2.2. ÖDEME SĐSTEMĐ VE KREDĐ KARTLARI
2.2.8. Kart Hamili Açısından Kredi Kartının Hukuki Yapısı
5464 sayılı banka ve kredi kartları yasasının 2. maddesinde kanun kapsamını belirlemiştir. Buna göre; Kartlı sistem kuran, kart çıkaran, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar ile üye işyerleri ve kart hamilleri bu Kanun hükümlerine tâbidir.
5464 nolu yeni banka kartları ve kredi kartları yasası gereği kart sahiplerinin aşağıdaki noktalara dikkat etmesi gerekmektedir:
• Kişi kart sözleşmesini imzalayıp, kartı teslim aldığı( fiziki varlığı bulunmayan, kart numarasının öğrenildiği) andan itibaren kartların kullanımından sorumludur.
• Đndirim dönemleri dâhil herhangi bir banka ile çalışan işyerinde, tutardan bağımsız olarak kredi kartı sahibinin kredi kartıyla ödeme yapma isteği durumunda isteği kabul edilecektir. Bunun aksi şeklinde davranan bir işyeri olursa, bu işyeri çalıştığı bankaya şikâyet edilebilir.
• Kredi kartını teslim alır almaz arka yüzünde yer alan imza alanı imzalanmalıdır. • Kart hamili, kredi kartlarına ait şifreleri güvenli bir şekilde korumak ve başkaları tarafından kullanılmasına engel olmak zorundadır. Kredi kartı tüm bu önlemlere rağmen kaybolmuş, çalınmış veya kart hamilinin bilgisi dışında kullanılmış ise bu durumu derhal kartı çıkaran kuruluşa/bankaya bildirilmelidir. Kart hamilinin bu tip durumlardaki sorumluluğu, bildirimden 24 saat öncesine kadarki sürede bilgisi dışındaki yapılmış olan harcamaların 150 TL’siyle sınırlanmıştır. Kredi kartı hamili isterse bu riski de bankayla görüşerek sigortalattırabilir.
• Đşyerinin talep etmesi halinde kart kullanıcısı kimliğini göstermekle yükümlüdür.
• Bir gerçek kişinin tüm kart çıkaran kuruluşlardan temin ettiği kredi kartları için tanınacak toplam kredi kartı limiti, ilk yıl için, kart hamilinin aylık ortalama gelirininin iki katını, ikinci yıl için ise dört katını aşamayacağı, 1.000 TL’ye kadar limitler hariç olmak üzere, aylık veya yıllık ortalama net gelir düzeyi kart hamili tarafından beyan edilen ve ilgili kuruluşlarca teyit edilen gelirler üzerinden tespit edileceği, aylık ortalama net gelir düzeyinin teyit edilmemesi durumunda kart hamilinin tüm kart çıkaran kuruluşlardan edinebileceği toplam limiti ise 1.000 TL’dir.
• Kuruluşlar, kart hamilleri talep etmedikçe kredi kartı limitlerini artıramayacaklardır.
• Dönem borcunun bir kısmının ödenmesi halinde kalan hesap bakiyesi üzerinden faiz hesaplanır. Kalan hesap bakiyesine, asgari tutar ve üzerinde ödeme yapılması durumunda akdi faiz; asgari tutarın altında ödeme yapılması durumunda ise asgari tutarın ödenmeyen kısmı için gecikme faizi, kalan hesap bakiyesinin asgari tutarı aşan kısmı için akdi faiz uygulanır. Temerrüt hali de dâhil olmak üzere, kart uygulamasından doğan borçlarda bileşik faiz uygulanamaz. (resmi gazete, banka ve kredi kartları hakkında yönetmelik, 10 Mart 2007 tarih ve 26458 sayılı nüshası 20. madde.)
• 5464 sayılı Kanun kapsamında, telefonla yapılan bildirimlerin, konuşmaların kaydedildiği çağrı merkezlerine veya ilgili yerlerde sağlanan kayıt cihazları aracılığıyla yapılması zorunludur. Kart çıkaran kuruluşların ilan ettikleri ve duyurdukları çağrı merkezlerine iletilen telefonla yapılan bildirimlere ilişkin ses kayıtları, bildirim tarihinden itibaren bir yıl süreyle saklanır. Bunlardan ihtilaflı olanların bu süre ile sınırlı olmaksızın ihtilaf sonuçlanıncaya kadar muhafazası zorunludur.
• Kredi kartı haili, kartlarını veya kart sözleşmelerini istedikleri zaman bankaya bildirerek iptal etme hakkına sahiptir.
• Kredi kartı hamili taşınma ya da iş değiştirme gibi adres bilgilerinde oluşan değişiklikleri iletişimde kopukluk yaşanmaması için 15 gün içinde kartı çıkaran bankaya bildirmesi gerekmektedir.
• Hesap özetinde kredi kartınız ile yapılmış işlemler kart sahibine ait değilse ya da mükerrerlik varsa, son ödeme tarihinden itibaren 10 gün içerisinde itiraz edilmeyen hesap özeti kesinleşse bile dava hakkı devam etmektedir.
• Kart hamili her ay kredi kartı borcunun %20’sini ödemek zorundadır. Bu tutarın ödenmemesi durumunda, ödenmeyen miktar için sözleşmede öngörülen, gecikme faizi eklenen tutarı ödemek gerekmektedir.
• Kredi kartı borcunun asgari tutarı 3 ay üst üste ödenmez ise durum kart hamiline bildirilecek ve bunu takip eden bir ay içinde hala ilgili tutar ödenmez ise kart hamilinin bu kartı çıkaran kuruluşa ait tüm kartları iptal edilir(www.kartbilinci.com.tr erişim tarihi 17.04.2010).
5464 sayılı Kanunda düzenlenmemiş konularda 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 22-23 maddesi hükümleri uygulanır(44 Resmi Gazete, Banka ve Kredi Kartları Kanunu, 01.03.2006 tarih ve 26095 sayılı nüshası 44. madde.) Bu hükümler yargılamaya ve cezaya ilişkin hükümler ile tüketici sorunları hakem heyeti ile ilgilidir.
4077 sayılı kanunun 22–23 maddeleri aşağıda ki gibidir.
• Tüketici Sorunları Hakem Heyeti
Madde 22- (Değişik: 6.3.2003–4822/29 md.) Bakanlık, il ve ilçe merkezlerinde, bu Kanunun uygulamasından doğan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla en az bir tüketici sorunları hakem heyeti oluşturmakla görevlidir. Başkanlığı Sanayi ve Ticaret Đl Müdürü veya görevlendireceği bir memur tarafından yürütülen tüketici sorunları hakem heyeti; belediye başkanının konunun uzmanı belediye personeli arasından görevlendireceği bir üye, baronun mensupları arasından görevlendireceği bir üye, ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkâr odalarının görevlendireceği bir üye ve tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye olmak üzere başkan dâhil beş üyeden oluşur. Ticaret ve Sanayi Odası ya da ayrı ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odası ile esnaf ve sanatkâr odalarının görevlendireceği üye, uyuşmazlığın satıcı tarafını oluşturan kişinin tacir veya esnaf ve sanatkâr olup olmamasına göre ilgili odaca görevlendirilir.Bakanlık taşra teşkilatının bulunmadığı il ve ilçelerde tüketici sorunları hakem heyetinin başkanlığı en büyük mülki amir ya da görevlendireceği bir memur tarafından yürütülür. Tüketici örgütü olmayan yerlerde tüketiciler, tüketim kooperatifleri tarafından temsil edilir. Tüketici sorunları hakem heyetinin oluşumunun sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler, belediye meclislerince re’sen doldurulur. Tüketici sorunları hakem heyetlerinde heyetin çalışmalarına ve kararlarına esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmak üzere en az bir raportör
görevlendirilir. Değeri beş yüz milyon liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar tarafları bağlar. Bu kararlar Đcra ve Đflas Kanununun ilamların yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir. Taraflar bu kararlara karşı onbeş gün içinde tüketici mahkemesine itiraz edebilirler. Đtiraz, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hâkim, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir. Tüketici sorunları hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir. Değeri beş yüz milyon lira ve üstündeki uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerinin verecekleri kararlar, tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir. Kararların bağlayıcı veya delil olacağına ilişkin parasal sınırlar her yılın Ekim ayı sonunda Devlet Đstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları Endeksinde meydana gelen yıllık ortalama fiyat artışı oranında artar. Bu durum, Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi Gazetede ilân edilir.( 5/12/2006 tarihli ve 26367 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın TRKGM-2006/5 sayılı Tebliğine göre tüketici sorunları hakem heyetlerinin kararlarının bağlayıcı olacağına ilişkin üst veya tüketici mahkemelerinde delil olacağına ilişkin alt parasal sınır, 1/1/2008 tarihinden geçerli olmak üzere 827,05 YTL olarak tespit edilmiştir.)
25 inci maddede cezai yaptırıma bağlanmış hususlar dışındaki tüm uyuşmazlıklar, tüketici sorunları hakem heyetlerinin görev ve yetkileri kapsamındadır. Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Başkan ve üyeleri ile raportörlere verilen huzur hakkı veya huzur ücretinin ödenmesine ilişkin esas ve usuller, bir ayda ödenecek tutar 2000 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir. Tüketici sorunları hakem heyetlerinin kurulması, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikte düzenlenir.
• Yargılama ve Ceza Hükümleri Tüketici Mahkemeleri
Madde 23- (Değişik: 6.3.2003–4822/30 md.) Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü ihtilaflara tüketici mahkemelerinde bakılır. Tüketici mahkemelerinin yargı çevresi, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir. Tüketici mahkemeleri
nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri ve Bakanlıkça açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır. Tüketici örgütlerince açılacak davalarda bilirkişi ücretleri, 29 uncu maddeye göre kaydedilen bütçede öngörülen ödenekten Bakanlıkça karşılanır. Davanın, davalı aleyhine sonuçlanması durumunda, bilirkişi ücreti 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre davalıdan tahsil olunarak 29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye gelir kaydedilir. Tüketici mahkemelerinde görülecek davalar Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun Yedinci Babı, Dördüncü Faslı hükümlerine göre yürütülür. Tüketici davaları tüketicinin ikametgâhı mahkemesinde de açılabilir. Bakanlık ve tüketici örgütleri münferit tüketici sorunu olmayan ve genel olarak tüketicileri ilgilendiren hallerde bu Kanunun ihlali nedeniyle kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılması amacıyla tüketici mahkemelerinde dava açabilirler. Gerekli hallerde tüketici mahkemeleri ihlalin tedbiren durdurulmasına karar verebilir. Tüketici Mahkemesince uygun görülen tedbir kararları, masrafı daha sonra haksız çıkan taraftan alınmak ve 29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye gelir kaydedilmek üzere, ülke düzeyinde yayınlanan gazetelerden birinde Basın Đlan Kurumunca ve ayrıca varsa davanın açıldığı yerde yayınlanan mahalli bir gazetede derhal ilân edilir.( Bu maddenin ikinci fıkrasında yer alan “kaydedilen özel ödenekten” ibaresi, “bütçede öngörülen ödenekten” olarak; ikinci ve beşinci fıkralarında yer alan “bütçeye özel gelir” ibareleri,”bütçeye gelir” olarak, 14.7.2004 tarihli ve 5217 sayılı Kanunun 7’nci maddesiyle 1.1.2005 tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.) Kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılmasına yönelik Tüketici
Mahkemesi kararları ise masrafı davalıdan alınmak üzere aynı yöntemle derhal ilân edilir. (http://www.sanayi.gov.tr/webedit/gozlem.aspx?sayfaNo=719, erişim tarihi 16.04.2010)
2.2.8. 1. Temel Tüketici hakları şunlardır:
• “Temel Đhtiyaçların Giderilmesi Hakkı (Beslenme, Barınma, Giyinme Gibi): • Sağlık ve Güvenlik Hakkı (Tehlikeli, Riskli Mal ve Hizmetlere Karşı):
• Bilgi Edinme Hakkı (Mal ve Hizmetlerin Özellikleri, Kullanım Koşulları ve Tehlikeleri Hakkında)
• Örgütlenme, Sesini Duyurma ve Temsil Edilme Hakkı (Tüketicilerin Kendilerini Đlgilendiren Konularda)
• Seçme Hakkı (Tüketicilerin Ekonomik Durumlarına Uygun Mal ve Hizmet Seçeneklerinin Artırılması, Ekonomik Çıkarların Korunması):
• Zararların Karşılanması ( Tazmin Edilme) Hakkı(Ayıplı ya da Kusurlu, Özürlü, Defolu Mal ve Hizmetlere Karşı):
• Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı (Aldatıcı ve Yanıltıcı Reklamlar, Satış Sonrası Servis Hizmetleri, Kapıdan Satışlar, Çeşitli Kamu Hizmetlerine Đlişkin): • Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı”(http://bilgiyelpazesi.blogcu.com/temel- tuketici-haklari-nelerdir-tuketiciyi-koruma-haftasi-ile/5023711, erişim tarihi
20.04.2010).