Öğrencilerin Performans Düzeylerini Belirleme Yöntemleri

Özel eğitime gereksinim duyan bireyler eğitim öncesinde, sürecinde ve bitiminde değerlendirmelere tabi tutulmaktadırlar. Bu sebeple herhangi bir becerinin daha kolay bir şekilde öğretilmesi için beceri kolay yönerge verilebilecek alt basamaklara bölünmektedir. Bu işleme beceri analizi adı verilmektedir. Bu işlem ile beceriler, daha ayrıntılı ve yapılış sırası daha somut ve adım adım takip edilerek hazırlanmasıyla bireye her bir davranışın net bir şekilde yönlendirmesi yapılarak ilerlemesi sağlanmaktadır (Özbey, 2007). Beceri analizleri, hem öğretimsel

amaçların belirlenmesinde hem de değerlendirme aşamasında kullanılan ölçüt bağımlı ölçü araçlarının hazırlanmasında kullanılmaktadır (Avcıoğlu, 2007).

Ölçüt bağımlı testler, öğretim öncesinde çocuğun eğitsel performans düzeyini tespit etmede kullanıldığı gibi, öğretim sürecinde çocuğun ne kadar ilerlediğini belirlemek ve öğretim sonrasında ise çocuğun öğretim amaçlarını ne seviyede gerçekleştirdiğini değerlendirmek için kullanılmaktadır (Özbey, 2007). Ölçüt bağımlı testler hazırlanmadan önce kaba değerlendirme formlarına göre ölçülecek beceriler belirlenmekte ve analizi gerçekleştirilmektedir. Kaba değerlendirme işlemi ile çocuğun eğitsel düzeyi ortalama olarak ortaya konulmakta, yani becerilerle ilgili yeterlilikleri ile yetersizliklerinin sınırları kabaca belirlenmektedir. Sonrasında bu beceriler alt basamaklara bölünmekte, yani beceri analizi yapılmaktadır. Böylelikle öğretim için belirlenen amaçlar daha belirgin bir hal almakta ve öğretim süreci daha kolay ve daha etkili bir şekilde kontrol altına alınmaktadır. Ölçüt bağımlı testlerle çocuk ayrıntılı değerlendirilmektedir (Çankaya, 2013).

Ölçüt bağımlı test uygulanırken uygun bir ortam seçilerek uygulanacak beceriye uygun olarak çocukla yan yana veya karşılıklı oturulmalı ya da durulmalıdır (Özbey, 2007). Ölçü aracında yer alan her bildirim için hazırlanmış sorular ya da yönergeler çocuğa yöneltilmelidir. Ardından performans değerlendirmesi yöntemine karar verilerek sonuçlar yazılmalıdır. Öğrencilerin beceri kazanımlarını değerlendirmeye yönelik performans düzeyi belirlerken iki çeşit yöntem kullanılmaktadır. Bunlardan ilki tek fırsat yöntemi, diğeri ise çoklu fırsat yöntemidir (Varol, 2007).

4.1.7.1.Tek Fırsat Yöntemine Göre Performans Alımı

Tek fırsat yöntemine göre performans belirleme yönteminde, ölçüt bağımlı testte yer alan becerilerin gerçekleştirilmesi için bireye yönerge verilmektedir. Bireyin verdiği doğru tepkiler için beceri basamağının karşısına (+) işareti konulmaktadır. Bir sonraki basamaklarda da yönergeler verilerek doğru tepki için aynı işlem tekrarlanmakta ve doğru tepki verdikçe bütün basamaklar tamamlanmaktadır. Fakat herhangi bir basamakta birey yanlış tepki verirse, durursa, takılırsa ve başarısız olursa ilgili basamağa ve geri kalan tüm beceri basamaklarına da (-) işareti konulmakta o beceri ile ilgili değerlendirme sonlandırılmaktadır (Varol, 2007).

Tek fırsat yönteminin avantajlarına bakıldığında: beceri değerlendirme süreci kısa sürede tamamlanır. Bireyin yanlış yaptığı ya da başarısız olduğu ilk basamakta değerlendirme sonlandırılarak öğretime geçildiği için öğretime ayrılan süre artar. Değerlendirme sırasında öğrenmenin gerçekleşme ihtimali çok düşük olduğu için uygulamanın etkisi daha kesin biçimde tespit edilir (Özbey, 2007).

Tek fırsat yönteminin dezavantajlarına bakıldığında ise: beceri analizinde bireyin doğru olarak sergileme ihtimali olan beceri basamakları varken, bireyin yanlış yaptığı ilk basamakta değerlendirme sonlandırıldığı için tüm basamaklarla ilgili objektif bir değerlendirme yapılamamış olabilir. Bu da yöntemin hem sınırlılığı hem de dezavantajı durumundadır (Varol, 2007).

4.1.7.2.Çoklu Fırsat Yöntemine Göre Performans Alımı

Çoklu fırsat yöntemine göre yapılan değerlendirmede beceri basamağına ilişkin yönerge verildikten sonra birey doğru tepkiyi verirse, ilgili basamağın karşısına “B” (bağımsız) yazılmaktadır. Eğer birey doğru tepki veremez ya da tepkisiz kalırsa sözel ipucu verilir ve bu ipucu sayesinde doğru tepki verirse ilgili beceri basamağının karşısına “S.İ.” (sözel ipucu) olarak yazılmaktadır. Birey sözel ipucu sunulmasına rağmen yine de olumsuz tepki veriyor ya da tepkisiz kalıyorsa, model olunarak beceri basamağının nasıl yapıldığı gösterilir ve doğru tepki verirse ilgili basamağa “M.O.” (model olma) olarak yazılmaktadır. Birey uygulamacının model olarak gösterdiği beceri basamağından sonra yine yanlış tepki verir ya da tepkisiz kalırsa ilgili beceri basamağının karşısına “F.Y.” (fiziksel yardım) şeklinde yazılmaktadır. Beceri değerlendirmesi olduğu için bir beceri basamağı fiziksel yardımla yaptırılamamaktadır (Özbey, 2007; Varol, 2007).

Çoklu fırsat yönteminin avantajı bireyin doğru olarak sergileyebileceği tüm beceri basamakları için bireye şans tanınmaktadır. Böylelikle birey bir basamakta başarısız oluyorsa bile ipuçları ve uygulamacı desteği ile başarılı olma fırsatı yakalayıp bir sonraki beceri basamağına geçebilmektedir (Özbey, 2007). Bu yöntemin dezavantajı ise, bireyin doğru olarak yapamadığı basamak öğretmen ya da uygulamacı tarafından yardım sunulması ile yerine getirilmesi sırasında öğrenme gerçekleşebilmektedir. Fakat bu durumda değerlendirmenin objektiflik ilkesi zarar görmüş olduğu düşünülmektedir (Varol, 2007).

Yanlışsız öğretim tekniklerinde tepki ipuçlarına göre öğretim teknikleri toplamda sekiz tane olduğu için Kat Hizmetleri becerilerinden de sekiz tane beceri seçilerek örnek bir modül önerisi tasarlanmıştır.

Yanlışsız Öğretim Tekniklerine göre en çok kullanılan Kat Hizmetleri becerileri ve becerilere uygun olarak kullanılan öğretim teknikleri Tablo.32’de gösterilmiştir. Tablo 30.Kat Hizmetleri Becerilerine Göre Düzenlenen Yanlışsız Öğretim

Teknikleri

Seçilen Kat Hizmetleri Becerisi Kullanılan Yanlışsız Öğretim Tekniği

Klozet Temizleme Eş Zamanlı İpucu Tekniği ile Öğretim El Ütüsü ile Ütü Yapma Sabit Bekleme Süreli Öğretim Çamaşır Düzenleme (Havlu Katlama) Artan Bekleme Süreli Öğretim

Çamaşır Gruplandırma ve Yıkama İpucunun Aşamalı Olarak Azaltılmasıyla Öğretim Yatak Düzenleme Davranış Öncesi İpucu ve Sınamayla Öğretim Buharlı Mop Temizleyici ile Yer Silme İpucunun Aşamalı Olarak Arttırılmasıyla Öğretim Lavabo Temizleme Davranış Öncesi İpucu ve Silikleştirme Öğretim Elektrikli Süpürge ile Halı Süpürme Aşamalı Yardımla Öğretim