7. Konsoloslukların Yargısal Bağışıklıkları
7.4. Konsolosluk Personeline Tanınan Diğer Ayrıcalık ve Kolaylıklar
Konsolosluk kurumuna tanınan en önemli ayrıcalık ve kolaylıklardan birisi gönderen devletin uyrukları ile temas olmaktadır. Konsolosluk memurları veya görevlileri şu yetkilere veya haklara da sahiptir. Konsolosluk memurları gönderen devletin uyrukları ile görüşmek ve onları ziyaret etmek serbestisine sahip olmaktadır. Aynı hakkı gönderen devletin uyrukları konsolosluk memurlarına yönelik kullanılabilmektedir.
İlgili talep etiği takdirde, kabul eden devletin yetkili makamları gönderen devletin bir uyruğunun gönderen devlet konsolosluğu görev çevresinde herhangi bir şekilde gözaltına alınması, tutuklanması veya hapsedilmesi hususunda vakit geçirmeksizin söz konusu konsolosluğu haberdar etmeleri gerekmektedir. Herhangi bir şekilde göz altına alınmış, tutuklanmış veya hapsedilmiş olan kişiden
89 konsolosluğa hitaben yazılmış her türlü haberin, kabul eden devletin makamları tarafından derhal konsolosluğa intikal ettirilmesi ve bu makamlar tarafından, ilgili kişiye hakları konusunda gecikmeksizin bilgi verilmesi yükümlülüğü bulunmaktadır.
Konsolosluk memurları, herhangi bir şekilde gözaltına alınmış veya tutuklanmış olan gönderen devletin uyruğunu ziyaret etmek, onunla görüşmek ve muhaberatta bulunmak( bilgi alış-verişi) ve onun mahkemeler önünde temsilini sağlamak hakkına sahip olmaktadır. Bununla beraber, konsolosluk memurları, bu konumda yer alan yurttaşın net bir biçimde muhalefet etmesi durumunda, bu yurttaş lehine müdahil olmaktan kaçınma hakkı bulunmaktadır.
Bahsetmiş olduğumuz bu haklar, kabul eden devletin iç hukuk üzenlemelerine uygun olarak kullanılmaları ve bu hukukun da bu hakların ullanımına tam olarak imkân vermesi gerekmektedir.308
Kabul eden devletin yetkili kişilerin elinde aşağıda aktaracağımız konular ile alakalı veriler olduğu zamanda, bu makamların aşağıdakileri yapması gerekmektedir; Gönderen devletin bir yurttaşını vefatı durumunda ölümün meydana geldiği vazife çevresindeki konsolosluğu vakit geçirmesini bildirmek;
- Gönderen devletin bir küçüğü ya da mümeyyiz olmayan (doğruyu ve anlışı birbirinden ayırt edemeyen) uyruğu için vesayet edecek birini veya kayyumun ayin edilmesinin bunların menfaatlerine olacağı her halden acil olarak yetkili onsolosluğa bilgi vermek. Böyle olmakla birlikte bahsettiğimiz ya da veyakayyumun tayin edilmesi hususunda, kabul eden devletin iç hukukunun ygulanması hakkı saklı kalmaktadır;
Gönderen devletin uyruğunu taşıyan bir gemi veya vapur kabul eden devletin ara veya iç sularında battığı veya karaya oturduğu veya gönderen devlette kayıt ve escilli bir uçak kabul eden devlette bir kazaya uğradığı takdirde. Kabul eden devlet akamlarının kazanın meydana geldiği yere en yakın konsolosluğa vakit geçirmeden haber vermesi gerekmektedir.309
308 Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi md. 36 309 Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi md. 37
90 Konsolosluk çalışanlarının, vazifelerinin yapılmasında, konsolosluk vazife çevresinde yerel yetkili kişilere, kabul eden devletin iç hukuku veya bu konudaki uluslar arası mevzuatın izin verdiği ölçüde kabul eden devletin yetkili merkezi makamlarına, başvuru yapmak yetkisine haizdir.
Konsolosluk çalışanları ve konsoloslukta çalışanlar ile çalışanların kendileriyle beraber hayatını sürdüren aile fertleri, yabancıların kaydı ve ikamet etme izni bahsinde kabul eden devletin iç hukukunda ön görülen tüm yükümlülüklerden muaftır. Böyle olmakla birlikte, gönderen devletin sürekli hizmetlisi olmayan ya da kabul eden devletin ülkesinde kâr sağlayan hususi bir işte çalışan konsolosluk hizmetlisine ve bunun aile fertlerine bu muafiyet uygulanmamaktadır.
Konsolosluk mensubu, gönderen devlette gördükleri hizmetlerle ilgili olarak, kabuleden devletin yabancı emek gücü istihdamında çalışma iznine ilişkin olarak iç hukukunun ön gördüğü yükümlülüklerden muaftır. Konsolosluk çalışanlarının, hizmetlilerinin yanında çalışan hususi personel mensubu, kabul eden devletin ülkesinde kâr sağlayan bir başka işte çalışmadıkları zamanda, bunlar da bahsettiğimiz yükümlülüklerden muaftır.310
Kabul eden devletin sosyal sigorta mevzuatının işverene yüklediği yükümlülüklerle ilgili hususlar saklı kalmak üzere, gönderen devletin ülkesinde gördükleri hizmetler konusunda konsolosluk mensubu ve bunlarla birlikte yaşayan aile efradı, kabul eden devletin yürürlükte bulunan sosyal sigorta hükümlerindenmuaftır. Bu bağışıklık, konsolosluk mensubunun hususi hizmetinde olan hususi çalışan mensubuna da kabul eden devletin yurttaşı olmamaları, kabul eden devletin ülkesinde sürekli ikametgâhlarının olmaması, gönderen devletin ya da 3. bir devletin ülkesinde işler durumda olan sosyal sigorta kaidelerine bağlı olmaları şartıyla uygulanmaktadır. Hizmetlerinde bu bağışıklığın uygulanmadığı kişiler bulunan konsolosluk mensubunun, kabul eden devletin sosyal sigorta mevzuatının işverene yüklediği yükümlülüklere uyması gerekmektedir. Bahsettiğimiz sosyal sigorta hususundaki bağışıklık, kabul eden devlet mevzuatının yer vermesi şartıyla
91 bu devletin sosyal sigorta rejimine isteyerek tabi olabilme olanağını ortadan kaldırmamaktadır.
Bir konsolosluk çalışanının ya da kendisi ile beraber hayatını devam ettiren fertlerden birinin vefatı durumunda, kabul eden ülke, bu devlette kazanılmış olan, ölüm esnasında dış satımı men edilmiş olanlar dışında olmak üzere, ölene ait taşınır ürünlerin dışsatımına izin vermesi ve kabul eden devletin ülkesinde ölenin konsolosluk üyesi ya da konsolosluk çalışanlarından birinin aile ferdi bulunmasından ötürü menkul ürünleri miras, ferağ ve intikal ile alakalı milli, bölgesel ve belediyenin vergi ve resimlere bağlı tutmaması gerekmektedir.
Kabul eden devlet, konsolosluk mensubunu ve bunlarla birlikte yaşayan aileleri efradını her türlü kişisel yükümlülük ve her ne olursa olsun kamu yararı hizmetleriyle, elkoyma, yardım ve konaklama gibi askerlikle ilgili yükümlülüklerden muaf tutmaktadır.311
Konsolosluk mensupları kabul eden devletin iç hukuku gereğince konulmuş olan her çeşit kara taşıtıyla gemi ve hava aracı kullanımıyla alakalı hukuksal mecburiyetlere ait sigortayla alakalı mecburiyetlerine riayet etmesi şarttır.312
Meslek olarak konsolosluk memuru olanlar, kabul eden devletin ülkesinde, kendi çıkarları için hiçbir mesleki veya ticari faaliyette bulunmamaktadır. Kabul eden devletin ülkesinde kâr sağlayan getiren özel olarak hususi bir işlem yapan konsolosluk hizmetlilerine ve konsolosluk hizmet çalışanı ile bunlarla irtibatlı diğer kişilere ayrıcalık ve bağışıklık tanınmamaktadır.313
Diğer yandan iç hukukumuz itibariyle 07.06.1939 tarihli ve 3664 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun 74. maddesi gereğince yabancı devletlerin konsolosluklarına ve konsoloslara ait eşya, nakil vasıtaları gibi maddeler mütekabiliyet şartı ile bu kanun hükümlerinden mahfuz olmaktadır. Yabancı devletlerin fahri konsolosluklarına ait olan binaların, konsolosluk işlerini ifaya tahsis edilmemiş bulunan kısmı ile ticaret malları bu istisnaya dahil değildirler. Bu
311 Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi md. 52 312 Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi md. 56 313 Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi md. 57
92 hususlarda daha uygun bulunan uluslararası andlaşma ve sözleşme düzenlemelerinin ilgili hükümlerinin geçerli olabileceğini belirtmek gerekmektedir.
93
SONUÇ
Uluslararası sosyal adaletle ilgili kaygılar ile bireylerin ve özgürlüklerin korunmasının ön plana çıkarılması, İkinci Dünya savaşı sonrası kurulan düzenin temelini oluşturmuştur. Bu ilerici zihniyetin bir parçası olarak uluslar arası toplum ağır insan hakları ihlalleri niteliğindeki uluslar arası suçlar için bireysel cezai sorumluluk tesis etmek ve her türlü bağışıklık iddiasını bertaraf etmek için çaba harcamaya başlamıştır.
BM’nin kurulması sonrasında yaşanan gelişmeler sonucu oluşan kuralların bazıları uluslar arası kamu düzenini doğrudan etkileyen ve kendisinden sapılmasına izin vermeyen kurallar halini almıştır. Böylece Jus Cogens kuralların ihlal edilmesi devletin sorumluluğunun doğmasına neden olacaktır. Dahası, bu kuralları ihlal etmeme yükümlülüğü (erga omnes) başlı başına bir yükümlülüktür ve bu nedenle de tüm devletlerin onları korumak açısından yasal menfaatleri bulunmaktadır. Eğer belli eylemlerin gerçekleştirilmesi uluslar arası hukuk suçu olarak nitelendiriliyorsa, bunları işleyen bireylerde yetkili uluslar arası ve ulusal ceza mahkemelerinde yargılanabilirler. Kural bu şekilde açıklanabilmekle birlikte, uluslar arası suçların genelde devletin yetkisi altında işlenebilecek suçlar olduğu göz önüne alındığında, yargılamanın önünde bir engel ortaya çıkmaktadır; Yargı bağışıklığı.
Bir devletin başka bir devletin görevlilerine bağışıklık uygulamasında bulunabilmesi için, öncelikle söz konusu oluşumun o devlet nazarında bir “devlet” olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Bunun ardından Devlet görevlilerinin bağışıklığından söz edilebilir. Ancak, devlet görevlilerinin bağışıklığı da ikiye ayrılmaktadır. Bu ise Kişisel bağışıklık, ve işlevsel bağışıklık şeklinde ifade edilmektedir. Ayrıca, tüm bağışıklıkların uluslar arası hukukta devletin varlığından kaynaklandığını ifade etmek gerekir.
Dolayısı ile uluslar arası bir suç işleyen devlet görevlisi, yargılama yetkisine haiz uluslar arası mahkemelerde resmi sıfatına bakılmaksızın yargılanabilmektedir. Bu anlamda kişinin devlet başkanı olmasının dahi bir önemi yoktur. Ancak buradaki temel nokta, bireyin uluslar arası ceza mahkemesinde yargılanabilmesinin istisnai haller dışında devletinin bu yargılamaya rıza göstermesi ile mümkün olmasıdır. Bu
94 rıza, söz konusu uluslar arası mahkemeyi kuran statüye taraf olmak suretiyle bağışıklıktan zımni feragat çerçevesinde gerçekleşebilmektedir. Diğer yandan uluslar arası ceza mahkemelerinin yargılama yetkisinin tamamlayıcı nitelikte olması, önceliğin görevlinin kendi devletine veya suçun işlendiği ülke devletine verilmesini gerektirir. Bireyin itham edildiği uluslar arası suç da genellikle devlet politikası gereği işlendiğinden, devletler üst düzey görevlerinin yargılanmasına rıza göstermeyebilmektedirler.
Diplomasi ve konsolosluk hukuku uluslar arası hukuk ilişkilerinin birbirleri nezdinde ilişki kurmada, birbirlerini etkileme de, çıkarlarını maksimum düzeye çıkarmaya çalışmada önemli bir araç olmaktadır. Bu nedenle uluslar arası hukuk kurallarının siyasi, hukuki, ekonomik, kültürel, sportif vb. alanlardaki ilişkilerinin gelişmesi diplomasi ve konsolosluk kurumlarını daha da önemli hale getirmektedir. Bu konuda BM örgütü özellikle Uluslar arası Hukuk Komisyonu aracılığıyla diplomasi ve konsolosluk hukuku alanında teamüller veya genel hukuk ilkeleri şeklinde olan normları kodifiye etmekte ve bunları birer uluslar arası hukuk işlemi taslağı haline getirerek Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na sunmaktadır. Bu kapsamda Diplomatik ve Konsolosluk İlişkilerine dair 1961 Viyana sözleşmesi, 1963 yılında imzalanan Konsolosluk İlişkilerini düzenleyen Viyana Sözleşmeleri 190 ülkenin mutabakatı ile imzalanmış ve bu alanda devletler arasındaki, diplomasi ve konsolosluk ilişkilerini düzenleyen en temel hükümleri ve karşılıklılık esasına göre uygulamaları içermektedir.
95
KAYNAKCA
1969 Özel Heyetler Hakkında Sözleşme, 1400 UNTS 231, 8.12.1969 1988-1989, s.83-101.
Acabey, M.A., Sınıraşan Sular, Beta Yay., İstanbul, 2006
Acer Y., Kaya İ., Uluslar arası Hukuk 7. Baskı, Seçkin Yay., Ankara, 2017 Akipek, Ö.I. : “Ülke-Disilik”, AÜHFD, C.XXIV, S.1-4, 1967, s.27-36. Alangoya, Y. – Yildirim, K. : Medenî Usul Hukuku Esaslari, Istanbul,
Altug, Y. : Devletler Hususi Hukukunda Yargi Yetkisi, 2. Basi, Sermet, Istanbul, 1979.Ankara, 2004.Ankara,1965.
Arı Tayyar, Uluslar arası İlişkiler ve Dış Politika, Bursa, 2009, s.43 Asar Erson B., s. 105
Asar, B.E., Uluslar arası Hukukta Yargı Bağışıklığı, İstanbul, 2016:105
Aybay RONA, Yargıtay İçtihatlarına Göre Yabancı Devletin Yargı Bağışıklığı, 72 TBB Dergisi, 2007, s.109 Aybay, R., Konsolosluk, s. 91
Barker, J.C. : “State Immunity, Diplomatic Immunity and Act of State : A Triple Protection against Legal Action?”, ICLQ, Vol.47, October 1998, s.950-958. Berki, O.F – Ergüney, H. : Yabancilar Hukuku ve Kanun Ihtilaflari
Berki, O.F. : Türk Hukukunda Kanun Ihtilaflari, 2. Baski, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayinlari, 1971.
Berki, Şakir, Devletler Umumi Hukuku, Yargıç oğlu Matbaası, Ankara, 1968. Bilge Erson ASAR, Uluslar arası Hukukta Devlet Görevlilerinin Yargı Bağışıklığı, Oniki Levha Yay., 2016, s.104
Bozkurt Enver, Kütükçü, M.A., Poyraz, Y., Devletlet Hukuku, 4. Baskı, Asil Yay., 2004
Brown, J. : “Diplomatic Immunity: State Practice under the Vienna Convention on Diplomatic Relations”, ICLQ, Vol.37, 1988, s.53-88.
96 Brown, S.A. – Wood : “Loan Mortgage Transactions with Foreign Persons Entitled
to Immunity”, (Çevrimiçi) http://www.sidley.com/db30, 15 Mart 2005.179 Brownlie, I. : Principles of Public Internaitonal Law, 4. Edition, Claredon, Oxford,
1995.
Bröhmer : State Immunity, s.207 C. XL, S. 1-4, Ayri Basi.
C.H. Beck’s, München, 1997.
Cardazo, M.H. : “Diplomatic Immunities, Protocol, and the Public”, Journal of
International Affairs, 17/1, 1963, s.61-69.
Cohn, J. : “Waiver of Immunity”, BYIL, 1958, s.260-273.
Çelik, E. : “Konsoloslarin ve Konsolosluklarin Yargi Muafligi”, s.19-21. Çelik, E.F. : Milletlerarasi Hukuk, C. 1, 4. Basi, Fakülteler Mecmuasi, 1980. Çelikel, A. : Milletlerarasi Özel Hukuk, 7. Basi, Beta, Istanbul, 2004.
Demirbas, T. : Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Ankara, 2002.
Denza, E. : A Commentary on the Vienna Convention on Diplomatic
Relations,Second Edition, Oxford University Press,New York, 1998.180
Deren Yildirim, N. 2004.
Dinstein, Y. : “Diplomatic Immunity from Jurisdiction Ratione Materiae”, ICLQ, Vol.15, January1966, s.76-89.
Dönmezer, S.-Erman, S. : Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku, Genel Ejder Yılmaz, : Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yay., 2002, s.124
Eksi, N. : Türk Mahkemelerinin Milletlerarasi Yetkisi, 2. Basi, Beta, Istanbul, 2000.
Erdem, B.B. : Türk Milletlerarasi Usul Hukukunda Tebligat –Türkiye’den Yurt
Disina –Yurt Disindan Türkiye’ye Yapilacak Tebligat, 1. Basi, Beta,
Istanbul, 1992.
97 Erson ASAR., s. 82-83 (bkz) Özel Heyetler Hakkında Sözleşme DİHVS Hükümlerini Temel Alarak Öngörülen Bağışıklık Rejimini Düzenlemektedir. Ertas, S. : Esya Hukuku, 5. Baski, Seçkin, Ankara,2004.
Firshing, K. – Hoffmann, B. : Internationales Privatrecht, 5.Auflage, FOX, : International Law and Restraints (2010) s.343
Fox, H. : “Enforcement Jurisdiction, Foreign State Property and Diplomatic Immunity”,ICLQ, Vol.34, January 1985; s.115-141.
Garnett, R. : “State Immunity in Employment Matters”, ICLQ, Vol.46, January 1997, s.81-124.
Geimer, R. – Schütze, R.A. : Internationale Urteilsanerkennung, Band 1., 1. Halbband, C.H. Beck’s, München,1983.
Geimer, R. : Internationales Privatrecht, 3.Auflage, Dr. Otto Schmidt, Köln, 1997.181
Göger, E. : Devletler Hususi Hukuku, 4. Basi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayinlari,Ankara, 1977.
Gözübüyük, S. : Yönetsel Yargi, 21. Basi, Istanbul, 2005. Gündüz : Yargı Bağışıklığı, s.45-96
Gündüz Aslan, Milletlerarası Hukuk, Temel Belgeler, Örnek Kararlar, Beta Yay., 2000
Gündüz, A. : “Devletin Bagisikligina Iliskin Avrupa Sözlesmesi’nin Avrupa Konseyi Üyesi Devletlerin Hukuklarina Etkisi”, Mahmut R. Belik’e Armagan, Istanbul, 1993, s.129-196.
Gündüz, A. : Milletlerarasi Hukuk Temel Belgeler,Örnek Kararlar, 4. Basi, Istanbul, 2000.
Gündüz, A. : Yabanci Devletin Yargi Bagisikligi ve Milletlerarasi Hukuk, Üçdal Nesriyat,Istanbul, 1984.
98 Harris, D.J. : Cases and Materials on International Law, 5. Edition,
Sweet&Maxwell, London,1998.
Hecker, G. : Handbuch Der Konsularischen Praxis, C.H. Beck’s, München, 1999. Henkin, L. – Pugh, R.C. : Internaitonal Law – Cases and Materials, Schachter, O.
– Smit, H. 2. Edition, West, St. Paul, Minn., 1987. Hüner, 1982, s. 26
Hüseyin PAZARCI, Uluslar arası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018 Hüseyin PAZARCI, Uluslar arası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018;421
International Law, Vol.28/3, 2003, s.989-1023.
ile Ilgili Yargitay Kararlarinin Tahlil ve Izahlari, Ankara, 1954.
Kegel, G., Scurig, K. : Internationales Privatrecht, C.H. Beck’she Verlagsbuchhandlung, München,2000.
Keller, M. – Siehr, K. : Allgemeine Lehren des Internationalen Privatrechts, Schulthess Polygraphischer Verlag, 1996.
Kerley, E.L. : “Some Aspects of the Vienna Conference on Diplomatic Intercourse and Immunities”,AJIL, Vol.56, 1962, s.88-129.
Kimmich, O. : Einführung in das Völkerrecht, 4.Auflage, K.G.Saur, München, London,New York, Paris, 1990.
Kisim, C.1, 13.Basi, Beta, Istanbul, 1998. Kolodkın, Preliminary Report, s.14 Kolodkın, Preliminary Report, s.15
Kropholler, J : Internationales Privatrecht, 4.Auflage, Mohr Siebeck, 1996.
Kunter, N. – Yenisey, F. : Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Basi, Beta, Istanbul, 2000.
Kunz, S. : “Privileges Immunities of International Organisations”, AJIL, 1947. Vol.41, s.828-862.
99 Kuru, B. – Arslan, R. – Yilmaz, E. : Medenî Usul Hukuku, 15. Baski, Yetkin, Kuru, B: Hukuk Muhakemeleri Usulü, C.1, 6. Baski, Demir, Istanbul, 2001. Kuru, B: Icra ve Iflas Hukuku, 17. Baski, Yetkin, Ankara, 2004.
Lord Nicholls:Kuwait Airways Corparation v Iraqi Airways Company and Orthers 2002, s.149
Lyons, A.B.: “Diplomatic Immunities – Some Minor Points”, BYIL, 1958, s.368- 374.
Madde 4. Soykırım veya madde 3’te sayılan eylemlerden herhangi birini işleyen kişiler, Anayasal sorumlu yöneticiler, resmi görevliler veya özel kişiler olmalarına bakılmaksızın cezalandırılacaktır.
Maginnis, V.L.: “Limiting Diplomatic Immunity: Lessons Learned from the 1946 Convention on the Privileges and Immunities of the United Nations”,
Brooklyn Journal of
Mankowski, P.: “Arbeitskräfte bei Staaten und staatsnahen Einrichtungen im Internationalen Privatund Prozessrecht”, IPrax, 2001/2, s.123-135.
Mavrommatis, Davası’na İişkin 30.08.1924 tarihli karar C.P.J.I. Serie A, No:2, 1924 s.12
Melda SUR, Uluslararası Hukukun Esasları, 12. Baskı, İstanbul, 2018;264 Melda SUR, Uluslararası Hukukun Esasları, Beta Yay., İstanbul, 2018 ; s. 257. Melda SUR, Uluslararası Hukukun Esasları, İstanbul, 2018
Menemencioğlu, Ethem, Devletler Umumi Hukuku I, T.C Kültür Bakanlığı Siyasal Bilgiler Okulu Yay., İstanbul, 1938, s.34
Meray, 1975, C.II, s. 15 Meray, C.II, 1975, s.15
Meray, S. : Devletler Hukukuna Giris, C.2, 3. Basi, Ankara Üniversitesi Basimevi, Meray, S., Devletler Hukukuna Giriş, C.II, AÜ., 4. Baskı, Ankara, 1975:40
100 Morgenthau, Hans J., (Çev: ORAN, Baskın – OSKAY, Ünsal), Uluslararası Politika
Cilt 1, Türkiye Siyasî İlimler Derneği Yay., Ankara, 1970, s.56
Nagel, H. : Die Begrenzung des Zivilprozeßrechts durch das Völkerrecht, ZZP, 75/6, 1962,s.408-426.
Nagel, H. : Internationales Zivilprossesrecht, 3.Auflage, Aschendorfs Münster, 1998.
Neumayer, K.H. : “Fremdes Recht und Normenkontrolle”,RabelsZ, Vol. 23, 1958, s.573-597.
Nomer, E. : “Devletler Hususi Hukukunda«Milletlerarasi Yetki» Mefhumu”, IHFM, Nomer, E. : “Devletlerin Kaza Muafiyeti”, IHFM, C. XXXV, S. 1-4, Ayri Basi. Nomer, E. : Vatandaslik Hukuku, 14. Baski, Filiz, Istanbul, 2003.
Nomer, E.- Sanli, C. : Devletler Hususi Hukuku, 12. Basi, Beta,Istanbul, 2003. North, P.- Fawcett, J.J. : Cheshire and North’s Private International Law,
13.Edition., Butterworths, London, Edinburgh, Dublin,1999.
O’keefe, P. J. : “Privileges and Immunities of the Diplomatic Familiy”, ICLQ, Vol.25, April,1976.
Oehler, D. : “Immunität, Exterritorialität und Asylrechtim internationalen Starafrecht”, Zeitschrift für die Gesamte Strafrechtswissenschaft,91. Band, 1979, s.395-429.
Official Records of the General Assembly, Fifty-ninth Session, Suplement 2005, (A/59/49) no:49,
Oguzman, K. – Seliçi, Ö. : Esya Hukuku, 10. Basi, Filiz, Istanbul,Oktay Özdemir, S. 2004.
Oppenheim, L. : International Law, ATreatise, 8. Edition, 3. Impression, Longmans, Gren and Co., Lonoln, New York, Toronto, 1958.
Öktem E., Uluslar arası Teamül Hukuku, Beta Yay., İstanbul, 2013;114 Özay, I. : Günisiginda Yönetim - II Yargisal Koruma, Filiz, Istanbul, 2004.
101 Özdemir Kocasakal, H. : “Devletlerin Yargi ve Icra Muafiyetleri ve Bunlarin Tahkim
Yargilamasindaki Rolü”,MHB, 22/2, 2002, s.525-576.
Özkan, I. : “Devletin Yargi Dokunulmazligi”, Prof.Dr. Mahmut Kologlu’ya 70 inci
YasArmagani, Ankara, 1975, s.613-648.
Panevezys – Saldudiskis Davası: P.C.I.J., Reports, 1939, Series A/B, No: 76
Panhuys, H.F.V. : In the Borderland Between the Act of state Doctrine and Questions of Jurisdictional Immunities, ICLQ, Vol.13, October 1964,s.1193-1213. PAZARCI, H., Ankara, 2018; 420
PAZARCI, H., Ankara, 2018;422
Pazarcı, H., Uluslar arası Hukuk, Ankara, 2018;
Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006, s.49
Pekcanitez, H. – Atatlay, O. : Medenî Usul Hukuku, 3. Basi, Yetkin,Özekes, M. Ankara, 2004.
Postacioglu, E.I. : Medenî Usul Dersleri, 6. Basi, Istanbul,1975.
Przetacznik, F. : “The History of Jurisdictional Immunity of the Diplomatic Agents in English Law”,Anglo-American Law Review,1978,s.348-395.
Reçber Kamuran, s.57
Reçber, Kamuran, “Diplomasi ve Konsolosluk Hukuku”, Dora Yayınları, Bursa, 2011
Reçber, s.39
Rençber Kamuran, Diplomasi ve Konsolosluk Hukuku, Bursa, 2011, s.98
Ross, M.S. : “Rethinking Diplomatic Immunity: A Review of Remedial Approaches to Adres the Abuses of Diplomatic Privileges and Immunities”, American
U.J.Intl’l&Pol’y, Vol.4, s.173-205.
Roxin, C. : Strafverfahrensrecht, 20.Auflage, C.H.Beck’s,München, 1987.
Sakmar, A. - Eksi, N. - Yilmaz, I. : Milletlerarasi Özel Hukuk ve Usul Hukuku
102 Sanli, C. : Uluslararasi Ticarî Akitlerin Hazirlanmasi ve Uyusmazliklarin
Çözüm Yollari, 2. Basi, Beta, Istanbul, 2002.
Sargın, Fügen, “1961 Tarihli Diplomatik İliskiler Hakkındaki Viyana Sözleşmesi” 2006, s.36
Sargin, F. : “1961 Tarihli Diplomatik Iliskiler Hakkindaki Viyana Sözlesmesi Hükümleri Dahilinde MÖHUK’un 33. Maddesinin Uygulanabilirligi Sorunu”, AÜHFD, C.52,S.1, 2003. s.13-36.
Satow, S.E. : Satow’s Guide to Diplomatic Practice, 5.Edition, Seventh Impression, Longman,London and New York, 1994.
Seidl-Hochenveldern, I. : Völkerrecht, 5.Auflage, Carl Heymanns,Köln, Berlin, Bonn, München, 1999.
Sevig, M.R. : Devletler Hususi Hukuku, Fakülteler Matbaasi, Istanbul, 1983. Shapiro, L.J. : “Foreign Relations Law: Modern Developments in Diplomatic
Immunity”,Annual Survey of American Law, 1989,s.281-306. Sicilli Kavanin, vd., Cilt XI, s.607
Silva, N. : Diplomacy in Internaitonal Law,A.W.Sijthoff, Leiden, 1972. Sinclair : Sovereign İmmunity, s.121
Southwick, J.T. : “Abuse of Diplomatic Privilege and Immunity: Compensatory and Restrictive Reforms”, Syracuse Journal of International Law&Comperative, Spühler, K. – Meyer, C. : Einführung ins internationale Zivilproßessrecht,
Schulthess, Zürich,2001. SUR, M., İstanbul, 2018;266 SUR, M., İstanbul, 2018;269
Tease, A.M. : “Diplomatic Immunity and Divorce:Fernandez v. Fernandez”, Conn.
Law Review, Vol.21, 1989, s.1071-1095.
Tekinalp, G. : Milletlerarasi Özel Hukuk Baglama Kurallari, 7. Basi, Beta, Istanbul, 2002.
103 Temel İSKİT : Diplomasi Tarihi ve Teorisi, İstanbul, 2018 ; 340
The American Law Institute : Restatement of the Law of the United States, Vol.1, St. Paul, Minn.,1986.
The Schooner Exchange, v. McFaddon, s.137-138
Toluner, S. : Milletlerarasi Hukuk Dersleri, 4. Basi, Beta, Istanbul, 1989.
Toluner, Sevin, Milletlerarası Hukuk Dersleri Devletin Yetkisi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1984, s.17
Traisbach, K. : Immunität bei Völkerrechtsverbrechen,(Çevrimiçi) http://www.recht.com/juris, 12 Nisan 2005.
Tuncer, H. : “Tarihte ve Günümüzde Ad hoc Diplomasi”, MHB, S.1,Y.4, 1984, s.50- 57.
Tuncer, Hüner, “Diplomatlarda Aranılan Başlıca Nitelikler”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Y. 2, S. 1, 1982, s. 17 – 22.
Tuncer, Hüner, “Diplomatlarda Aranılan Başlıca Nitelikler”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Y. 2, S. 1, 1982, s. 24
Tuncer, Hüner, “Diplomatlarda Aranılan Başlıca Nitelikler”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Y. 2, S. 1, 1982, s. 17 – 22.
U.N. Doc. A/CN.4/631 U.N. Doc. A/CN.4/646 UNTS V. 1035, s.167 UNTSV. 1465, Nr. 24841
Ünal, Seref, Devletler Hukukuna Giris, Yetkin Yay., Ankara, 2003, s.174 Van ALEBEEK, Diplomatic Immunity, s. 3
Van ALEBEEK,Rosanne, The Immunity of States and Their Offcials in İnternational Crimianl Law and Human Right Law, Oxford University Press, 2008
104
Sözleşmelerın Maddelere ve kararlar
1961 DİHVS md. 29 ve md. 31; 1946 BM Ayrıcalıkları ve Bağışıklıklarına İlişkin Sözleşme 1. UNTS 15, 11. Böl. Md.4.
1969 Özel Heyetler Hakkında Sözleşme m.42/1; 1961 DİHVS M.40/1
1969 Özel Heyetler Hakkında Sözleşme, 1400 UNTS 231, 8.12.1969
Viyana Sözleşmesi m.58-68 ve Özel Konsolosluk Anlaşmaları Konsolosluk İlişkilerine Dair Viyana Sözleşmesi, md.2/2
Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi md. 11-57 ve Özel Konsolosluk Anlaşmaları Konsolosluk İlişkilerine Dair Viyana Sözleşmesi,
BM Hizmetinde Uğranılan Zararrın Giderilmesi konusundaki Divanın 11.4.1949 tarihli danışma görüşü, C.I.J. Recueil, 1949, s.179