Evren ve Örneklem

Araştırmanın sorun tespiti ile ilgili araştırma metodolojisinde belirtildiği üzere hafif düzeyde zihinsel engelli bireylerle çalışan 50 Konaklama öğretmeni Kat Hizmetleri Eğitimi Modül kitapçığındaki öğretim tekniklerini kullanabilecektir. Ayrıca yanlışsız öğretim teknikleri zincirleme ve iş-mesleki becerilerin öğretimi için tasarlanmış olup zihinsel engelli bireylere özgü öğretim tekniklerinin en etkilisidir (Tekin-İftar ve Kırcaali-İftar, 2013). Bu sebeple 147 özel eğitim meslek okulunda 18 farklı alanda mesleki eğitim veren tüm meslek öğretmenleri kendi meslek alanlarına uyarlayıp kullanabileceği düşünülmektedir. Ulusal ve uluslararası alan yazın taraması sonucunda elde edilen verilerde yanlışsız öğretim tekniklerinin tamamı etkili bulunmuş olup literatür taraması bölümünde yapılan çalışmalar tablo olarak sunulmuştur.

3.2.3. Veri Toplama Araçları

Araştırmada modül önerisi için veri toplama aracı olarak sorun tespitinde yararlanılan gözlem tekniği ve yapılandırılmış görüşme formundan elde edilen veriler neticesinde alan yazın taraması yapılmıştır. Zihinsel engelli bireylere beceri öğretimi ile ilgili kullanılan özel öğretim yöntemlerine ilişkin ulusal ve uluslar arası yayınlar, yüksek lisans ve doktora tezleri, bilimsel yazılar, makaleler, bildiriler, resmi dokumanlar ve kitaplar taranmıştır. Çünkü çoğu gözlem için, gözlemcinin duyu organları kendi başlarına da yetersiz kalmakta, araştırma için duyu organlarının duyarlılığını arttıran yardımcı araçlara gereksinim duyulmaktadır (Karasar, 2005). Araştırmacı bu aşamalardan sonra kendi derslerinde de Kat Hizmetleri becerileri öğretiminde video ile model olma, ipuçları ve yardımla öğretim teknikleri, bireysel eğitim planlarına bağlı beceri analizlerine uygun öğretimler gerçekleştirmiş olup öğrencilerin öğrenme durumlarını da gözlem yapma fırsatı bulmuştur. Gözlem, herhangi bir kurumda oluşan davranışları kapsamlı olarak tanımlamak amacıyla kullanılan bir yöntemdir (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 169).

Zihinsel engelli öğrencilerin açık anlatım ve geleneksel yöntemlerle işlenen öğrenme oturumlarında kalıcı öğrenmeler gerçekleştiremedikleri gibi daha çok öğrenme oturumu ve daha fazla hataya yöneldikleri alan yazın araştırmaları neticesinde de görülmüştür (Tekin, 1999). Modül önerisi için öncelikle sorun tespiti görüşme sorularında da elde edilen ‘Konaklama Hizmetleri modülü’ içeriğinin öğretmenlere rehberlik etmediği, yalnızca beceri basamaklarından oluşan ünitelerden ibaret olduğu

ve yetersiz olması ile ilgili alınan dönütlerden yola çıkılmıştır. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetlerinin yayınladığı Konaklama Hizmetleri modülü içerisinden zihinsel engelli bireylerin mezun olduktan sonra da sektörde en çok kullanacakları ön görülen beceriler seçilmiştir. Bu beceriler arasından ne en basiti ne de en zor olanı seçilmiş, orta seviyedeki zorlukta olan beceri basamaklarının fazla olmadığı beceriler ele alınmıştır. Ele alınan beceriler ve beceriye göre seçilmiş teknik bilgisi ile ilgili tablo modül önerisi başlığında verilmiştir.

Modül önerisi ile ilgili veriler; Tekin (1999) ‘Yanlışsız Öğretim Yöntemleri’ adlı kitaptan, literatürde bu yöntemlerle ilgili yapılmış etkililik ve verimlilik ile ilgili bilimsel makaleler, tezlerden elde edilen verilerden ve ayrıca zihinsel engelliler öğretmenleri M. Yazıcı ve A. Arıcan (kişisel iletişim, 20 Nisan 2018) ile yapılan görüşmelerden kaydedilen bilgilerden derlenerek toplanmıştır.

3.2.4. Verilerin Analizi

Çalışmanın ikincil amacı olan Konaklama öğretmenlerinin zihinsel engelli bireylere Kat Hizmetleri becerileri öğretiminde başvurabilecekleri modül önerisi kitabının hazırlık aşaması aslında sorun tespitinde kullanılan nitel araştırma yöntemlerinden elde edilen verilerden oluşturulmuştur. Konaklama öğretmenlerinin özel eğitim alanında yaşadıkları güçlüklerin gözlemlenmesi sonucunda düzenlenen görüşme sorularından alınan yanıtlara ilişkin veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan betimsel analiz yönteminde katılımcıların verdikleri yanıtlar hiç değiştirilmeden olduğu gibi alıntılar şeklinde aktarılmaktadır (Altunışık ve diğerleri, 2010). Betimsel analiz sonucunda elde edilen bulgular ışığında Konaklama öğretmenlerinin kullanabileceği zihinsel engelli bireylere özgü öğretim teknikleri ile hazırlanmış örnek bir modül önerisi tasarlanması hedeflenmiştir. Modül önerisi için nitel araştırma yöntemlerinden dokuman analizi tekniğine başvurulmuştur. Doküman analizi, araştırılması hedeflenen olgular hakkında bilgi içeren tüm yazılı materyallerin analizini kapsamaktadır. Dokümanlar diğer veri toplama yöntemleriyle birlikte kullanılırsa, araştırmacı görüşme ya da gözlem yoluyla elde edeceği verileri desteklemek, çürütmek veya ulaştığı sonuçlara alternatif açıklamalar sunabilmek için kullanır (Şimşek, 2009).

Araştırma sorularının her biri kendi başına gözlemlenen verilerden elde edilmiş olup genel sorunların tümünün birer parçası niteliğindedir. Modül önerisi ile ilgili ortaya çıkan sonuçların alt yapısına bakıldığında elde edilen verilerde: Konaklama öğretmenlerinin özel eğitim alanında eğitim almadıkları, modülün yetersiz ve rehberlik edememe durumu, zihinsel engelli bireylere özgü beceri öğretim yöntemleri ve performans alımında kullanılması gereken özel ölçek formları hakkında bilgilerinin olmaması durumlarına ilişkin dönütler alınmıştır. Bu durumların tamamına ilişkin çözüm önerisi şeklinde bir materyal tasarlanması hedeflenmiştir. Bunun için literatürde zihinsel engelli bireylere iş-mesleki beceri öğretimi ile ilgili ulusal ve uluslar arası kaynaklar, ders kitapları, bilimsel çalışmalar, yüksek lisans ve doktora tezleri, öğrenciler için beceri öğretiminde tasarlanan materyaller, zihinsel engelliler öğretmenlerinin notları ile ilgili dokumanlar taranmıştır. Öğretim yöntemleri ile ilgili tarama yapıldıktan sonra hafif düzeyde zihinsel engelli bireyler için yayınlanmış Konaklama Hizmetleri modülü içeriğindeki Kat Hizmetleri becerileri incelenmiştir. Yanlışsız Öğretim Yönteminde sekiz ayrı teknik olduğu için sekiz ayrı beceri seçilmiştir. Beceriler seçilirken sektörde, ev içi temizlik becerilerinde en çok kullanılan orta zorlukta beceriler seçilmiştir. Ayrıca Konaklama öğretmenlerinin modülden çıkarılmasının ve modüle eklenmesinin gerekli olduğunu önerdikleri beceriler de göz önünde bulundurularak Kat Hizmetleri becerileri eğitimi modülü önerisi oluşturulmuştur.

3.3. Konaklama Öğretmenlerinin Özel Eğitim Alanında Yaşadıkları