Avrupa Birliği Ülkelerinde KOBİ Tanımları

Avrupa Birliği, üye olan ülkeler arasında birlikteliği sağlamak, teşvik ve

destekleri düzenleyebilmek amacıyla 7 Şubat 1996’da kabul ettiği bir tavsiye kararıyla, KOBİ’ler için ilk kez belirgin ve ikna edici bir tanım önermiştir. Yeni tanıma göre 250’den az işçi çalıştıran işletmelerin KOBİ olduğu kabul edilmektedir. Orta ölçekli bir işletme; 50 ile 250 arasında işçi çalıştıran ve yıllık cirosu 40 milyon Euro’nun altında olan veya yıllık bilançosu 27 milyon Euro’yu aşmayan bir işletme olarak tanımlanmaktadır. Küçük işletmeye ilişkin ölçütler ise; 50’den az işçi, 7

milyon Euro’ya aşmayan yıllık ciro veya 5 milyon Euro’nun altında bir yıllık bilanço değeri olarak ifade edilmiştir. 10’dan az işçi çalıştıran işletmeler “çok küçük” kategorisine girmektedir (Müftüoğlu ve Durukan, 2004: 91).

Tablo 4. Avrupa Birliği Ülkelerinde KOBİ Tanımı KOBİ Çalışan

Kişi Sayısı

Yıllık Ciro Miktarı/Bilanço

Toplamı Bağımsızlık

KÜÇÜK 50’den az

Yıllık Bilanço Toplamı<10 Milyon EURO

Yıllık Ciro<10 Milyon EURO

Hisselerinin ve şirket yönetim

hakkının %25’inden fazlası

başka bir şirkete ait olmamalı.

ORTA 250’den az

Yıllık Bilanço Toplamı<43 Milyon EURO

Yıllık Ciro<50Milyon EURO

Kaynak: İdil Özlem Koç, Türk Kobileri Bugünü ve Geleceği, 2008: 11

Avrupa Birliği ekonomisinde küçük ve orta ölçekli işletmeler merkezi bir rol oynamaktadır. KOBİ’lerin kurumsal yeteneklerinin temel kaynağı; yenilikler ve istihdamdır. 25 ülkeye ulaşan AB içindeki KOBİ’ler, tüm girişimlerin %99’unu oluşturmakta ve 75 milyon istihdam sağlamaktadır. Fakat ekonomide bu kadar payları olmasına rağmen, sık sık piyasa olumsuzluklarına göğüs germek zorunda kalmaktadırlar. Özellikle KOBİ’ler başlangıç aşamasında sermayenin ve kredinin sağlanmasında zorluklar yaşamaktadır, Bunun sonucunda sınırlanmış kaynakları yeni teknoloji geliştirmelerine ve yeniliklerin adaptasyonuna engel olmaktadır (Koç, 2008: 11).

AB Komisyonunda KOBİ’lerden sorumlu genel müdürlük, KOBİ’lerle ilgili bir raporda, “asıl amaçlarının, mevcut işletmelerin geliştirilmesi ile birlikte yeni işletmelerin kurulmasını desteklemek ve kolaylaştırmak olduğunu” ifade ederek, “AB’de her yıl iki milyon işletmenin piyasaya girdiği düşünülecek olursa, bu işletmelerin yeni istihdam oluşturmadaki rollerinin küçümsenemeyeceğini” belirtmiştir. Bu sebeple, “sadece yeni işletmelerin kurulmasını desteklemekle

kalmayıp, bunları kurulduktan sonra da büyüme ve yaşatmaya çalıştıklarını” açıklamışlardır (Sayın ve Fazlıoğlu, 1997: 4).

Çeşitli KOBİ tanımlarına bakıldığında dikkati çeken başlıca unsurların başında işletmede istihdam edilen personel sayısı gelmektedir. Yatırılan sabit sermaye ve toplam sermaye gibi nicel ölçütler de KOBİ tanımında dikkati çeken başka bir unsur olmuştur.

Almanya

Almanya’da Küçük ve Orta Boy İşletmelerin belirlenmesinde kullanılan bazı nitel ölçüler şunlardır (Müftüoğlu, 1991:109):

a) Girişimcinin işletmesiyle özdeşleşmesi, b) İşletmenin sermaye piyasasında yer almaması,

c) Girişimcinin tüm sorumlulukları ve riskleri üstlenmesi, d) Bağımsızlık.

Almanya’da, KOBİ değerlendirilmesinde, girişimcinin ”işletmeyle özdeşleşmesi” gibi nitel ölçülerin yanında nicel ölçü olarak “işçi sayısı ve yıllık satış tutarları” dikkate alınmaktadır. Alman KOBİ Araştırma Enstitüsü tarafından yapılan önceki işletme sınıflandırmaları ve AB sonrası yeni boyut, Tablo 5’de kapsamlı olarak sıralanmıştır.

Tablo 5 Almanya’da KOBİ Sınıflandırılması

SEKTÖR _{AB’den Önce Sonra} ÇALIŞAN KİŞİ SAYISI

İMALAT SANAYİ -Küçük Boy İşletme

-Orta Boy İşletme

1-49 50-499 1-49 (dahil) 50-249 (dahil) TOPTAN TİCARET -Küçük Boy İşletme 1-9

-Orta Boy İşletme

10-99

PERAKENDE TİCARET -Küçük Boy İşletme

-Orta Boy İşletme

1-2 3-49 ULAŞTIRMA,

HABERLEŞME ve HİZMET -Küçük Boy İşletme

-Orta Boy İşletme

1-2 3-49

Kaynak: Çelik A.; Akgemci T. 2007, 118

Belçika

Küçük ve orta ölçekli işletmelere ilişkin resmi veya yasal bir tanımın mevcut olmadığı Belçika'da, bu konudaki genel yaklaşımlardan söz edilebilir. Bu ülkede genel olarak sanayi sektöründe 50'ye kadar işçi istihdam eden işletmeler küçük ve orta ölçekli işletmeler kapsamı 4 içinde mütalaa edilmektedir.Belçika'da vergilendirme açısından küçük ve orta ölçekli işletmeler grubunun sınırlandırılmasında işletmenin satış tutarı da dikkate alınmaktadır. Satış tutarı 15 milyon Belçika Frankı'nın altında kalan işletmeler küçük işletme, 15-50 milyon arasında kalanlar da orta ölçekli işletme olarak kabul edilmektedir.Bu ülkede küçük ve orta ölçekli işletmelerin belirlenmesinde dikkate alınan en önemli nitel ölçü işletme sahibinin bütün ipleri elinde toplayıp toplamadığı hususudur.

İtalya

Genel geçerliliğe sahip resmi tanımın bulunmadığı İtalya 'da devletin çeşitli finansman uygulamalarında küçük ve orta ölçekli işletmelerin belirlenmesine ilişkin ölçütler geliştirilmiştir. Bu kesime yönelik devlet yardımlarında, uygulamaya esas alınmak üzere geliştirilen bu ölçütler arasında en sık başvurulan ikisi personel sayısı ve sabit sermaye yatırım tutarıdır. Bu ölçütler esas alındığında, en çok 500 işçi

çalıştıran ve sabit sermaye yatırımı 3 milyar İtalyan Liret'ini geçmeyen işletmeler küçük ve orta ölçekli sanayi kapsamına dahil edilmektedir. Nitel ölçüt olarak ise bu ülkede geniş kabul gören küçük ve orta sanayi özelliği, yönetimin organizasyonu konusundadır. Buna göre üs yönetimde iş bölümüne giden işletmeler büyük, işbölümüne gitmeyip tüm işlevlerin işletme sahibinde toplandığı işletmeler küçük ve orta ölçekli işletme kabul edilmektedir.

Danimarka

Diğer Batı Avrupa Ülkelerinde olduğu gibi Danimarka'da da küçük ve orta ölçekli işletmelerin belirlenmesi konusunda resmi bir çerçeve yoktur. Ancak bazı hukuk metinlerinde ve istatistiklerde uygulanan ölçütlere bakarak bu konuda bir izlenim edinmek mümkündür. Bu ülkedeki genel yaklaşımda işletmede çalışan personel sayısını sınıflandırmaya esas alınmaktadır. Buna göre küçük sanayi 6 ile 20 arasında personel çalıştıran, orta sanayi 21 ile 75 arasında personel çalıştıran işletmeler olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım esas itibariyle sanayi işletmelerin için geçerlidir. Genelde küçük ve orta Ölçekli işletmeler grubu için geçerli sınır 20

personel olarak kabul edilmektedir .

Fransa

Burada da resmi bir tanım yoktur. Fransa'da Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler konfederasyonu sanayi işletmeleri için aşağıdaki sınıflandırmayı getirmiştir.

Tablo 6. Fransa’da Kobi Ölçeği

İşletme Büyüklüğü İstihdam edilen işçi sayısı

-Küçük İşletme

-Orta İşletme 50 işçiden az 50-500 işçi

Fransa Ekonomi ve Sosyal Komitesi yukarıda belirtilen ayırıma ilave olarak , ayrıca bir de satış tutarı sınırı getirmektedir. Burada , yıllık satışı 50 milyon Fransız Frangını aşmayan işletmeler küçük ve orta ölçekli işletmeler sınıfında mütalaa edilmektedir. Bazı devlet yardımlarının uygulanmasında bu sınır 100 milyon Franga kadar genişletilmektedir.

Fransa'da küçük ve orta ölçekli işletmelerin belirlenmesine bir da alt sınır getirilmektedir.Son yıllara kadar en çok 5 işçi çalıştıran iş yerleri "esnaf işletmesi" veya "zanaatkar işletmesi"olarak el sanatları içinde anılmakta küçük sanayinin kapsamı dışında bırakılmaktaydı. Bugün bu sınır 10 işçi olarak belirlenmiştir.

1.2.4. Asya Ülkelerinde Kobi Tanımları