Düstur. (1295). I. Tertip I (IV), İstanbul: Matbaayı Amire.
Sabah. (1876).
Takvim-i Vekayi. (1876).
Vakit. (1878).
Abdülhak Hamid, (1994). Abdülhak Hamid’in Hatıraları, (Haz.) İnci Ergünün, İstanbul:
Dergâh.
Ahmet Mithat Efendi. (1295). Üss-i İnkılap, II, İstanbul.
AKŞİN, S. (1976). I. Meşrutiyet Meclis-i Mebusan’ının Ele Aldığı Başlıca Sorunlar, SBF Dergisi. 25, 101-122.
AYDIN, M. (2015). Osmanlı-Rus Savaşı Esnasındaki Rumeli Göçünün Meclis-i Mebusan’a Yansımaları ve Yapılan Yardımlar. Osmanlı Araştırmaları, XLV, 209-230.
BAYKAL, B. S. (1960). I. Meşrutiyet’e Dair Belgeler. Belleten, 96, 102-124.
KARAL, E. Z. (1982). Osmanlı Tarihi, V-VIII, Ankara: TTK.
KIZILTAN, Y. (2006). I. Meşrutiyetin İlânı ve İlk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 251-272.
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi I (1877–1878). (1954). (Yay. Haz.) Hakkı Tarık Us, İstanbul: Vakit Matbaası.
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi II (1877–1878). (1939). (Yay. Haz). Hakkı Tarık Us, İstanbul: Vakit Matbaası.
OĞUZ A. (2010). Birinci Meşrutiyet Kanun-I Esasi ve Meclis-İ Mebusan, Ankara: Grafiker Yayınları.
OĞUZ, A. (2014). Birinci Meşrutiyet Meclisi’nin Kapatılmasının Sonuçları Üzerine.
Nevşehir Barosu Dergisi, 1, 41-67.
TANÖR, B. (2004). Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
TOPRAK, S. V. (2013). İlk Osmanlı Seçimleri ve Parlamento. Sosyoloji Dergisi, 26(1), 171-192.
TÜRKKAN, H. (2018). Osmanlı Devleti’nde Demokratikleşme ve Kanun-ı Esasi’nin Demokratik Hüviyeti. Vakanüvis- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 3, 364-379.
ULUSLARARASI EĞİTİM VE TARİH ARAŞTIRMALARI DERGİSİ (ETA JOURNAL)
INTERNATIONAL JOURNAL OF EDUCATION AND HISTORY RESEARCH Yıl: 2, Sayı: 3, Aralık 2020, s. 121-134.
(ETA JOURNAL)
INTERNATIONAL JOURNAL OF EDUCATION AND HISTORY RESEARCH
e-İSSN: 2687-6426
Yıl: 2, Sayı: 3, Aralık 2020, s. 135-138.
KİTAP TANITIMI:
Muhittin ÇEKEN, İsa’nın Yoksul Askerleri Tapınak Şövalyeleri, TİMAŞ Yayınları, İstanbul 2020, ISBN: 978-605-08-3429-1.
11.09.2020 tarihinde yayınlanan bu eser toplam 488 sayfadan oluşmaktadır. Fotoğraf ve resimlerle de desteklenen eserde tablo halinde kuruluşundan ilgasına kadar Tapınak Şövalyelerinin Büyük Üstatlarının isim ve liderlik tarihlerini içeren tablo da bulunmaktadır.
Karton kapakla okuyucusuna sunulan eserin iç kâğıtları göz yormayan kitap kâğıdı ile basılan kitap, boyut olarak 13.5 x 21 cm ebatlarına sahiptir. Kapağında özgün kıyafetleri ile tapınak şövalyeleri yer almaktadır.
Eser, Tapınak Şövalyeleri’ni (1119-1314) konu edinmiştir. Kitabın esas amacı Tapınak Şövalyeleri’nin kuruluşundan ilgasına kadar olan tarihlerinin objektif bir şekilde anlatılmasıdır.
Genel olarak bu amaca eserin ulaştığı görülmektedir. Kronolojik bir yöntemle örgütün kuruluşundan ortadan kaldırılmasına kadar yaşanan olaylar ayrıntısı ile verilmektedir. Kitap giriş, üç bölüm ve sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. Bölümler sırasıyla şu başlıklardan
Müslüman saldırılarından korunması ve Kudüs’e gelen Hristiyan hacıları korumak için 1119/1120 yılında Fransız Hugues de Payens liderliğinde dokuz kişi ile kurulmuş bir örgüttür.
Mescid-i Aksa’yı da merkez olarak seçen bu örgüt kısa zamanda Kudüs kralının ve Avrupa’daki diğer kralların desteği ile hızla büyümüş ve güçlenmiştir. Papalık tarafından da zamanla kabul gören (1129’da Troyes Konsili’nde tarafından tanınan) ve çeşitli papalar tarafından birçok imtiyazlar elde eden bu örgüt dokunulmazlığa kadar varan güvenceler alarak, Hristiyan dünyasının ayrıcalıklı bir örgütü olmuştur. Bu güçlü örgüt zamanla Avrupa’nın birçok ülkesine Tapınak Evleri’ni açtı. Önemli bir güce ulaşan Tapınak Şövalyeleri, Fransa Kralı IV. Philip ve Papa V. Clement’in iş birliği ile çeşitli suçlamalarla cezalandırılıp ilga edildi (1312).
Bu örgüt Hristiyanlık tarihinde yeni bir örgütlenmeyi de başlatmıştır. Eserde bununla ilgili şu tespit yapılmaktadır: “Tapınak Şövalyeleri, Hristiyanlık içinde şövalye-keşiş gibi iki zıt sınıfın harmanlanmasıyla ortaya çıkan sıra dışı ve yeni bir ideolojiydi.” (Sayfa: 104)
Bu kitap; Arap, Süryani ve Batı dillerinde yazılan kaynaklara/kroniklere dayanılarak hazırlanmış ve kitapta çağdaş araştırmacıların yorumlarına da yer verilmiştir. Eser incelendiğinde Tapınak Şövalyelerinin niçin kurulduğu/kuruluşuna zemin hazırlayan olaylar, Haçlı seferlerindeki ve Kudüs’ün korunmasındaki rolleri, teşkilatlanması, büyümesi ve güçlenmesi, Avrupa’da bankerlik, bankacılık gibi konularda öncü olan Tapınak Evlerinin kurulması, Avrupa krallıkları üzerinde etkin bir nüfuza sahip olmasını ve bu örgütün ortadan kaldırılması sürecini ve Tapınak Şövalyeleri’nin yargılamalarını anlatmaktadır. Eser ayrıntılı olarak örgütün kurumsal, hiyerarşik yapısından, örgüte kabul ve çıkış koşullarından bahsetmektedir. Bu yönüyle titiz ve kapsamlı çalışmanın ürünü olduğunu göstermektedir.
Bu alanda birçok yazılmış kitap ve inceleme bulunmaktadır. Bu kitabın farkı veya alana yapacağı katkı nedir? sorusuna verilecek ilk cevap şudur: Bir akademisyen tarafından doktora tezinden üretilen eser bilimsel ve akademik bir çalışmanın ürünü olduğu için popüler ve gizemli bir konu olan Tapınak Şövalyeleri üzerine önemli bir boşluğu giderecek niteliktedir. Eserin kaynakları ve atıf yaptığı eserler incelendiğinde, verdiği bilgilerin güvenilirliği kendini göstermektedir. Bu yönleriyle bu konu üzerine yazılan birçok kitaptan güvenilirliği ve nesnelliği yönüyle farklı olduğu belirtilebilir.
alandaki çalışmalara önemli katkılar sunacaktır. Eserde bir bölümde Tapınak Şövalyeleri hakkında yapılan güncel tartışmalara da yer vererek özgün yorumlarda bulunmuş var olan mesele ve bakış açılarını derli toplu bir şekilde vererek, bu konularda karşılaştırmalar yapmıştır.
Yazar, dönemin kronik yazarlarına dayanarak güncel araştırmaların da karşılaştırmasını yaparak özgün sentezlerde bulunmuştur. Yazar farklı bir yaklaşımla aldığı bilgileri dipnotlarında orijinal diliyle de vererek hem okuyucuya okuma fırsatı hem de kaynaklara dayalı anlatımın örneğini sunmuştur. Dipnotlarla Tapınak Şövalyeleri konusunda daha fazla okuma yapmak isteyenler için ayrıca açıklamalı dipnotlar, kaynaklar ve araştırma eserler verilmiştir.
Yazar herhangi bir önkoşul ve düşünce teorisi ile konuya yaklaşmamış, bilakis kitap irdelendiğinde farklı görüşlere de yer vererek objektif değerlendirmeler yaparak tarafsız bir tutum sergilemiştir. Farklı sorular sorarak okuyucuyu ve bu konuda araştırma yapacakları düşünmeye ve eleştirel bir yaklaşımla konuya yönlendirmeye gayret etmiştir.
Kitapta yer almasını istediğimiz ve eserde olmayan bir konu ise, belki kaynak yetersizliği veya başka bir nedenle, Tapınak Şövalyeleri ve Yahudiler başlığıdır. Bu örgütün devrin Yahudi Cemaatleri ile ilgili resmi veya gizli ne gibi ilişkileri olmuştu ve ne boyutlardaydı. Tapınak Şövalyeleri ve Yahudiler için Süleyman Tapınağı’nın ortak bir özelliği var mıydı? Kudüs’ün işgali ile binlerce Yahudi öldürülürken, varlığını sürdüren birçok Yahudi de bölgeden göç etmişti. Bu toplulukla ilişkileri hakkında bir araştırma yapılması o dönemin ve günümüzde bu örgütün devamı olduğunu belirten örgütlerin tarihinin ortaya çıkarılmasında önemli bir bilgi sağlamış olurdu.
Sonuç olarak Muhittin Çeken’in eseri, Ortaçağ Avrupası temelinde önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Bu eser, akademik bir eser olmakla birlikte sadece akademisyenlerin değil tarihe özellikle de Tapınak Şövalyeleri konusuna meraklı olan tarih sever okuyucuların da ilgisini çekecektir. Eserin sonunda yer alan kaynakçanın konusu açısından oldukça zengin olduğu ve bundan sonra yapılacak olan araştırmalara da bir rehber olacağını da ifade etmek gerekmektedir.
Muhittin ÇEKEN, İsa’nın Yoksul Askerleri Tapınak Şövalyeleri, TİMAŞ Yayınları, İstanbul 2020, ISBN: 978-605-08-3429-1.