Sosyal beceriler, çocukların sağlıklı gelişim göstermeleri için çok önemlidir. Empati eğitimi, duygu kontrolü ve problem çözme gibi beceriler çocukların okul başarılarına ve daha sonraki iş hayatındaki başarılarına katkıda bulunur.
Çocuklardan bazıları uyumlu ve sosyal ilişkilerde başarılı iken diğerlerinin neden kızgın ve saldırgan davranışlarda bulunduğunu tek bir nedenle açıklayamayız. Öfkeli ve saldırganca davranışlar gösteren çocuklar daha sonraki okul hayatlarında ciddi davranış problemleri geliştirmektedirler.
Dahası; sosyal-duygusal beceri eksikliği, davranışsal problem belirtileri göstermeyen çocuklara bile zarar vermektedir. Sonuç olarak sosyal problemlerin çözümünde öfke ve saldırganca davranışlara alternatif davranış ve düşünce tekniklerini öğrenmek okulöncesi dönem çocuklarının gelişiminin önemli bir parçasıdır. Çocuklar için sosyal-duygusal öğrenme ihtiyacı göz ardı edilemez. Bu sadece risk altındaki grup diyebileceğimiz problem davranışlara sahip çocuklar için değil tüm okulöncesi çağdaki çocuklar için geçerlidir.
Empati eğitimi, duygu kontrolü ve sosyal problem çözme kritik beceri alanlarıdır. Sağlıklı sosyal-duygusal gelişim için duygu, bilinç ve davranışların koordinasyonu ve bunların birbirini bütünleyici olması gereklidir (Second Step: A Violence Prevention Curriculum Teacher’s Guide 2002).
Araştırmada Kendini Kontrol Eğitimi kapsamında; orijinal adı “Second Step: A Violence Prevention Curriculum For Preschool” olan program kullanılmıştır.
Kendini Kontrol Eğitimi, (Second Step) 1990–1991 öğretim yılı boyunca Amerika da Seattle bölgesinde iki okulda pilot olarak uygulandı. Pilot program, bir Head Start programında ve bir özel ve dört tane devlet okulunda iki danışman ve onbir öğretmen tarafından uygulandı. Programa katılan çocukların uygulama öncesi ve sonrası skorları karşılaştırıldı. Programı aynı zamanda katılımcı öğretmenler de değerlendirdi.
Sonuçlar, değerlendirildiğinde programın çocukların empati, problem çözme ve duygularını kontrol etme becerilerini önemli ölçüde güçlendirdiğini göstermiştir.
Öğretmenler programın gelecek yıl tekrar uygulanması için planlanması yönünde yüksek oylar verdiler. Anekdot bilgileri yapılan eğitimin tekrarlanmasını isteyen öğretmenlerin görüşlerini doğruladı.
Programla ilgili yapılan pilot çalışmalar, (anaokulu, okulöncesi, İlköğretim– 1.2.3.4.5.6.7.8) Second Step eğitimi alan çocukların, almayan gruplara göre akademik başarılarının yanı sıra sosyal-duygusal beceri bilgilerinde daha büyük başarılar elde ettiğini göstermiştir.
Daha sonraki çalışmalar, çocukların bilgilerinde olduğu kadar davranış ve tutumlarında da değişiklikler olduğunu göstermiştir. Düşük gelir düzeyine sahip ailelerin anaokulu ve anasınıfı dönemindeki çocuklarıyla yapılan araştırmada, Kendini Kontrol Eğitimi (McMahon, Washburn, Felix, Yakin, Childrey, 2000)) alan bu çocukların yıkıcı ve saldırganca davranışlarında bir azalma gözlenirken, sosyal beceri alanlarındaki bilgilerinde bir artış gözlenmiştir.
İlköğretim 3, 4 ve 5. sınıfa devam eden kırsal kesimden çocukların katıldığı araştırmada, Second Step eğitiminden sonra, sosyal olgunluklarının arttığı ve daha az anti-sosyal davranışlar gösterdikleri öğretmenleri tarafından bildirilmiştir. Ayrıca eğitim almayan grubun yetişkin otoritesine daha fazla bağlı olduğu gözlemlenmiştir (Taub, 2002).
Şehirde yaşayan ilköğretim 5–8. Afrikan-Amerikan öğrenciler, eğitimden sonra empatik cevaplarındaki değişiklikle saldırganlık düzeylerinde düşüş, empati ve sosyal beceri alanlarındaki bilgilerinde artış gösterdiklerini belirtmişlerdir (McMahon and Washburn, 2003)).
Orpinas, Parcel, McAlister ve Frankowski (1995) tarafından yapılan araştırmanın bulguları da, Second Step eğitimi alan diğer ilköğretim öğrencilerinin, bulgularıyla aynı sonuçları göstermektedir. Araştırmanın sonucunda eğitim alan öğrencilerin almayanlara göre şiddet ve şiddeti önleme becerilerinde artış görülmüştür (Orpinas, Parcel, McAlister and Frankowski, 1995).
Diğer yandan eğitim verilen gruplardaki ortaokul öğrencilerinin daha az anti- sosyal ve saldırgan davranışlar gösterdiği gözlenmiştir ( Van Schoiack-Edstrom,
Daha kapsamlı deneysel çalışmalara bakıldığında, Second Step eğitim programının uygulandığı ilkokul öğrencilerinin davranış ve tutumlarını olumlu yönde etkilediği belirtilmiştir. Grossman ve diğerleri (1997) sonbahardan ilkbahar dönemine kadar programın uygulandığı 2. ve 3. sınıf öğrencilerinde fiziksel saldırganlık davranışlarında azalma olduğunu belirtmiştir. Eğitim programından yararlanmayan diğer grupta ise, saldırganlık davranışlarında artış görülmüştür. Eğitim alan öğrenciler eğitimden altı ay sonra bile daha az fiziksel saldırganlık gösterişlerdir.
Frey ve diğerleri (2005) yaklaşık iki yıl eğitim alan öğrencilerin küçük tartışmalarında, daha az yetişkin görüşmelerine gereksinim duymuşlardır. Bu öğrencilerin, eğitim almayanlara göre sosyal sorumluluk sahibi oldukları ve pozitif sosyal amaçlar seçtikleri de belirtilmiştir.
Son olarak; Second Step’in Almanca çevirisini uygulayan araştırmacıların verilerine göre üç yılın üstünde eğitim alan çocuklarda, almayanlara göre daha az kaygı, daha depresyon ve daha az içe kapanıklık davranışlarının gözlendiği anne- babaları tarafından belirtilmiştir (Schick and Cierpa, 2005; Second Step A Violence Prevention Curriculum Preschool/ Kindergarten Teacher’s Guide, 2002).
Sonuç olarak; bu çalışmalar Second Step programının, öğrencilerde bilgi, tutum ve motivasyon kadar gerçek davranış değişikliğini de kazandırdığını göstermiştir.
Tüm bu araştırma bilgilerinden sonra, Second Step eğitim programının amacı; okulöncesi ve ilköğretim dönemindeki çocukların, sosyal duygusal beceri alanlarını geliştirerek, sadece sınıf ortamında değil aynı zamanda ileriki yaşantılarında da sağlıklı, sorumluluk sahibi ve toplumun üretici bir üyesi olmalarını sağlamaktır (Second Step A Violence Prevention Curriculum Preschool/ Kindergarten Teacher’s Guide, 2002).
Program, yurt dışında çeşitli ülkelerdeki resmi ve özel okullarda uygulanmış ve çok sayıda ödül kazanmıştır.
Kendini Kontrol Eğitimi (SECOND STEP: A Violence Prevention Curriculum ( Committee for Children, 1989, 2003; 1997, 2003) ve SECOND STEP Family Guide ) Programının Aldığı Ödüller
1) U.S. Department of Education: Department of Education's 2001 Expert Panel on Safe, Disciplined, and Drug-Free Schools’dan “Prestijli ve örnek şiddeti
önleme programı” ödülünü almıştır ( http://www.cfchildren.org/programs/ssp/awards/ )
2) Substance Abuse and Mental Health Services Administration: Second Step programı National Registry of Evidence-Based Programs and Practices (NREPP)’da “Örnek Program” olarak listelenmiştir. İstismar ve riskli problem davranışları azaltıcı ve önleyici özellikleri vurgulanmıştır. (http://www.cfchildren.org/programs/ssp/awards/)
3) Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention: Program “Etkililiği ve Şiddet Önleyiciliği” ile örnek program olarak seçilmiştir. Program “Önleyici Program” kategorisinde değerlendirilmiş ve şu özellikleri vurgulanmıştır:
Kavramsal Çatısı Programın Uygunluğu Değerlendirme Tasarımı
Deneysel sonuçlar programın; problem davranışları azaltma veya önleme, problem davranışla ilgili risk faktörlerini azaltma ve problem davranışla ilgili koruyucu faktörleri desteklediğini göstermiştir. (http://www.cfchildren.org/programs/ssp/awards/)
4) Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning: 2002 yılında Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning (CASEL) uzun yıllardır kullanılan ve uygulanan 81 programı öğrencilerin sosyal ve duygusal olgunluğunu artırma bakımından değerlendirdi ve Second Step programına “Seçilmiş Program”("CASEL Select Program)" ödülünü vermiştir. (http://www.cfchildren.org/programs/ssp/awards/)
5) Drug Strategies: Drug Strategies Amerika’da okullardaki şiddet olaylarını önlemek için kullanılan programların kullanımı ve hazırlanması ile ilgili çalışan ve uzmanlar kurulundan oluşan bağımsız bir organizasyondur. Bu organizasyon tarafından Second Step programının iyi organizasyon, iyi yapılanma, iyi değerlendirme özellikleriyle problem davranışları azaltmada ve sonuçlandırmada etkililiği vurgulanmıştır. William T. Grant yaptığı araştırmasında (Safe Schools, Safe Students: A Guide to Violence Prevention Strategies) bunları rapor halinde sunmuştur. (http://www.cfchildren.org/programs/ssp/awards/)
6) The White House: U.S. Departments of Education and Justice tarafından 1998 yılı yıllık raporunda (1998 Annual Report on School Safety) okullarda şiddeti önleme konusunda “Örnek Program” seçilmiştir. http://www.cfchildren.org/programs/ssp/awards/).
7) New Jersey Department of Education: Program, New Jersey Department of Education tarafından Erdemli Karakter Eğitim Programı olarak (Character Education Program of Merit) seçilmiştir. http://www.cfchildren.org/programs/ssp/awards/)
Program Nasıl Kullanılır ve Hangi Bölümlerden Oluşur? Second Step Programlarının Genel Amacı
Okulöncesi ve ilköğretim dönemindeki çocukların, sosyal duygusal beceri alanlarını geliştirerek, sadece sınıf ortamında değil aynı zamanda ileriki yaşantılarında da sağlıklı, sorumluluk sahibi ve toplumun üretici bir üyesi olmalarını sağlamaktır (Second Step A Violence Prevention Curriculum Preschool/ Kindergarten Teacher’s Guide, 2002).
Okulöncesi Dönem Çocukları İçin Hazırlanan Kendini Kontrol Eğitimi (Second Step ) Programın Genel Amacı
Okulöncesi dönemdeki çocukların çeşitli sakinleşme yöntemleriyle öfkeli ve impulsif davranışlarını azaltmak, duyguları tanıma ve anlama eğitimi ile empati becerilerini artırmak, sosyal problem çözme stratejilerini ve arkadaşlık kurma ve sürdürme becerilerini öğreterek sosyal duygusal yetenek alanlarını geliştirmek ve
sosyal olgunluklarını artırmaktır. Program; Empati Eğitimi, Duygu Kontrolü Eğitimi (İmpulsif Kontrol, Öfke Kontrolü, Duygularını Kontrol Edebilme ) ve Sosyal Problem Çözme Becerisi Eğitimi ile bu amaca ulaşmaya çalışır.
Sosyal beceriler, çocukların sağlıklı gelişim göstermeleri için çok önemlidir. Empati eğitimi, duygu kontrolü ve problem çözme gibi beceriler çocukların okul başarılarına ve daha sonraki iş hayatındaki başarılarına katkıda bulunur (Second Step: A Violence Prevention Curriculum Teacher’s Guide 2002).
Çocuklardan bazıları uyumlu ve sosyal ilişkilerde başarılı iken diğerlerinin neden kızgın ve saldırgan davranışlarda bulunduğunu tek bir nedenle açıklayamayız. Öfkeli ve saldırganca davranışlar gösteren çocuklar daha sonraki okul hayatlarında ciddi davranış problemleri geliştirmektedirler (Second Step: A Violence Prevention Curriculum Teacher’s Guide 2002).
Dahası; sosyal-duygusal beceri eksikliği, davranışsal problem belirtileri göstermeyen çocuklara bile zarar vermektedir (Weissberg and Greenberg, 1997 Second Step: A Violence Prevention Curriculum Teacher’s Guide 2002). Sonuç olarak sosyal problemlerin çözümünde öfke ve saldırganca davranışlara alternatif davranış ve düşünce tekniklerini öğrenmek okulöncesi dönem çocuklarının gelişiminin önemli bir parçasıdır. Çocuklar için sosyal-duygusal öğrenme ihtiyacı göz ardı edilemez. Bu sadece risk altındaki grup diyebileceğimiz problem davranışlara sahip çocuklar için değil tüm okulöncesi çağdaki çocuklar için geçerlidir.
Empati eğitimi, duygu kontrolü ve sosyal problem çözme kritik beceri alanlarıdır. Sağlıklı sosyal-duygusal gelişim için duygu, bilinç ve davranışların koordinasyonu ve bunların birbirini bütünleyici olması gereklidir (Second Step: A Violence Prevention Curriculum Teacher’s Guide 2002).
Araştırmada, kullanılan Kendini Kontrol Eğitimi (Second Step: A Violence Prevention Curriculum For Preschool) programı 32 oturumluk ders kartlarından oluşmaktadır. Eğitim, haftada üç kez olmak üzere toplam 12 hafta uygulanmıştır. Program, konuların işlenişi bakımından üç bölüme ayrılmıştır. Her bölüm, kendinden sonraki bölüm için temel kazanımları oluşturmaktadır. Ünite ve dersler, önceki
derslerde sunulan yeteneklerin üzerine inşa edilir şekilde düzen içinde kullanılmalıdır. Ders formatı kolay kullanımlı olarak tasarlanmıştır. Her bir ders kartının hazırlık bölümü, aşağıdaki başlıkları içerir.
1.Ünitenin amaçları (her ünitenin ilk dersinde yer alır) 2.Kavramlar
3.Dil Kavramları 4.Amaçlar
5.İhtiyacınız olan materyaller 6.Öğretmene Notlar
Her ders tartışma sorularıyla bir hikâye eklenmiş fotoğraflı ders kartlarından oluşur. Dersin içeriğinde aşağıdaki başlıklar yer alır.
1.Isınma
2.Hikâye ve tartışma
3.Rol oynama ve aktiviteler
Aşağıda sıralanan ders kartlarındaki bölümler, derste sunulan yetenek ve kavramların güçlendirilmesinde ve izlenmesinde öğretmene rehberlik eder.
1.Öğrenilenlerin Davranışlara Aktarılması 2.Kitaplar
3.İlave Aktiviteler
4.Ev aktiviteleri (seçilmiş derslerde görülüyor) Ünitenin Amaçları
Üç ünitenin her birinin ilk dersinde ünitenin amaçları anlatılır.
Kavramlar ve Dil Kavramları
Kavramlar, temel yetenek ve düşüncelerin öğretilmesi için tanımlanır. Dil kavramları, ders boyunca vurgulanması gereken anahtar kelimelerdir. Çoğu dersin odak noktası, çocukların bu kelimeleri kavraması üzerine inşa edilmiştir.
Amaçlar
Amaçlar, çocukların dersin sonunda gösterebilmeleri gereken yetenek terimleri olarak ifade edilir.
İhtiyacınız Olacak Şeyler
Bu bölüm her ders boyunca ihtiyacınız olacak materyalleri tanımlar. Program materyalleri dışında nadiren rol oynama için destek olacak bazı materyallere ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu bölüm “ev mektupları” “şarkı CD”si gibi şeylere ihtiyacınız olup olmayacağını belirtir.
Öğretmene Notlar
Bu bölüm, öğretilecek yeteneklerle ilgili 4–6 yaş arası çocukların gelişimsel farklılıklarını belirlemeye yardımcı olur ve ilgili bilgileri sunar.
Isınma
Isınma bölümü dersin başlaması için bir hazırlık sağlar.
İçerdiği aktiviteler Fiziksel egzersizler Şarkılar
Kukla oynatma
Hikâye Anlatma ve Tartışma
Bu bölüm, öğretilecek kavram veya beceri ile ilgili, olayın anlatıldığı ve ardından çocukları düşünmeye sevk eden tartışma sorularının yer aldığı bir bölümdür. Hikâyeyi sunarken ve soruları sorarken bakmaları için fotoğrafı çocuklara yöneltmek ve her çocuğun fotoğrafı eşit oranda gördüğünden emin olmak önemlidir.
Tartışma soruları evet/hayır gibi cevaplar verdirmekten kaçınıyor. Bunun yerine Nasıl söyleyebilirsin? Nasıl düşüyorsun? Şöyle olsaydı nasıl olurdu? gibi sorularla çocukları düşünmeye sevk ediyor.
Çocukların cevaplarına değer yargıları yerleştirmekten kaçınılmalı “ Evet bu bir fikir, başka ne olabilir? ifadesi “bu iyi bir fikir başka fikri olan var mı? dan daha çok katılımı cesaretlendirir. İkinci cümledeki cevap çocukların katılma cesaretlerini azaltır. Çünkü çocuklar fikirlerinin daha önce söylenilen kadar iyi olmayacağından korkarlar.
Rol Oynama
Hikâyeyi sunduktan ve ilgili sosyal beceri tartışıldıktan sonra, rol oynama için bir model beceriye ihtiyaç duyacaksınız. Araştırmalar, model olmanın prososyal becerilerin gözlem yoluyla öğrenilmesinde etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir (Canak,1977; Grusec, Kuczynski, Rushtan & Simutis, 1978; Rogers- Warren & Baer,1976; Toner, Moore &Ashley, 1978; Second Step A Violence Prevention Curriculum Preschool/ Kindergarten Teacher’s Guide, 2002).
Model olma, öğretmenlerin insan olma taraflarını paylaşmalarına izin verdiği için önemlidir. Uygun model olma hatalar hakkında bilgi verir ve hataların azalmasını sağlar.
Rol oynamalar, gönüllü bir çocuk veya öğretmen tarafından gerçekleştirilebilir. Gönüllü başka bir yetişkinden yardım isteyebilirsiniz veya rol oynamayı göstermek için bir kukla kullanılabilir.
Öğrencilerin Rol Oynaması
Model alma becerisi güçlü bir öğrenme tekniği olmasına karşın araştırmalar, öğrencilerin becerinin pratiğini yapmadığı sürece onun pozitif etkisinin kısa süreli olduğunu söylüyor. Rol oynamalar yoluyla doğru davranışı taklit etme, davranış değiştirmenin ve prososyal becerilerin uygulamasını yapmasının etkili bir yoludur (Hubbel, 1954; Nichols,1954; Spivack ve Shure,1974; Staub,1974 Second Step A Violence Prevention Curriculum Preschool/ Kindergarten Teacher’s Guide, 2002).
Her öğrencinin rol oynama aktivitesine katılması önemlidir; aksi takdirde muhtemelen o öğrenci hedef beceri öğrenemeyecektir.
Aktiviteler
Aktiviteler rol oynamaları içermeyen derslerde görülüyor. Isınma için aktivite bölümü, fiziksel egzersizleri, oyunları ve şarkıları içeriyor. Bu aktiviteler dersin başlamasını ve bitişini sağlıyor.
Öğrenilenlerin Aktarılması
Bu programda sunulan becerilerin uzun dönemli etkiliği becerilerin gerçek hayattaki durumlara uyarlanmasını gerektirir. Öğrenilenlerin aktarılması, becerileri kullanmayı veya öğrenilen becerileri gerçek hayattaki durumlara aktarmayı ifade eder. Öğrenmenin aktarılması, davranışı güçlendirmek için çok önemlidir. Bu bölüm, kısa ve dersin sonunda görülmesine rağmen, en önemli bölümlerden bir tanesidir. Ders kartlarında, öğretmene çocuğun beceriyi sınıfta, evde veya oyun alanında kullanımını nasıl kolaylaştıracağı ile ilgili yönergeler verir. Dikkatinizle, sözlerinizle, ilgi çekici akran tepkileriyle ve kalplerle bunu yapabilirsiniz.
Dikkatinizle: Prososyal davranışları doğrulama (onaylama) işaretleri kullanabilirsiniz. Baş sallama, gülümseme, başparmakla onaylama.
Sözlerinizle: Çocukların dikkatini çekecek sözler kullanabilirsiniz.
Öğrenci kendini nasıl hissediyor: Dikkati fiziksel ve durumsal ipuçlarına çekin. “yüzünde büyük bir gülümseme var. Bunu başardığın için kendini mutlu hissediyorsun gibi görünüyor.”
Diğer çocuk ne hissediyor? Dikkati fiziksel ve durumsal ipuçlarına çekin. Selim burnunu kırıştırıyor. Sanırım, ayakkabısına çamur yapışmasından iğrendi. “Mertcan tüm oyuncaklarını onunla paylaştığın için mutlu oldu”.
Duyguların değişme nedenleri ve nasıl değiştiği: Yağmur yağdığında kızgındın, fakat şimdi güneş doğdu ve sen mutlusun.
Çocuklara, ilgi gösterdiklerini ve önemsediğini belirtmenin yollarına dikkat çekin. Bugün arkadaşın üzgünken kolunu onun omzuna koyduğunu gördüm! “Ayşe Duygu’ya kitapları toplaması ve onları yerine koyması için yardım etti. İşler daha
İlgi çekici akran etkileşimleriyle: Çocukların arkadaşlarından aldığı pozitif cevaplar prososyal davranışların güçlenmesine yardım eder. Bu etkileşimleri tanımlayarak etkisini artırabilirsiniz. “Sen salıncakta sırayla sallanmayı teklif ettiğinde arkadaşın gülümsedi”. O gerçekten senin fikrinden hoşlandı gibi.
Kalplerle: Küçük kırmızı kalpler, çocukların uygun davranış ve beceriyi göstermelerinden sonra simgesel ödül olarak kullanılabilir. Kalpler, ilgi gösterme, kurallara uyma ve dinlenme gibi becerileri güçlendirmek için kullanılabilir. Bir çocuğa kalp verdiğinizde; ilgiyi davranışa ve onun pozitif sonuçlarına çekin. Sen Esma’ya montunu bulması için yardım ettin. Bunun için sana bir kalp veriyorum. Şimdi dışarıda birlikte oynayabilirsiniz.
Kitaplar
Her derste kavramları ve temaları güçlendirmek için seçilmiş çocuk kitapları tavsiye edilmiştir.
Ev Mektupları
Bu bölüm, eve mektup gönderme ve/veya mektuplaşma olarak seçilmiş derslerde örnek olarak görülür.
İlave aktiviteler
Aktiviteler, yapılabilecek farklı etkinlikler hakkında fikir verir.
Aşağıda sınıf içerisinde oluşturulacak ilave aktiviteler (Ünitelere uyarlamak için) önerilmiştir:
1-Kitap Köşesi: Kitap köşesine çocukların görmesi için ünite ile ilgili kitaplar yerleştirilebilir.
2-Evcilik Köşesi: Birlikte oynarken birbirlerine yardım etmelerine dikkat çekerek, çocuklar cesaretlendirilebilir. Yardımlaşmayı gerektiren hayali durumlar oluşturularak oyunlar kurulabilir.
Postanede postalar ayıran bir memur, kasa görevlisi ve müşteriler Bir doktorla sağlık kliniği hemşire ve hastalar.
3-Sanat Etkinlikleri: Kil veya oyun hamuruyla duygusal yüzler yapmaları, kolaj, resim çizme ve boyama yapmaları için çocuklara fırsatlar sağlanabilir. Çocuklar karakterlerin niçin öyle hissettiği ile ilgili bir hikâye oluşturabilir ve duyguyu belirleyebilir.
4-Sınıf Kitapları: Derslerde ilgi çeken herhangi bir konuda sınıf kitapları hazırlanır. Konu ile ilgili resimler çocuklar tarafından çizilmeli veya çocukların fotoğrafları da kullanılabilir. Resimler hakkında bir cümle öğretmen tarafından yazılarak kitaplar oluşturulabilir.
5-Kuklalar: Çocukların kukla gösterileri sergilenmesi sağlanır. Daha sonra karakterin duyguları hakkında konuşulabilir.
Onlar ne hissetti? Ve niçin? Duyguları belirlemek için hangi ipuçlarını kullandın ve duygular değişti mi? Değişmedi mi? niçin? gibi. Çocukların sahip oldukları duygular hakkında konuşmak için de kuklalar kullanılabilir.
6-Drama: Çocuklar bildik bir hikâyeyi bir öykü anlatıcıyla (öğretmen) canlandırabilir. Daha sonra, çocuklara karakterlerin duygularını sorulur.”onlar ne hissetti ve niçin? Duyguları belirlemek için hangi ipuçlarını kullandın? Ve duygular değişti mi değişmedi mi? niçin? Gibi.
7-Hikâye Kitapları: Yüksek sesle okumak için kitap listesinden kitaplar seçilir. Öğretmen rehberliğinde sunulan karakterler hakkında sorular sorulur.
8-İletişim Araçları ve Olaylar: Çocukların izleyebileceği, empati ve duygu örnekleri için uygun televizyon (gösterileri) programlarına ilgi çekin. Veya duygularını ifade eden, ilgi gösteren, yardım sever şekilde davranan yetişkinlerle etkileşimlerini içeren gerçek hayat hikâyeleri çocuklarla paylaşılabilir. Örneğin; otobüs şoförü, bir akraba, polis memuru vb.
9-Dışarıda Oyun: Bahçede araçlı oyunlar sırasında da çocuklar becerileri uygulamaya teşvik edilebilir.
10-Yemek Zamanı: Çocukların yemek zamanında temizlik ve masayı hazırlama sırasında o günkü kavram veya beceriyi uygulamak için fırsat olabilir. Örneğin; herkes yardımlaştığında neler hissettikleri hakkında konuşun.
Davranışı Pekiştirme
Çocukların öğretilen beceriyi, gün içerisinde kullandığını gördüğümüzde bunu tanımlamak ve güçlendirmek önemlidir. Davranışı güçlendirme, doğal (becerinin kullanımının yararlarını tanıtma) veya planlanmış (ödül vererek veya övgüyle) pekiştireçler kullanılabilir.
Doğal Pekiştirme
Bir çocuk, oyuncağını paylaştığı zaman yeni bir arkadaş edindiği için, prososyal davranış olan paylaşma açısından doğal bir pekiştireç alır. Bu tip bir pekiştireç öğretmenin övgüsünden veya ödül materyalden daha güçlü olabilir.
Ünite 1: Empati Eğitimi
Empati, kişiler arası problemleri çözmede ve prososyal davranışların gelişmesinde önemli bir öğedir. Kendisinin ve başkasının sahip olduğu duygularını anlayan çocuklar daha az saldırgan olma eğiliminde, yaşıtları tarafından daha kabul edilebilir, genel sosyal becerilerde daha başarılıdırlar (Second Step: A Violence Prevention Curriculum Teacher’s Guide 2002).Second Step: A Violence Prevention Curriculum Teacher’s Guide 2002). Empatinin geliştirilmesi için belirlenen amaçlar: