Konaklama Öğretmenlerinin ZEB’lere Yönelik İlk İntibalarına İlişkin

Tablo 10. Öğretmenlerinin özel eğitim kurumunda çalışmaya başlamadan önce engelli bir birey tanıma durumlarına ilişkin bulgular

Soru 1: Özel eğitim mesleki eğitim merkezinde çalışmaya başlamadan önce engelli bir bireyle tanışıklığınız oldu mu?

a) Engelli bireyle tanışmış olan öğretmen sayısı: 15 b) Tanışmamış olan öğretmen sayısı: 12

a1) Öğretmenlerin tanışmış oldukları engelli bireylerin engel türleri Zihinsel engelli 9 K1, K8, K14, K18, K19, K21, K23, K24, K25 Down sendromlu 2 K10, K13, Kaynaştırma 2 K11, K19 Ortopedik engelli 6 K14, K16, K18, K19, K24, K26 İşitme engelli 1 K16 Kronik bağırsak sendromu 1 K5

Araştırma sorularının ilki olan “Özel eğitim mesleki eğitim merkezinde çalışmaya başlamadan önce engelli bir bireyle tanışma olanağınız oldu mu?” sorusu yöneltilmiştir. Bu soru ile daha önce engelli bir bireyle tanışma olanağı olan öğretmenler ile daha önce engelli bir bireyle birebir çalışmayan öğretmenlerin hem sayısal şekilde kategorize edilmesi hem de çalışmaya başladıkları özel eğitim kurumundaki uyum süreçlerine ilişkin ilk aşama olan algı durumunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yöneltilen soruda: “evet tanıştım.” ya da “hayır tanışmadım.” şeklinde iki türlü cevap alınabileceği ihtimaline karşılık her iki yanıt olasılığı için de alınan yanıtlara göre farklı sorular yöneltilmiştir. Yöneltilen soruya “evet tanıştım” şeklinde cevap veren katılımcılar için hangi engel türlerindeki bireyler ile tanıştıkları ile ilgili bir soru yöneltilmiş olup katılımcı numaraları ile kodlanmış öğretmenlerin

yanıtları ilgili yerin karşısına yazılmıştır. Özel eğitim kurumunda çalışmaya başlamadan önce engelli bir bireyle tanışma fırsatı bulan 15 Konaklama öğretmeni bulunmaktadır. 15 öğretmen de en az bir engel grubuna dâhil olan engelli bireyle tanışmış olduğunu ifade etmekle birlikte bu öğretmenler arasından K14, K16, K18, K19, K24 kodlu katılımcılar en az iki engel grubuna dâhil olan bir bireyle veya farklı engel türlerine sahip farklı bireylerle tanışmışlardır. K14 ve K24 hem zihinsel hem ortopedik engelli; K16 hem ortopedik hem işitme engelli; K18 hem zihinsel hem ortopedik engelli olmak üzere iki ayrı engel grubundaki bireylerle tanıştıklarını ifade etmişlerdir. K19 normal eğilim gösteren bireylerin mesleki eğitim aldığı bir turizm lisesinde görev yaparken bir kaynaştırma öğrencisinin olduğunu ve bu kaynaştırma öğrencisinin hem zihinsel hem de ortopedik engelinin olduğunu belirtmiştir. Özel eğitim kurumunda çalışmaya başlamadan önce herhangi bir engel grubundaki bir engelli bireyle tanışmamış 12 Konaklama öğretmeni bulunmaktadır. Araştırma sorusunun “hayır, tanışmadım.” cevabına yönelik yöneltilen soru ve alınan yanıtlar ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 11. Engelli bir bireyle tanışmamış öğretmenlerin zihinsel engelli öğrencilere yönelik ilk intibalarına ilişkin bulgular

Soru 1: b) Hayır, engelli bir bireyle hiç tanışmadıysanız: özel eğitim kurumunda çalışmaya başladığınızda zihinsel engelli bireylere karşı olan ilk intibanızı nasıl değerlendirirsiniz? Önyargı

“Özel eğitim alanı hakkında hiç bilgim ve tecrübem yoktu. Onlara faydalı olamayacağımı düşündüm. Fakat çalışmaya başladıktan belli bir süre sonra önyargım kalktı.”

K2

“Tereddüt ve önyargı hissettim.” K7

“İlk iletişim problemi yaşadım. Bireysel farklılıkları çok fazla. Önyargılıydım. Farklı bir okul yapısı ve daha önceki deneyimlerinden faydalanamadığın yeni bir süreç.”

K9

“Hiç bilgim olmadığı gibi çok fazla korkularım vardı. Küfür edebilecekleri, fiziksel saldırıda bulunabilecekleri, laf dinlemeyeceklerine ilişkin kulaktan dolma bilgilerim vardı. Fakat tam tersi oldu. Özel eğitim öğrencileri çok daha uslu, sadık, görev aşığı ve uygulama yapmayı çok seviyorlar.”

K12

“İlk olarak önyargılıydım. Nasıl ders anlatacaktım? Dönem ortasında atandığım için özel eğitim alanı ile ilgili kendimi geliştirme ve özel eğitim sınıf öğretmenleri ile konuşma fırsatım da olmadı.”

K27

Kendi imkânları ile araştırma ve bilgi toplama

“Özel eğitim mesleki eğitim merkezine atandığımı öğrendiğimde özel eğitim mesleki eğitim ve iş uygulama kurumlarını gezdim. İlimdeki Rehberlik ve Araştırma merkezini ziyaret edip zihinsel engelli bireyler hakkında bilgi aldım. Kendi imkânlarımla yaptığım araştırmalar, gezi ve gözlemlerim sayesinde bu kurumda göreve başladığım ilk zamanlarımda

yaşayabileceğim zorlukları en aza indirdim.”

Tablo.11 ‘in devamı Empati

“Hayatlarını öğrendikçe farklı duygular yaşıyorsunuz. Çok özeller onlar. Empati kuruyor ve yardımcı olmak istiyorum.”

K3

Uyum alışma evresi olumlu

“Normal turizm liselerinde görev yaptığım yıllardaki gözlemlerime göre normal eğilim gösteren fakat öğrenme güçlüğü çeken bireylerin hafif düzeyde zihinsel engelli bireylerle aynı olduğunu fark ettim. Fiziksel bir engelleri yok, az tekrarlarla aynı becerileri de

öğretebiliyorsun o zaman normalden farkı ne?”

K6

Uyum alışma evresi olumsuz

“Benim burada ne işim var dediğim ilk olarak. 1 yıldır çalışıyorum halen uyum sağlayamadım.”

K15

Bilgisizlik

“İlk başta zorlandım. Normal turizm lisesinde ders anlatır gibi ders anlattım. Oysaki bu okullarda teorik bilgiden ziyade uygulamaya yönelik olduğunu ve kavramsal bilgilerin de olabildiğince az, öz ve basit cümlelerle verilmesi gerektiğini sonradan anladım.”

K17

Korku

“Çalışmadan önce korkularım vardı. İletişime kapatıyorsun öyle olunca ve uzaklaşıyorsun. Fiziksel saldırıları da mevcut çünkü. Hepsinin psikolojik desteğe ve ilgiye ihtiyaçları var.”

K20

Aşırı Hassasiyet / Duygusallık

“1 ay yemek yiyemedim. Çok duygusal bir insanım. Okuldaki manzaralar hep aklıma geldi.”

K22

Tabloda belirtildiği üzere önyargı başlığında toplanan ifadelere göre K2 zihinsel engelli bireylerle ve özel eğitim alanı ile ilgili bilgi donanımına sahip olmadığı için bu bireylere faydalı olamama ile ilgili önyargı hissiyatına kapıldığını ifade ederken; K27 ise benzer bir şekilde nasıl ders anlatacağı hususunda önyargıya sahip olduğunu ifade etmiştir. K9 iletişim problemleri yaşadığını, bireysel farklılıkların çok fazla olduğunu yeni bir okul yapısının ve farklı öğrencilerin varlığına istinaden normal turizm liselerinde biriktirdiği bilgi ve tecrübelerinden faydalanamadığını belirtmiştir. K7 önyargı ve tereddüt hissettiğini belirtirken; K12 ise kuruma başlamadan önce duyduğu bazı yanlış bilgilerle ilgili önyargılarının olduğunu fakat bunların kurumda göreve başlayınca ne kadar yersiz olduğunu ifade etmiştir. Uyum ve alışma evresi olumlu başlığında K6, normal eğilim gösteren normal turizm lisesindeki öğrenciler ile neredeyse aynı olduğunu ifade etmiştir. K3 empati hissiyatı ile yaklaşarak onlara yardımcı olmak istediğini belirtmiştir. K4 özel eğitim kurumuna atandığını öğrendiğinde özel eğitim mesleki eğitim merkezleri ile özel eğitim iş uygulama

merkezlerini kendi imkânları ile gezdiğini, ilinde bulunan Rehberlik Araştırma Merkezini ziyaret ettiğini ve bu şekilde bilgi aldığını belirtmiştir. Bu sayede uyum ve alışma sürecinde yaşayabileceği sıkıntıları en aza indirdiğini ifade etmiştir. K15 uyum ve alışma sürecinde 1 yıldır hala zorluk çektiğini ve aidiyet duygusu hissedemediğini belirtirken; K17 ise bilgisizlikten kaynaklanan sıkıntılar yaşadığını, normal turizm lisesindeki gibi ders anlattığını fark ettiğini ve aslında olması gerekenin daha az kavramsal bilgi ve daha çok uygulama beceri öğretimine yönelik olması gerektiği ile ilgili deneme yanılma yolu ile doğruyu bulduğunu belirtmiştir. K20 fiziksel saldırılara tanık olduğunu ve korku hissiyatına sahip olduğunu belirtmiştir. K22 numaralı katılımcının ifadeleri ise aşırı hassasiyet ve duygusallık olarak ele alınmıştır.