Kurumsal davranış, bir kurum içinde çalışan insanların davranışlarını anlamaya,
geleceğe dönük tahminler yapmaya ve insanların davranışlarını kontrol etmeye
215
İbrahim Ethem BAŞARAN, Örgütsel Davranış İnsanın Üretim Gücü, 3.b., Ankara:Der Yayınları, 2000, s.15. 216 OKTAY, a.g.e., s.26. 217 EREN, a.g.e., s.218. 218
A.g.e., s.1, Aslı İçin, Andrew B. CRIDER, GOETHALS, George R. – KAVANAUGH, Robert SOLOMON, Paul R. İ: Psychology Scott, Foresman and Company, Glenview, İllinois, 1983, s.5. 219
ilişkin bir disiplindir. Kurumu, insanın kendisini ve davranışlarını inceleme konusu yapmaktadır.220
Kurumsal davranış; kurumu bir bütünlük içinde, toplumsal açık bir sistem olarak ele alan; kurumun içindeki iş göreni bireysel ve küme üyesi olarak tüm yönleriyle inceleyen; kurumdaki insanın yaptıklarını ve ilişkilerini; iş görenin davranışını etkileyen etkenleri; ve iş görenin kurumu etkileyen davranışlarını araştıran bir alandır.221
Kurumsal davranışta ast –üst kurumda yer alan tüm grupların tüm davranışlarını kapsamaktadır. Davranış bireysel olmaktan çok, iç hedef kitlelerin davranışlarıyla birlikte bir bütünü oluşturmaktadır.
Kurumsal davranış aşağıdaki konuları kapsayan bir bütünü irdelemektedir. Bunlar:222
• İnsanların davranışları,
• Yönetim süreci,
• Yönetim sürecinin içinde yer aldığı kurum veya kurum kapsamı,
• Kurum süreci içinde işleyen çalışma düzeni veya işin yapılışı,
• Kurum dışında yer alan çevre ile kurumun etkileşimidir.
Kurumsal davranış iç ve dış hedef kitle arasında bozulmaz bir bağ oluşturarak tüm hedef gruplarının kurum ile bütünleşmesi amacını taşımaktadır.
Kurumsal davranıştan söz edildiğinde bireysel davranışın üç yönünü veya üç değişik alandaki davranışı gündeme gelecektir. Kurumsal davranışın öncelikle bir bireysel yönü vardır. Başka bir deyişle kurumu etkileyen kurum dışında veya kuruma rağmen bireyin gerçekleştirdiği davranış, kurumsal davranışın özel bir dilimini oluşturmaktadır. Kurumsal davranış incelemesinin ikinci dilimi, bazı kişi veya kurumlardan bağımsız olarak organizasyonel yapının gerçekleştirdiği davranıştır. Ve son dilim ise, çevresel davranışların kişi veya kurum aracılığı ile işleyen kurumsal
220
Enver ÖZKALP VE Çiğdem KIREL, Örgütsel Davranış, 6.b., Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No:923, 200, s.2.
221
BAŞARAN, a.g.e., ss.39 -40. 222
bünyeyi etkileme şeklinde ortaya çıkan davranıştır.223 Bu üç farklı davranış bir bütünün parçalarını oluşturmaktadır ve her biri ayrı bir öneme sahip olmaktadır.
Kurumsal davranış, bireyin işletme içinde çalışırken gösterdiği davranışları,
algıları, değerleri, öğrenme kapasitesini belirlemek için psikoloji, sosyoloji ve kültürel antropoloji gibi disiplinlerden yararlanan; insan davranışlarını, tutumlarını ve performansını kurumsal bazda inceleyen; dış çevrenin kuruma, ve onun insan kaynağına, amaçlarına, misyonuna ve stratejisine etkisini araştıran bir disiplindir. Amacı çalışan insanların davranışlarını anlamak, geleceğe yönelik tahminler yapmak ve çalışanların davranışlarını kontrol etmek, böylelikle çalışan verimliliğini ve kurumsal etkinliği arttırmaktır. Kurumlardaki çalışan insanın davranışlarını anlamak; çalışan verimliliği, çalışma hayatının kalitesi, iş stresi ve kariyer planlaması gibi konular yöneticilerin üzerinde önemle durması gereken konulardır.224
Halkla ilişkiler biriminin kurumsal davranışın oluşturulması ve çalışanlara aktarılması sürecinde önemli görevleri vardır. Halkla ilişkiler birimi gerçekleştirdiği faaliyetler de hep aynı amacı güderek çalışan motivasyonu ve verimliğini artırma çabası içerisinde bulunmaktadır.
Kurumsal davranışın temel amacı insan davranışlarını açıklamamıza, tahmin etmemize ve denetlememize yardımcı olmaktır.225 Diğer bir deyişle kurumsal davranış, kurumdaki insanların davranışları üzerinde çalışmaktadır. Bu çalışma, iş görenin ve kurumsal kümenin işleme sürecinin ve özelliklerinin düzenli çözümlenmesini içermektedir. Kurumsal davranışın amacı iş görenlerin ve kurumun edimini tanımak, geliştirmek ve bunlara ilişkin ileriye yönelik kestirimler yapmaktır. 226
Bu sebepten kurum çalışanlarının iyi bir şekilde özelliklerinin belirlenmesi önemli bir aşamadır. Belirlenen özelliklere hareket etmek daha kolay ve problemsiz olacaktır.
223
ERDOĞAN, a.g.e., s.3. 224
‘Endüstri Psikolojisi, Örgütsel Davranış ve İnsan Kaynakları.’ http://www.kariyer.com. [ yazar yok], 17.01.2006.2006.
225
Stephen P. ROBBİNS, Örgütsel Davranışın Temelleri, Çev:Dr. Sevgi Ayşe ÖZTÜRK, San Diego: San Diego State University Prentice – Hall İnternational, İnc, 1994, s.7.
226
Kurumlar içindeki davranışlar günlük yaşamın o kadar doğal bir parçasıdır ki, davranışlarda saklı psikolojik nedenlerin başarı ya da başarısızlık üzerindeki etkilerinin ender olarak farkına varılmaktadır. Kurum içinde çalışanlar çeşitli davranışlarda bulunmaktadırlar. Bir kişinin davranışlarını açıklayabilmek için, yaptığı işini ve bunu yapmak için uyguladığı yöntemin nedenini araştırmak gerekmektedir.227
Kurumsal davranış birey, grup, kurum ve çevre değişkenlerini kapsayan şu konuları kapsayan bir bütünü irdeleme amacındadır. Bunlar: 1) İnsanların davranışları, 2)Yönetim süreci, 3) Yönetim sürecinin içinde yer aldığı kurum veya kurum kapsamı, 4) Kurum süreci içinde işlenen çalışma düzeni veya işin yapılışı, 5) Kurum dışı yer alan çevre ile kurumun etkileşimidir.228
Kurumsal davranışın işlevlerini aşağıdaki şekilde maddeleştirmek mümkündür:229
• Kurumsal davranış, kurumun etkililiğini yükseltici bilgiler vermektedir.Her kurum amaçlarını planladığı düzeyde gerçekleştirmek istemektedir. Bu onun gelişmesi ve yaşamını sürdürmesi için bir zorunluluktur.
• Kurumsal davranış, kurumun daha iyi yönetilmesi için, yönetmenin nasıl davranması gerektiğine ilişkin araştırmalar yapmaktadır. Yönetsel davranış, kurumsal davranışın bir çenedidir. Öbür çenedi ise iş görenin davranışıdır. Sorun çözme, planlama, örgütleme, eşgüdümleme, iletişim, denetleme gibi yönetim süreçlerinin iyi çalıştırılması, yönetmenin kuruma ilişkin sorunlarını çözmesine yardım etmektedir.
• Kurumsal davranış, yönetmenin kurumsal önderlik niteliklerine kavuşturulmasına yardım etmektedir. Kurumsal önderlik, kurumdaki insan gücü kaynağının, kurumun amaçları doğrultusunda etkin kullanımını sağlamakla gerçekleşmektedir. İş görenleri,n yalnız devinimsel güçlerini değil, bilişsel ve duygusal güçlerini de kurumun amaçlarını gerçekleştirmeye katmaları ancak yönetmenin bir kurumsal önder gibi davranmasıyla olanaklaşmaktadır.
227
EREN, a.g.e., s.217. 228
ÖZKALP ve KIREL, a.g.e., ss.2-3. 229
• Çağdaş kurum ve yönetim kuramları; iş görenin gelişmesiyle ve yaratıcılığı ile oluşacak davranışsal değerlerini, kurumsal etkililiğin vazgeçilmez öğesi olarak görürler. Bu değerleri ortaya çıkartmak için bir tür sosyo-ekonomik verimlilik ölçütleri geliştirilmiştir.
• Kurumsal davranış, yönetimde insan ilişkilerini geliştirici bilgiler vermektedir. Kurum ortamı, iş görenler için doğal olmaktan çok yapay bir ortamdır. Bu yapay ortamda iş görenler, birçok etkinin yeğin tepmesi ile karşı karşıya kalmaktadırlar.bu yüzden iş görenler, zaman zaman ağırlaşan uyum sorunlarından kurtulamazlar. Kurumun yönetimi, iş görenlerin uyum sorunlarını çözemediğinde, çatışmaları, kümeleşmeleri yönetemediğinde mutsuz, doyumsuz iş görenlerden oluşan bir kurum ortaya çıkmaktadır.
• Kurumsal davranış, iş görenin işten doyumun etkenlerini araştırmaktadır. İş görenlerin işten doyumları, çağdaş kurum ve yönetim kuramlarının kurumsal etkililik kadar önem verdikleri bir konudur. Kurumsal davranış, iş görenlerin işlerinde haz duymalarına etkide bulunan etkenleri araştırarak, onların daha elverişli bir ortamda çalışmalarına yardım edecek bilgileri toplamaya çalışmaktadır.
Genel olarak kurumsal davranış kavramından bir kurumun belli karar durumlarındaki tipik davranış tarzları ve tepkileri anlaşılmaktadır. Kurumsal davranış, birinci olarak tüm akla gelen düşünce tarz ve tepkilerini; kinci olarak da mümkün olan etkileşim ortakları ( kamuoyu hedef grup ) na karşı tüm bu davranış tarzlarını kapsamaktadır.230
3.2. KURUMSAL KİMLİĞİN ETKİLEŞİM İÇERİSİNDE OLDUĞU