CMK’nın 253. maddesinde katılanın ölümüyle, katılmanın hükümsüz kalacağı düzenlenmiştir. Katılanın ölümü ile katılma hükümsüz kalsa da katılan vekilinin ölmesi durumunda aynı sonuç doğmayacak katılma geçerliliğini koruyacaktır313.
Katılanın ölmesi durumunda mahkeme tarafından ayrıca bir karar verilmesine gerek olmayıp katılma kendiliğinden hükümsüz kalacaktır. Bu hükümsüzlük geçmişe etkili değildir. Geçmişte katılan tarafından yapılan işlemler geçerliliğini koruyacaktır. Hükümsüzlük geleceğe yöneliktir314.
Katılma kişiye sıkı sıkıya bağlı olan haklardan olup kişiseldir. Birden fazla katılanın olduğu davada, katılanlardan birinin ölmesi bir diğerinin davasını etkilememektedir. Katılanların davası birbirinden bağımsızdır315.
312 CMK m. 253: “(1) Aşağıdaki suçlarda, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel hukuk tüzel kişisinin uzlaştırılması girişiminde bulunulur:
a) Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar.
b) Şikâyete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Kasten yaralama (üçüncü fıkra hariç, madde 86; madde 88), 2. Taksirle yaralama (madde 89),
3. Tehdit (madde 106, birinci fıkra),
4. Konut dokunulmazlığının ihlali (madde 116), 5. Hırsızlık (madde 141),
6. Dolandırıcılık (madde 157),
7. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (madde 234),
8. Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, madde 239), suçları.
c) Mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla, suça sürüklenen çocuklar bakımından ayrıca, üst sınırı üç yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar.”
313 Ünver, Hakeri, s. 713.
314 Koç, s. 223.
315 Ünver, Hakeri, s. 713.
100 Mağdur ve suçtan zarar görenin kamu davasına katıldıktan sonra ölmesi durumunda mirasçıların davaya katılabileceği düzenlenmiştir. Kanunda mirasçılık yönünde herhangi bir sınırlama mevcut olmayıp mirasçılığını kanıtlayabilen kişi kamu davasına katılabilir316. Suçtan zarar gören veya mağdurun katılma isteminde bulunup da henüz istem karara bağlanmadan kişinin ölmesi durumunda mirasçıların kamu davasına katılma konusu doktrinde tartışmalıdır. Bir görüşe göre kanunda açıkça katılanın ölmesi şeklinde düzenlenmiş olduğundan ölen kimse ancak sıfatını alırsa mirasçılar kamu davasına katılabilir. Ölen kimse henüz kamu davasına katılmadıysa veya ölen kişi istemde bulunmuş ancak mahkeme tarafından incelenmekteyse bu durumda mirasçılar kamu davasına katılamaz317. Bir diğer görüşe göre ise katılma sıfatı katılma isteminde bulunulmasıyla kazanılır. Bundan dolayı katılma isteminde bulunulmuş olması mirasçıların kamu davasına katılması için yeterlidir. Mahkemenin karar vermesi kurucu değil tespit niteliğinde bir karardır318.
Yargıtay içtihatlarında mirasçıların kamu davasına katılabilmesi için ölen kimsenin katılan sıfatını almış olması aranmaktadır319. Aynı zamana Yargıtay ölmüş olan eşin, katılanın ölmesi nedeni ile kamu davasına katılma talebini kabul etmemektedir. Ancak suçtan doğrudan doğruya zarar görmüşse katılma talebini kabul etmektedir320. Nişanlıların mirasçı sıfatıyla CMK’nın 243. maddesine
316 Yurtcan, Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi, s. 858.
317 Ünver, Hakeri, s. 713; Yenisey, Nuhoğlu, s. 174.
318 Koç, s. 225.
319 “Müşteki… ’ın kamu davasına katılmadan ölmesi nedeniyle CMK’nın 243. maddesi uyarınca mirasçıların davayı takibe hakkı bulunmakla beraber, eşi olan …’ın çalındığı iddia edilen mallar üzerinde tasarruf hakkı bulunması nedeniyle suçtan doğrudan zarar gördüğü bu nedenle kamu davasına katılmasına karar verilmesinde yasaya aykırılık görülmediği belirlenerek yapılan temyiz incelemesinde…” Yargıtay 2. Ceza Dairesinin 13.12.2018 Tarih ve 2016/13960 Esas ve 2018/15469 Karar sayılı kararı, Yargıtay Karar Arama Sitesi, (Erişim), https://karararama.yargitay.gov.tr, 10.03.2019; “CMK’nın 243. maddesindeki düzenlenen kanun koyucunun katılanın ölmesi durumunda mirasçılarının, davaya katılanın haklarını talep etmek üzere katılmasını murat ettiği anlaşılmaktadır.
Mirasçıların, miras bırakanın davaya katılmış olması koşuluyla miras bırakanın haklarını takip edebileceklerdir. Davaya katılmayan ve daha sonra ölen mağdurun mirasçılarına davaya katılma hakkı tanımadığı nazara alındığında bu mirasçıların, ölen mağdurun haklarını takip etmeleri de mümkün değildir.” Yargıtay 4. Ceza Dairesinin 15.12.2017 Tarih ve 2017/19259 Esas ve 2017/28186 Karar sayılı kararı, Yargıtay Karar Arama Sitesi, (Erişim), https://karararama.yargitay.gov.tr, 10.03.2019.
320 “Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 15.11.1994 tarih 3606/3878 sayılı kararında “müdahil G.A, suç tarihinden önce maktul den boşanması nedeniyle kendi adına davaya müdahil olamayacağından, adı geçen müdahilin temyiz isteminin CMUK’un 317. maddesi gereğince reddine” karar vermiştir. Yine 6.
Ceza Dairesinin 16.10.1995 tarih ve 10271/20354 sayılı kararında, “boşandığı eşinin mirasçısı olmayan ve suçtan doğrudan zarar görmesi de söz konusu bulunmayan N.Ç’nin müdahilliğine karar verilmesini usul veya yasaya aykırı kabul etmiştir. Olayımızda katılma talebinde bulunan… olayın
101 dayanarak katılma talebini kabul etmemekle birlikte suçtan doğrudan doğruya zarar görmüş olması halinde nişanlının katılma talebini kabul etmektedir. Yargıtay suçtan doğrudan doğruya zarar görmenin niteliğini belirtirken “haklı çıkar” ve
“cezalandırma konularındaki psikolojik durumu” değerlendirmektedir. Nişanlılar hakkında bu kıstasların oluştuğu saptandığında nişanlının suçtan zarar gören sıfatıyla kamu davasına katılması kabul edilmektedir321.
Suçtan zarar gören veya mağdurun katılma talebinde bulunup da mahkemece talebin kabulünden sonra katılanın ölmesi halinde mirasçılarına tebligat yapılmalı ve duruşma günü bildirilmelidir322. Mirasçıların katılma talebi, ölen kimsenin katılma talebinden bağımsızdır. Mirasçılar kendilerine yapılan tebligatla duruşma gününü öğrenerek, duruşmada sanıktan şikâyetçi olduklarını belirtmesi veya katılma istemini bildiren herhangi bir cümlenin söylenmesi durumunda mahkemece katılma talebi hakkında karar verilir. Mahkemece katılma talebinin kabul edilmesiyle mirasçı, katılan sıfatını kazanır323.
Katılanın ölmesi durumunda birden fazla mirasçısı varsa bu mirasçıların her biri birbirinden bağımsız olarak kamu davasına katılabilir. Bu durumda her bir mirasçının katılma davası birbirinden farklıdır. Katılanın duruşmaları takip etme zorunluluğu bulunmadığından mahkeme katılanın ölümünden haberdar olmayabilir.
Bu durum katılma tali bir dava olduğundan ve ayrıca katılma davası hakkında karar mağduru değildir. Ayrıca ölenin gayrı resmi eşi olması nedeniyle MK’ya göre mirasçı sıfatı bulunmadığı gibi YCGK kararları ve özellikle kararlar birlikte değerlendirildiğinde, suçtan doğrudan doğruya zarar gördüğünü kabul etmekte olanaklı değildir. Bu itibarla adı geçen… ’ın açılan kamu davasına katılmasına yasal olanak yoktur ve yerel mahkemenin katılma talebinin reddine ilişkin kararı usul ve yasaya uygundur.” Yargıtay Ceza Genel Kurulu 15.07.2008 Tarih ve 2008/95 Esas ve 2008/195 Karar sayılı kararı, Yargıtay Karar Arama Sitesi, (Erişim), https://karararama.yargitay.gov.tr, 11.03.2019.
321 “Yukarıda belirtilen bilgi ve belgelerden de anlaşılacağı üzere, katılma isteminde bulunan .... ile ...
geleneksel evlilik törenini yapıp, resmi nikah hazırlığında iken 22.11.2005 tarihinde meydana gelen kazada... ölmüştür. Bu somut olayda nişanlılık evresinde nişanlısı ölen ve ondan bebek bekleyen...’ın olay nedeniyle, evlilik hazırlığında bulunduğu müstakbel eşini kaybetmesinde haklı bir çıkarının zedelendiği, hukuken korunması gereken ciddi bir üzüntüye düştüğü ve bu olaya neden olan sanığın cezalandırılması yönünde psikolojik bir beklenti içine girdiği tartışmasız kabulü gereken bir olgudur.
İster haklı çıkar ölçütü, isterse psikolojik faktörler ölçütü nazar alınsın, ...., müteveffa ile arasında var olan ve hukuken koruma altında bulunan nişanlılık statüsü gereğince bu suçtan doğrudan zarar görmüş bulunduğundan, suçtan zarar gören sıfatıyla kamu davasına katılmasına yasal bir engel bulunmamaktadır.” Yargıtay Ceza Genel Kurulu 15.07.2008 Tarih ve 2008/95 Esas ve 2008/195 Karar sayılı kararı, Yargıtay Karar Arama Sitesi, (Erişim), https://karararama.yargitay.gov.tr, 11.03.2019.
322 Yargıtay 4. Ceza Dairesinin 19.06.2018 Tarih ve 2014/28119 Esas ve 2018/11933 Karar sayılı kararı, Yargıtay Karar Arama Sitesi , (Erişim), https://karararama.yargitay.gov.tr, 11.03.2019.
323 Yargıtay 12. Ceza Dairesinin 18.12.2018 Tarih ve 2017/1404 Esas ve 2018/12300 Karar sayılı kararı, Yargıtay Karar Arama Sitesi, (Erişim), https://karararama.yargitay.gov.tr, 11.03.2019.
102 verilemeyeceğinden bir değişiklik olmayacak verilen son karar katılanın adresine tebliğ edilecektir. Mahkeme son kararın verilmesinden sonra katılanın ölümünden haberdar olursa mahkeme son kararı mirasçıların adresine tebliğ etmeli ve onlara kanun yollarına başvuru hakkı tanımalıdır. Mahkemece son kararın tebliğ edilmemesi usul eksikliğidir324.
C. KATILANIN KATILMA TALEBİNDEN VAZGEÇMESİ VEYA