Elektronik Ticaretin Avantaj ve Dezavantajları

İnternet üzerinden yapılan işlemlerin maliyeti diğer araçlara göre daha düşüktür. E-ticaretin sağlamış olduğu birçok yarar vardır, ancak bu yararları yanında en başta vergileme olmak üzere birçok sorunları bulunmaktadır. İnternet, tüm dünyada işletmelerin iş yapma biçimlerini değiştirmektedir. Günümüzde çoğunlukla

satıştan çok pazarlamada ve reklâmcılıkta kullanılmasına rağmen bu oranın önümüzdeki dönemde artması beklenilmektedir. Fakat e-ticaretin gelişmesinin önünde çeşitli kısıtlamalar bulunmaktadır. Bunlar, şu an sanal ortamlardaki ticaretten vergi almayan (Örnek: ABD) ülkelerin zamanla bundan vergi almak istemesi, fiziksel ürünlerin kargo ücretlerinin yüksek olması, güvenlik sorunu ve kişisel bilgilerin kötü amaçlı kullanılması olarak sayılabilir (Ceran ve Çiçek, 2007: 293).

E-ticaret sayesinde üreticiler (Çoşkun, 2004: 245-246);

• Maliyet ve zaman tasarrufu,

• Daha geniş ölçekte pazarlama yapabilme ve pazarlama süreçlerinin azalması, • Ticari evraklarda hataların minimize edilmesi ve kırtasiyeciliğin azalması • Geniş pazarlara açık olması ve pazara girişteki engellerin azalması ile

rekabetin arttırması,

• Bilginin anında ve sürekli ulaşılabilir olmasının yanı sıra karşılıklı etkileşime açık ve daha zengin olması,

• Mesafeleri ortadan kaldırması gibi avantajlar sağlarken, tüketiciler elektronik ticaret sayesinde;

• Küresel tercih yapabilme,

• Üretimde rekabetin artması ile daha kaliteli ve ucuz ürün ve hizmet alabilme, • Yeni ürün ve hizmetleri takip edebilme imkânına kavuşmuştur. Bu nedenlerle

elektronik ticaretin gelişmesi yolundaki beklentiler oldukça yüksektir.

E-ticaret sayesinde dünyanın her kösesine coğrafi bir sınırlama olmaksızın satış yapılabilir. Elektronik dünyada ticaret, şirket büyüklüğüyle sınırlı değildir. Web sayfası olan tüm şirketler eşit fırsatlara sahiptir. Böylece KOBİ’ler kendi olanaklarıyla ulaşamayacakları bilgileri edinme, küresel pazarlara ulaşma ve bu ortamda e-ticaret yapma olanağı sağlamaktadır. Klasik yöntemlerle ulaşılamayan yeni müşterilere ulaşılarak ürün ve hizmetlerin pazar payı artırılabilir. Satış kanallarına bir yenisi eklenebilir. Hizmet maliyetleri, telefon veya yerinden hizmet maliyelerinden daha düşük olduğundan önemli ölçüde maliyet avantajı sağlayacaktır.

Örneğin; bankaya gelen bir müşterinin maliyeti 2 dolar, telefonla verilen hizmetlerde 1 dolar 20 cent iken İnternette 0,02 dolardır. Azalan reklam maliyeti, azalan teslim maliyeti, önemli eşyaların elektronik teslim edilebilmesi, azalan dizayn ve imalat maliyeti, pazar için artan fırsatlar ve ürün ve hizmet yenilemede müşteri katılımı e- ticaretin getirdiği diğer avantajlar arasındadır (Birdoğan, 2000: 38-39).

E-ticarette, siparişlerin alınması ve işlenmesinde sağlanan kolaylıklar nedeniyle satış işlemleri maliyetleri azalır, üretim girdileri satın alınırken çok çeşitli sayıda ve farklı ülkelerdeki tedarikçilere aynı anda ulaşabilme şansıdan dolayı en uygun fiyatlısını seçerek sağlanan maliyet avantajı firmanın maliyet yapısını olumlu yönde değiştirir. Burada en önemli konulardan birisi de stok maliyetlerinden sağlanan tasarruftur. Siparişlerin ve bunların sağlanmasının hız kazanması stok miktarının olağanüstü azalmasına neden olmaktadır. Stok maliyetlerinin azaltılması özellikle kriz dönemlerinde işletmeleri çok büyük bir yükten kurtararak stoklara aktarılan kaynakların işletmelerde daha verimli alanlara kaydırılmasını sağlar. İnternetten önce hem tüketicilerle hem de tedarikçilerle uzun telefon konuşmaları, faks gönderme-alma işlemleri firmaların harcamalarını artırmaktaydı. İnternet, çarpıcı bir şekilde araştırma maliyetlerini düşürmekte, rutin islerin daha etkili yapılmasını sağlamaktadır. Bu ise büyük işletmelere göre daha az finansman kaynağına sahip olan KOBİ’ler için büyük bir fırsat yaratmaktadır (İşler, 2008: 285).

Maliyetlerin aşağıya çekilmesi, pazara giriş engellerinin az olması ve hem tüketici hem de üretici açısından bilgiye erişimin kolaylaşması, tüketicinin daha bilinçli hale gelmesi ve tüketici alışkanlıklarında yaşanan değişimler rekabetin yoğunlaşmasına neden olmuştur. Bu durum şirketleri yeniden yapılanmaya ve pazar stratejilerini gözden geçirmek zorunda bırakmaktadır. Ayrıca internet sayesinde küçük ve orta ölçekli işletmelerle büyük işletmelerin pazara giriş koşulları açısından eşit şartlara sahip olmaları rekabeti daha acımasız hale getirmektedir (İşler, 2008: 285).

Elektronik ticaretin olumlu yönleri aşağıdaki gibi özetlenebilir (Tan, v.d., 2004: 84):

• Açık ağ üzerinden gerçekleşen e-ticaret faaliyetleri, elektronik iletişimi artırmıştır.

• Ulusal ve uluslararası ticari işlemlerin elektronik ortamda yürütülmesi zamanın etkin kullanılmasını sağlamaktadır.

• Elektronik ticarette ihtiyaç duyulan belgeler elektronik ortamda hazırlanmakta, bu bilgi ve belgeler ilgililerin kullanımına sunulmaktadır.

• E-ticaret, mal ve hizmet piyasalarının yapısını değiştirmekte, yeni ürün, pazarlama ve dağıtım tekniklerine yol açmakta, hızlı bir şekilde ürün geliştirilmesi, test edilmesi ve müşteri ihtiyaçlarının tespit edilmesini olanaklı kılmakta, pazar talebindeki değişikliklere hızla yanıt verebilmektedir.

• E-ticaret, ticari faaliyetlerin tabana yayılmasını sağlamış, pazar alanını genişletmiş ve ekonomik yoğunlaşmaya yol açmıştır.

• Elektronik ortamda üretim, pazarlama ve dağıtım faaliyetleri, maliyetleri düşürmesi nedeniyle e-ticaret işletmelere, ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet üstünlüğü sağlamakta ve rekabeti artırmaktadır.

• Tüketiciler için işlem maliyetleri ve nakliye masrafları düşmektedir. Tüketiciler evlerinden çıkmadan sorun yaşamadan ve zaman harcamadan sanal mağazalardan alışveriş yapabilmektedirler.

• Tüketiciler internet sayesinde, yeni ürün bilgilerine kolay ulaşabilmekte, bilgi sahibi olmakta ve alternatif ürünleri karşılaştırarak kolayca satın alabilmektedir.

• Zaman ve fiziksel engellerin kalkması elektronik ticaret yoluyla çok sayıda tüketicinin küresel piyasaya girmesine yol açmış, azalan maliyetler, yüksek hız ve çeşitlilik tüketiciler arasında yoğun bir rekabet ortamı yaratmıştır. • E-ticaret yeni tüketici memnuniyeti ve yeni işgücü profilleri getirmiştir. • E-ticaret, yeni birçok iş, görev ve unvanlar ortaya çıkarmıştır.

• E-ticaret, ekonomik bir olgu olmasına karşın, sosyal ve politik yaşamı etkilemektedir.

• Bilgisayar yoluyla veri tabanlarına kolay ulaşım ve eposta, geleneksel eğitim ve öğretim alışkanlıklarını değiştirmektedir.

• Organizasyonlar ve işletmeler dönüşmekte, geleneksel yöneticilerinin sayısı azalmakta, daha fazla uzmanlaşmakta, yatay ve dikey olarak küçülmekte ancak etkinliği artmaktadır.

• E-ticaret, işletmeler arası verinin paylaşılmasına, işletme çalışanlarının işbirliğine, koordinasyonuna, müşteri öneri ve taleplerinin değerlendirilmesine büyük ölçüde kolaylıklar getirmiştir.

Az bir zaman diliminde büyük bir atılım gösteren e-ticaret henüz olgunlaşma aşamasına erişmediğinden bazı dezavantajlarının olması doğaldır. Ülkeler açısından en önemli dezavantajı vergi kayıplarının olmasıdır. Benzer şekilde tüm dünyada internet üzerinden yapılan ticarette vergilendirme ve gümrüklendirme konusunda belirsizlikler söz konusudur. Öte yandan; acil gerekli olan bir kitap için kitapçıya gidip hemen almak varken uzun süre beklemenin gerekli olması diğer bir dezavantajdır. Ayrıca internet üzerinden yapılan alışverişlerde gönderilen malla, internetteki reklamı yapılan malın farklı olma olasılığı vardır (Birdoğan, 2000: 39).

Diğer olumsuzluklarda şöyle sıralanabilir (Birdoğan, 2000: 40):

• Pazarlamada direkt dağıtım olacağından, bayiler ve aracılar ortadan kalkacaktır.

• Ürün müşteriye istenilen fiyatta, miktarda, kalitede ve zamanda teslim edilemezse müşteri memnuniyetsizliği ortaya çıkabilecektir.

• Postayla veya kargo ile dağıtım ücretleri bazen tüketiciye yansıtıldığından tüketici beklediğinden daha fazla ücret ödeyecektir.

• Tüketiciler internet üzerinden yaptıkları alışveriş sonucu kredi kartının numarasını tanımadıkları insanlara vermek istemeyecektir. Bu da önemli bir güvenlik sorunudur. Son zamanlarda sayısal imzayla bu sorunun üstesinden gelinmesine gayret edilmektedir.