıcı maddeler söz konusu olduğunda, kural "tehlikeye maruz kalacak minimum kişi ve liman yapılarını minimum süre içinde minimum miktara maruz bırakın" felsefesidir. Liman faaliyetlerinde görev alan yöneticiler bu kuralı daima akılda tutmalıdır.

3.1.1.3. İnşa Faaliyetleri

Aşağıda limanların planlaması, inşaatı ve bakımı sırasında dikkate alınacak yönlerin kısa bir listesi verilmiştir:

 Navigasyon kanalları,  Yol erişimi ve park sahaları,  Demiryolu erişimi,

 Kumanda erişimi kapıları (GATES),  Navigasyon yardımları,

 Rıhtım yapıları ve usturmaça ve demir atma-alma sistemleri,  Atık yönetimi,

 Depo alanları,  Yakıt besleme,

79  Enerji Sistemi,

 Drenaj (Boşaltma) Sistemi,  Yangınla mücadele sistemi,  Tarama sistemi,

 Tersane imkanları.

3.1.1.4. Acil Durum Müdahalesi

Deniz ve Nehir Limanlarındaki tehlikeli kargolarda kötü yanları önlemek için gözönüne alınması gereken son temel husus ise, Acil Durum Müdahale Sistemidir (ERS:Emergency Response System).

ERS şunları gerektirir:

 İyi Planlanmış Acil Durum Kurtarma ve Müdahale Planı,  Çok iyi eğitilmiş personel,

 İyi Teçhizat.

Bu çalışmada “müdahale”den ziyade proaktif bir anlayış ile “önleme” üzerine durulduğundan acil durum müdahalesinden daha detaylı olarak bahsedilmemiştir. 3.2. ÖNCEDEN İHBAR

IMO, ister ihracat (güzergah, demiryolu veya kara suları) ister ithalat (denizyolu ile, ancak 24 saat öncesi ihbarın mümkün olamayacağı kısa mesafeler hariç) vasıtasıyla olsun, limanların tüm tehlikeli yüklerin varışını en az 24 saat öncesinden haber verilmesi gerektiğini tavsiye eder. Gerekli bilgi en azından aşağıdaki bilgileri içermelidir:

Deniz yoluyla ulaşım;

80  Tehlikeli yükün ticari adı veya doğru teknik ismi; IMDG Koduna göre risk sınıfı, BM numarası ve yüklerin numarası ve tipi,

 Tehlikeli yüklerin gemiye istiflenmesi, hangilerinin boşaltılması hangilerinin gemide kalmasını belirterek,

 Anormal risk taşıma ihtimalleri halinde tehlikeli yüklerin durumu,  Seyir emniyetini ciddi biçimde etkileyebilecek tüm bilinen hatalar.

Karayoluyla varış;

 Gönderenin adı ve teslim tarihi,

 Maddelerin ticari ismi veya doğru teknik isim, BM numarası, IMDG Koduna göre sınıflandırması, parlama noktası (gerekiyorsa) ve miktarları,

 Yüklerin numarası ve tipi,

 Gönderen adına imzalanan beyanname, alıcının doğru tanımlandığını sınıflandırıldığını, ambalajlandığını ve işaretlendiğini ve etiketlendiğini (istenildiğinde plakayla tanımlanabilir) belirtir ve denizyoluyla nakledilmeye uygun olduğunu gösterir.

Tehlikeli yüklerin bir konteyner veya bir vasıta içine yerleştirileceği zaman, konteyner ve/veya vasıtanın bir yükleme sertifikası gerekmektedir. Bu sertifika sık sık geminin beyannamesiyle kombine halindedir.