László ve Kálmán Dönemleri

1077 – 1095 yılları arasında hüküm süren László erken Macaristan tarihinin önemli figürlerinden birisidir ve Hıristiyanlığın Macaristan’a yerleşmesinde çok önemli bir rol oynamıştır.⁵⁸⁸Kral László, kilise kurumu, din adamlarının evliliği, piskoposların görevi, kilise vergisi gibi konularda önemli düzenlemeler yapmış, yasalar çıkarmış ve yeni bazı piskoposluklar kurmuştur.⁵⁸⁹

Kral László döneminde, 1091 yılında Zagreb’de Kalocsa başpiskoposluğuna bağlı bir piskoposluk kurulmuştur.⁵⁹⁰ Ayrıca Bihar piskoposluğunun kurulumu, Várad/Oradea’ya nakli ve Kalocsa başpiskoposluğunun Bács’a taşınması da Kral László dönemi ile ilişkilendirilmiştir. Aynı zamanda Kral László kiliselere sürekli bağışlarda da bulunmuştur.⁵⁹¹

László, çıkardığı sert yasalar ile de dini ve sosyal hayata düzenlemeler getirmiştir.

Szabolcs Meclisi Nizamnamesi dahil László’ya atfedilen üç ayrı yasa kitabı bulunmaktadır. Bu yasalar ile din adamlarının evliliği, görevleri, kilise vergisi, kilise tamiratı, dini hayat ve eski Macar dinine ait adetler ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır.

Szabolcs Nizamnamesi, rahiplerin eğer evliler ise eşleri ile birlikte yaşamalarına müsamaha göstermiş,⁵⁹² isyan sonucu zarar gören kiliselerin onarılmasını köylülere, kadeh ve piskopos cübbesinin bağışlanmasını krala ve kitapların sağlanması görevinin de piskoposa ait olduğunu söylerken, eskime sonucu zarar görmüş kiliselerin tamirinin piskoposlar tarafından yapılacağını yazmıştır.⁵⁹³ Szabolcs Nizamnamesinde, aynı zamanda Pazar ayini, kilise ritüellerine katılmak ve dini günlerin uygulanması

588 Pal, Realm of St. Stephen, 32.

589 Berend, Laszlovszky, ve Szakács, “The Kingdom of Hungary”, 358.

590 Gyula, Magyarország története 895-1301, 132; Pal, Realm of St. Stephen, 34.

591 Gyula, Magyarország története 895-1301, 132,133.

592 Bak, “Online Decreta Regni Mediaevalis Hungariae. The Laws of the Medieval Kingdom of Hungary All Complete Monographs. 4.”, 60.

593 Bak, 61,62.

117

konularında da düzenlemeler yapılmış, bu ayin ve törenlere katılmayanlara cezalar verilmesi uygun görülmüştür.⁵⁹⁴ Kral Istvan döneminde, Macaristan’a din adamları hep yabancı ülkelerden gelirken⁵⁹⁵ László döneminde çıkarılan Szabolcs Nizamnamesi sonrası ülkeye gelecek olan yabancı din adamlarının geçmişinin incelenmesi ve piskoposunun tavsiye mektubu sonucunda alınması gerekmiştir.⁵⁹⁶ Nizamnamede, aynı zamanda eski inanç ve adetler ile ilgili düzenlemelerde de bulunmuş, eski dine ait adetlerden olan kuyu kenarlarında kurban kesme, ağaç, çeşme ve suya adakta bulunma gibi ritüellerde bulunanların bir öküz bağışlamakla günahlarından arınmaları gerektiği yazılmıştır. ⁵⁹⁷

Kral László döneminde, Kral István ve oğlu İmre, Piskopos Gerald, Beszteréd, Zoerard-András ve Benediktli Szkalka, 1083 yılında Papa VII. Gregory’nin onayı ile aziz olarak kabul edilmiş⁵⁹⁸ ve böylece bu dönemde Macaristan kendi azizlerini oluşturma yönünde bir adım atmıştır.⁵⁹⁹ Kral László, 1091 yılında Montecassino kilisesine aziz Benedikt’in kalıntılarının bir kısmını almak için başvurmuş⁶⁰⁰ ve Bihar’da Kral István’ın Kutsal Sağ Eli’ne adanmış bir kilise yaptırmıştır. Şu anda Kutsal Dekster / Kutsal Sağ olarak adlandırılan Kral István’ın sağ eli, bir kült obje olarak Budapeşte’de bulunmaktadır.⁶⁰¹

Hartvick, Kral István’ın Székesfehérvár’daki bedeni taşınırken kaybolan ve daha sonraları bulunup kült objeye dönüşen Kutsal Dekster’in hikayesini efsanevi bir dille

594 Bak, 62,63.

595 Berend, Laszlovszky, ve Szakács, “The Kingdom of Hungary”, 356.

596 Bak, “Online Decreta Regni Mediaevalis Hungariae. The Laws of the Medieval Kingdom of Hungary All Complete Monographs. 4.”, 64.

597 Bak, 65.

598 Pal, Realm of St. Stephen, 33; Gyula, Magyarország története 895-1301, 133.

599 Berend, Laszlovszky, ve Szakács, “The Kingdom of Hungary”, 344; Gyula, Magyarország története 895-1301, 133.

600 Berend, Laszlovszky, ve Szakács, “The Kingdom of Hungary”, 337,338; Gyula, Magyarország története 895-1301, 133.

601 Pal, Realm of St. Stephen, 33; Gyula, Magyarország története 895-1301, 133.

118

anlatmaktadır. Efsaneye göre Kutsal Sağ El, beyazlar içerisinde bir genç tarafından rahip Mercirius’a verilir ve Mercirius’a zamanı gelene kadar bundan kimseye bahsetmemesi gerektiğini söyler. Rahip elindeki bezi açınca parmağında muhteşem bir yüzük bulunan bir sağ el görür ve bu eli koruyup kollar. Ona, genç İsa tarafından verilen Kutsal El’den, zamanı geldiğinde kilise liderlerine ve krala bahseder. Hartvick, aynı zamanda tüm bedenin bozulurken kutsal sağ el’in bozulmadan kalmasının sebebini, fakirleri beslemek için sürekli bağışlarda bulunmasından kaynaklandığını yazmaktadır.⁶⁰²

Kral László’nun halefi Kálmán, Chronicon Pictum’a göre, kral olmaya pek uygun değildi. Yarı kör, kambur ve topaldı. Bu yüzden Kálmán’ın, Kral László tarafından piskopos olarak eğitilip atanması planlanıyordu⁶⁰³ ki bir Polonya tarihi kaydı Kálmán’ı yazma sanatında zamanın en iyisi olarak tanıtmaktadır. Ancak Kral László, 1095 yılında ölünce varisi belirlediği yeğeni Álmos yerine, Álmos’un kardeşi Kálmán başa geçmiştir.⁶⁰⁴ Kral Kálmán, László’nun çıkardığı yasaları biraz hafifletmiştir. Bu da Hıristiyanlığın Macaristan’daki kati zaferinin bir göstergesi sayılmıştır.⁶⁰⁵ Szalbocs Nizamnamesi, eski dini ritüelleri uygulayanları bir öküz ile cezalandırırken, Kral Kálmán döneminde çıkarılan Esztergom Nizamnamesinde ise eski dini ritüelleri uygulayanlar sadece 40 günlük bir oruç ile cezalandırılmıştır.⁶⁰⁶

Kral Kálmán yasaları, Kral Istvan tarafından kiliseye bağışlanan mülklerin kilisede kalmasını ve kiliseye verilen ormanların geri alınmasının yasaklandığını vurgulamaktadır.⁶⁰⁷ Ayrıca Kral Kálmán yasaları, kiliseyi sekülerlikten de korumaya

602 Kurcz, “Szent István király legendája Hartvik püspöktől”, par. 27.

603 Pal, Realm of St. Stephen, 34; Bak ve Veszpémi, The Illuminated Chronicle, 263,265.

604 Pal, Realm of St. Stephen, 34.

605 Pal, 48.

606 Pal, 47; Berend, Laszlovszky, ve Szakács, “The Kingdom of Hungary”, 33; Bak,

“Online Decreta Regni Mediaevalis Hungariae. The Laws of the Medieval Kingdom of Hungary All Complete Monographs. 4.”, 65,143.

607 Bak, “Online Decreta Regni Mediaevalis Hungariae. The Laws of the Medieval Kingdom of Hungary All Complete Monographs. 4.”, 117,119.

119

çalışmış, yöneticilerin ya da savaşçıların kilisede otoriteye sahip olmasını yasaklamış, otoriteyi sadece piskoposlara vermiştir. Ayrıca ikinci evliliği olanların, dul kadınlar ya da kaçırılmış kadınlar ile evli olan din adamlarının derhal boşanmasını söylemiş ve din adamlarının dünyevi kıyafetler giymesini yasaklamıştır.Kálmán yasaları, cadıların var olmadıklarından dolayı yargılanmasına gerek olmadığını belirtmiş ama aynı yasa, büyücülerin cezalandırılmasını öngörmüştür.⁶⁰⁸

Kral Kálmán yasalarında ayrıca Müslümanlara yönelik maddeler de yer almıştır.

Buna göre, her bir Müslüman köyü bir kilise inşa etmek zorunda bırakılmış ve bu köylerden ayrıca bağış alınmıştır. Kilise inşa edildikten sonra ise köydeki Müslüman nüfusun yarısı başka bir köye taşınmalı ki böylece tek bir din, Hıristiyanlık ve gelenek altında uyum içinde yaşasınlar. Ayrıca yasalara göre Müslüman bir aile asla kızını bir Müslüman ile evlendirmemeli ve eğer evinde bir misafir ağırlıyor ise ev sahibi ve misafir et olarak sadece domuz eti yemelidir.⁶⁰⁹