Kunter Şekercioğlu ile Kişisel Görüşme

Endüstri ürünleri tasarımcısı olan Kunter Şekercioğluna göre ayakkabı kelimesi ayakkabının tanımını vermeye yeterli. Ayakkabıyla ilgili yaptığı tanım da, ayakkabıyı ayağın kabı, kıyafetleri de vücudun kapları olarak nitelemiştir.

‘Ayakkabı, ayağın çıplaklığını kapatacak, ayağın zarar görmesine engel olacak, doğru anatomiye, ergonomiye hizmet verecek, insanı rahatsız etmeyecek, ama bunu yaparken de çeşitli trendlerin etkisiyle, insanın tercih ettiği ‘vücut kapları’na adapte olabilecek uyum gösterebilecek ayağın kabıdır.’ (Şekercioğlu, 2006)

Şekercioğlu’na göre, bir endüstri ürünleri tasarımcısının, ayakkabıyı, tüm ürünlerde olacağı gibi, kullanım senaryosu içinde ele alması durumundadır. Ayakkabının kim tarafından, nerde, nasıl, neden giyildiği tasarım yapılırken dikkate alınmalıdır. Sadece stili göz önünde bulundurarak, moda olan renkleri, topukları, trendleri takip edip bunları birleştirerek yapılan ayakkabı tasarımı tam olarak endüstri ürünleri tasarımcısının çalışma tarzına uymamaktadır.

Şekercioğlu’nun tasarım yaklaşımında, fonksiyonellik önce geliyor. Tasarımcı, ürün doğru görevi doğru bir şekilde yerine getirdikten sonra, stil, trend, malzeme arayışlarına geçiyor.

Tasarımcıya göre, ayakkabı, modası olan bir ürün. Tasarımcının modadan bağımsız, bireysel kriterlerle tasarım yapma lüksü fazla yok. Fakat kendisi için ayakkabı tasarımında, heyecan veren nokta, yenilikçi bir şekilde, yeni bir malzeme bulabilmek, yeni bir uygulama yöntemi bulabilmek, firmaya yenilikçi bir şey katabilmek, bunları yaparak o trendlere uyabilmektir.

Şekercioğlu, endüstri ürünleri tasarımcısı yaklaşımıyla yaptığı bir ayakkabı tasarımını örnek vermektedir. Şekil 9.9, Şekil 9.10 Şekil 9.11’de görüldüğü gibi, tasarımcının ‘B&W Spor Ayakkabı’ adını verdiği bu örnekte, aynı ayakkabı tabanını kullanarak, bu tabana üç farklı saya tasarlamış, böylelikle tek taban kalıbı maliyetiyle, üretici firmaya, üç ayrı ayakkabı tasarımı yapmış, firmanın ürün skalasına üç ayrı model eklemiştir.

Şekil 9.9 : ‘B&W’ Spor Ayakkabı, Eskiz (Kunter Şekercioğlu, 1998)

Şekil 9.11 : ‘B&W’ Spor Ayakkabı, Model (Kunter Şekercioğlu, 1998) Tasarımcının başka bir ayakkabı tasarım örneği de bir rafting ayakkabısıdır. Şekil 9.12 ve Şekil 9.13’de görüldüğü gibi, ‘Ares’ ve ‘Odysseus’ isimlerini verdiği bu sandaletler, rafting yaparken, kullanım senaryosu içinde, kullanıcının ihtiyaç duyacağı işlevleri yerine getiren tasarımlardır.

Şekil 9.12 : ‘Odysseus’ Sandalet, Eskiz (Kunter Şekercioğlu, 1997)

‘Ares’ ve ‘Odysseus’ sandaletlerini, tasarımcı, rafting yaparken ayak parmakların maruz kaldığı tehlikeleri göz önünde bulundurarak tasarlamıştır.

Şekil 9.13 : ‘Ares’ Sandalet, Eskiz (Kunter Şekercioğlu, 1997)

Şekercioğlu’na göre, iyi tasarlamış bir ayakkabının öncelikli olarak sahip olması gereken özelliği yenilik, çok fonksiyonluluk. Bu özellik için verdiği örnekler: bileğinin çok kolay bir yöntemle çıkıp ayakkabıya dönüşen bir bot, hiçbir şekilde sudan, çamurdan etkilenmeyen bir ayakkabı. Ayakkabının böyle bir özelliği, tasarımcıya göre, tüm kriterlerin önüne geçiyor. Yenilikten sonra önem verdiği kriterler sırayla dikkat çekicilik, ergonomi, estetik, satılabilir olma, modaya uygunluktur.

Şekercioğlu’na göre, ayakkabı tasarımı yapmak, endüstri ürünleri tasarımını ve moda tasarımını aynı oranda ilgilendiriyor. Bununla birlikte, ayakkabının türü, senaryosu, pazarı hangi disiplinin, ne oranda kapsamına girmesinde etkili oluyor. Örneğin, bir endüstri ürünleri tasarımcısı, Hotiç’e bayan ayakkabısı tasarlarken, alışageldiği endüstri ürünleri tasarımı kriterlerini uygulayamayabilir. Çünkü Hotiç’in tasarımcıdan beklentisi, Hotiç’in müşterisinin özellikleri ve alışkanlıkları daha farklı olabilir. Ama spor ayakkabısı tasarımında, daha önce bahsedilen, aynı tabana farklı sayalar tasarlama örneğindeki gibi, endüstri ürünleri tasarımcısı kendi disiplinine has yaklaşımları uygulayabilir. Bununla birlikte, bir moda tasarımcısı da basketbol ayakkabısı tasarımı yapabilir. Ama işe göre, işin tanımına göre, kimisi tasarımcı olur, kimisi daha endüstriyel tasarımcı olur, kimisi gerçekten endüstriyel tasarımcı olur.

Şekil 9.14 : ‘Claw’ Erkek Botu, Eskiz (Kunter Şekercioğlu, 1998)

Şekercioğlu, modanın zanaatle ilişkili olan alanına da dikkat çekiyor. Üzerinde gerçek pırlantalar, altın parçalar olan, elde monte edilen bir kadın ayakkabısı, modanın kapsamında var olabilmekte, fakat endüstriyel bir ürün olamamaktadır. Fakat Camper’in bayan ayakkabıları, bir endüstri ürünleri tasarımcısının tasarlayacağı ayakkabılar olabilmektedir.

Şekil 9.15 : ‘Claw’ Erkek Botu, Model (Kunter Şekercioğlu, 1998)

Endüstri ürünleri tasarımcısıyla, moda tasarımcısının işlerinin çakışmadığını öne süren Şekercioğlu, endüstri ürünleri tasarımcısının yaptığı ayakkabı tasarımında üzerine düşen görevle, moda tasarımcısının yaptığı ayakkabı tasarımında üzerine düşen görevin farklı olduğunu belirtmektedir.

Puma’da hem endüstri ürünleri tasarımcıları, hem moda tasarımcıları, hem grafik tasarımcıları çalışabilir. Bu bir ekip işidir. Böyle bir durumda, bu ekibin bulunduğu ‘departman’ bu ayakkabıyı tasarlıyor. Oradaki sadece endüstriyel tasarımcı veya moda tasarımcısı bu ayakkabıyı tasarlamıyor. O ekip ayakkabıyı tasarlıyor. Doğrusu da budur, eğer işin içeriği bunu istiyorsa. Departmanın başındaki ekip yöneticisi de şöyle düşünür: ‘Benim trendleri takip edecek bir moda tasarımcım var, bütün detayları doğru çizecek ve üretim bandındaki önemli noktaları ele alacak, bir endüstriyel tasarımcım var, bütün baskıları, ayakkabının yüzeyindeki tüm grafik uygulamaları doğru takip edecek bir grafik tasarımcım var; benim kreatif bir ekibim var; bu benim tasarım grubum’ (Şekercioğlu, 2006)

Her iki tasarımcının iş tanımının ve iş içeriğinin farklı olduğuna dikkat çeken Şekercioğlu, yine de endüstri ürünleri tasarımcısının yaptığı işi moda tasarımcısının, moda tasarımcısının yaptığı işi endüstri ürünleri tasarımcısının yaptığı durumlar olabildiğine de işaret etmektedir. Örneğin, bir endüstri ürünleri tasarımcısı, seri üretimle üretilen ayakkabı tasarımları yaptıktan sonra, kişiye özel, el işçiliğiyle üretilen ayakkabılar da tasarlayabilir. Fakat bu noktada, tasarımcı, endüstri ürünleri tasarımcısı olsa da, icra ettiği iş endüstri ürünleri tasarımı olmaz.

Sonuç olarak tasarımcı, endüstri ürünleri tasarımının ve moda tasarımının kendilerine has farklı detaylarının olduğunu öne sürmektedir.