KOBİ’lerin Önemi

KOBİ’lerin katma değer ve istihdam yaratıcı etkileri tüm ülkeler açısından oldukça önemli boyutlardadır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde ekonomik ve sosyal yaşamın istikrar unsuru olan KOBİ’ler, istihdam olanaklarını sürekli arttırmada, bölgesel eşitsizlikleri gidermede, gelir dağılımını dengeli hale getirmede önemli bir işlevi yerine getirmektedir (Uzun ve Dirlik, 2007: 134).

KOBİ’lerin, sadece ekonomik hayatta değil, sosyal hayatta da önemli rolleri vardır. KOBİ’ler, ülkede geniş bir alana yayıldıkları için bölgesel gelişmişlik farklılıklarını gidermede, mülkiyeti geniş bir alana yaymada, sürekli istihdam olanağı yaratmada, bunu sürdürmede ve demokratik hayatı canlı tutmada önemli bir güçtür. Tüketicilerin günlük, sürekli ihtiyaçlarını karşılamaları, toplumun tüm kesimleri ile direkt ilişki kurabilmeleri, tüketici isteklerine ve yeniliklere hızla uyum sağlayabilmeleri KOBİ’lerin ekonomik ve sosyal hayatta istikrar unsuru olmalarının göstergeleri olduğunu belirtmektedir (Uzun ve Dirlik, 2007: 134).

KOBİ’lerde genellikle işletme sahibi, girişimci ve yönetici aynı kişidir. Bu üç boyutun aynı insanda tatmin edici bir düzeyde bütünleşmesi, işletmelerin başarısı açısından büyük önem taşır. İşletme ile işletme sahibi arasında tam bir bütünleşme vardır. Zira küçük ve orta ölçekli işletmelerde, işletme sahibi, işletmenin mülkiyetine sahip olan kişi olarak aynı zamanda girişimci ve kurulan işletmenin tepe yöneticisi durumundadır (Uzun ve Dirlik, 2007: 134).

Türkiye’de ve dünyada istihdam, üretim, yatırım ve ihracatta en fazla paya sahip olan KOBİ’lerin önemi aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır (Soydal, 2006: 544):

• KOBİ’ler sıkıntılı dönemlerde ekonomik ve Sosyal tahribatı azaltabilme gücüne sahiptir,

• İşletmelerin küçük ve orta ölçekli olmaları, spesifik bir üretim dalında uzmanlaşmaya yol açması nedeniyle kaynak verimliliğinde artış sağlanmaktadır,

• İşsizliği azaltarak sosyo-ekonomik katkıda bulunmaktadır,

• İşyeri sayısı, istihdam ve yatırımlardaki önemli payı ile ekonominin temel unsurlarındandır,

• KOBİ’lerin diğer katkısı buluşların hızla hayata geçirilme koşullarına sahip olmalarıdır.

1.4.1. KOBİ’lerin Sağladıkları Faydalar

KOBİ’lerin sağladıkları yaralar genel olarak aşağıdaki biçimde sıralanabilir (Soydal, 2006: 545-546):

• Ticari rekabetin ekonomik sistem olarak benimsendiği toplumlarda sistemin ağırlıklı işleyişi ile KOBİ’lerin sistem içindeki varlıları ve güçleri arasında yakın bir ilişki vardır.

• Emek yoğun teknoloji ile çalışma ve kaynak kullanımında etkili olma özelliğine bağlı olarak istihdam yaratıp, işsizliğin azaltılmasına katkıda bulunurlar.

• Daha çabuk karar verme olanaklarına sahip oldukları gibi, daha az yönetim ve genel işletme gideriyle çalıştıklarından hızlı ve ucuz üretimde bulunabilirler. Büyük ölçekli işletmelerin ürettiği aynı mal ve hizmetleri üretip, onları rekabetçi ortama çekerek ekonomiye canlılık kazandırabilirler. • Özel beceri ve teknik isteyen kimi malları üreterek, ihtiyaçları giderebilirler. • Esneklik ve yenilikleri teşvik ederler.

• Büyük ölçekli işletmelerin kullandıkları girdileri ve çeşitli ara mallarını üreterek onların gelişimini tamamlayıp, ekonomide “yan sanayi” oluşturabilirler. Bu kapsamda gerek büyük ölçekli işletmelerin, gerekse bölge sanayisinin tamir, bakım sorunlarını çözerler.

• Genelde bölge sanayisinin gelişmesini başlatmaktadırlar.

• Daha çok emek yoğun olmaları nedeniyle bölgesel istihdam olanaklarının artırılmasına önemli katkıda bulunarak küçük şehirlerden büyük şehir merkezlerine insan göçünün engellenmesine ve bölgenin potansiyeli içinde kalkınmasına temel oluşturabilirler.

• Kişisel inisiyatiflerin ortaya çıkmasında önemli rol oynadıkları gibi, istihdam ve eğitimdeki payları da büyüktür. Bu işletmeler birçok kalifiye elamanın teknik eğitimlerini aldıkları ilk kuruluşlar durumundadırlar.

• Toplumda gelirin gerek fonksiyonel gerekse bölgesel düzeyde dağılımını olumlu yönde etkileyebilirler. Gelir dağılımını olumlu kılıp, sermayenin büyük sanayi işletmelerinde ve az kişinin elinde toplanmasını önleyici etkileri vardır. Ayrıca, küçük birikimler ve aile birikimlerinin doğrudan yatırımlara yansıtılabilmesinde önemli işlevler üstlenirler.

• KOBİ’lerde işçi-işveren ilişkilerinin daha yakın ve olumlu bir ortam içinde geliştiği gözlemlenmektedir. Bu da sosyal paydaşlığı kuvvetlendirmektedir. • Savaş ekonomisinde büyük endüstrilerin zedelenmesi durumunda, küçük

işletmeler önemli işlevleri yerine getirmektedirler. Bu durumlarda KOBİ’ler üretime devam edip, küçük ölçüde de olsa, gereksinmeleri karşılamaya devam etmektedirler.

1.4.2. KOBİ’lerin Ekonomiye Katkıları

KOBİ’lerin ekonomiyi katkıları dört ana başlıkta gruplanabilir (Küçükçolak, 1997: 10):

• KOBİ’ler, daha büyük ölçekli işletmelerin faaliyetlerini daha verimli olarak sürdürmelerine yardımcı olurlar. ABD’de otomotiv endüstrisindeki 211000 oto tamir işletmesinin % 80’i 1-4 işçi çalıştırmaktadır. Japonya’da Toyota firması otomobil üretiminin %70’ini ana üretim tesisleri dışındaki yan sanayi firmalarına yaptırmaktadır. Toyota şirketinin üretim yaptırdığı 36000 fason şirket bulunmakta olup, bunların 35000’i 100 kişiden az işçi çalıştıran şirketlerdir.

• Yeterli sayıda KOBİ’nin birbiri ile rekabet etmediği bir piyasa tekelleşme eğilimine gireceğinden, bu durum gerek ekonomik gelişme ve gerekse tüketicilerin korunması açılarından sakıncalı sonuçlar doğurabilecektir.

• KOBİ’lerin desteklenmesi girişimciliği teşvik edeceğinden büyük ölçekli işletmelere göre daha esnek yapıda ve risk alabilen daha küçük ölçekli işletmeler yeni buluşlara karşı daha atak davranmaktadırlar.

• KOBİ’ler ülkeden ülkeye değişmekle birlikte hemen her ülkede istihdamda büyük öneme haizdirler. ABD’de yeni istihdamların %80’i 20 kişiden az işçi çalıştıran işletmelerdir. Avusturya ve Almanya’da 1- 99 işçi çalıştıran işletmeler, tüm işletmelerin % 98’idir. Avusturya’da toplam istihdamın % 55’ini, Almanya’da % 54’ünü KOBİ’ler teşkil ederler.