Örücü’nün 2003 yılında kamu çalışanları üzerine yaptığı araştırma “kredi kartı kullanımı ile meslek arasında bir ilişkinin olduğu ve mesleğin statüsü yükseldikçe kredi kartı kullanımının arttığı tespit edilmiştir. Aynı araştırmada dikkat çeken diğer bir husus ise araştırmaya katılanların %90’nının kredi kartı kullanımının hayatlarını kolaylaştırdığına inandıklarını ve %80’nin de çevresindeki insanların kredi kartı hizmetlerinden yararlanması gerektiğine inanmakta olduklarıdır.
Tablo 16: Mal ve Hizmet Alımında Taksit Đmkânı Hakkındaki Görüşler
N Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum 13 2
Mal ve hizmet alımında taksit imkânı sağlıyor Katılmıyorum 12 1,9
Fikrim yok 48 7,6
Katılıyorum 185 29,2
Kesinlikle katılıyorum 376 59,3
Toplam 634 100
Tablo 16 incelendiğinde, kredi kartı ile mal ve hizmet alımında, kredi kartının taksit imkânı sağladığı görüşüne, anketi cevaplayanların %88,5’i katıldığını belirtmiştir. BKM’nin 2009 yılında açıkladığı Kart Monitör Araştırma sonuçlarına göre, en sık kullanılan kredi kartının en beğenilen özelliğinin %50 ile taksitlendirme uygulaması olduğu ifade edilmektedir.
Ankete katılanların %4’e yakınının bu görüşe katılmamasının sebebi olarak gıda alışverişlerinde, restoran harcamalarında(bankalar ve üye işyerlerince restoran ve gıda
harcamaları genelde taksitlendirilmektedir.) kredi kartını tek çekim olarak kullanmalarının olduğu düşünülüyor.
Tablo 17: Nakit Para Çekme Kolaylığı Hakkındaki Görüşler
N Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum 162 25,6
Nakit para çekme kolaylığı sağlıyor Katılmıyorum 61 9,6
Fikrim yok 84 13,2
Katılıyorum 140 22,1
Kesinlikle katılıyorum 187 29,5
Toplam 634 100
Tablo 17 incelendiğinde, ankete katılan üniversite öğrencilerinin kredi kartının nakit para çekme kolaylığı sağladığı görüşüne %51,6 ile katıldıkları %35,2 ile katılmadıkları görülmektedir.
Bankalar arası Kart Merkezi’nin 2005 yılında yaptığı kredi kartı kullanım alışkanlıkları ile ilgili araştırmasında ise tüketicilerin kredi kartlarından nakit çekme alışkanlıklarına bakıldığında, hiç nakit çekim yapmayanların oranının yüzde 57 gibi yüksek bir oran olduğu tespit edilmiştir.
Üniversite öğrencilerine piyasa faiz oranlarından daha yüksek bir meblağ ile borçlanmanın kolay gelmesinin sebebini ve ayrıca piyasada hiç nakit çekim yapmayanların oranının %60’larda olmasını göz önüne alacak olursak, öğrencilerin kredi kartını ödeme aracı olmaktan çok döner kredi veya finansman aracı olarak gördükleri söylenebilir.
Tablo 18: Para Taşıma Gereksinimini Ortadan Kaldırması ile ilgili Görüşler
N Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum 88 13,9
Para taşıma gereksinimini ortadan kaldırıyor Katılmıyorum 70 11
Fikrim yok 109 17,2
Katılıyorum 149 23,5
Kesinlikle katılıyorum 218 34,4
Tablo 18 incelendiğinde, kredi kartının para taşıma gereksinimini ortadan kaldırdığı görüşüne, anketi cevaplayan üniversite öğrencilerinin %57,9’unun katıldığı görülmektedir. Ancak kredi kartının ödeme aracı olarak çok yaygın bir şekilde kullanılmasına rağmen, üniversite öğrencilerinin %24,9’u gibi yüksek bir oranla kredi kartının para taşıma gereksinimini ortadan kaldırmadığı kanaatinin oluştuğu görülmektedir. Öğrencilerde bu kanaatin oluşmasının sebeplerinden birinin, kredi kartının bir borçlanma aracı olarak görülmesi olduğu düşünülüyor. (tablo 17 incelendiğinde kredi kartı kullanan öğrencilerin yarısından fazlası (%51,6), kredi kartının nakit çekme kolaylığı sağladığı görüşündedir). Bu kanaatin oluşmasının sebeplerinden bir diğerinin ise üniversite öğrencilerinin gelirlerinin olmaması nedeniyle verilen kartların limitlerinin düşük tutulması ve bu limitlerin çeşitli harcama ve nakit çekimlerle doldurulmuş olmasından kaynaklandığı düşünülüyor.
Böylece öğrenciler üzerlerinde kredi kartları da olsa kullanamamakta ve yanlarında nakit taşıma gereksinimi de duymaktadırlar. Çalışmamıza paralel sonuçlara
Đstanbul ticaret odası tarafından 2007 yılında yayınlanan Kırçova’ nın yapmış olduğu kredi kartı kullanımının tüketici alışkanlıklarına ve alışverişlerin yer, zaman ve marka tercihlerine etkisi adlı Đstanbul ilinde yapılan araştırmada da ulaşılmıştır. Bu araştırmaya göre; Kadınların alışverişlerinde kredi kartı kullanmalarının ardındaki nedenlerin başında nakit taşıma riskinin azaltılması ve alışverişte kredi kartı kullanmanın sağladığı kolaylıklar gelmektedir.
Tablo 19: Üyelik Kampanyalardan Yararlanma ile ilgili Görüşler
N Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum 83 13,1
Üyelik, kampanya vb. yararlanıyorum Katılmıyorum 72 11,4
Fikrim yok 117 18,4
Katılıyorum 160 25,2
Kesinlikle katılıyorum 202 31,9
Toplam 634 100
Tablo 19 incelendiğinde, kredi kartının üyelik ve kampanyalardan yararlanma imkânı sağladığı görüşüne anketi cevaplayan üniversite öğrencilerinin %57,1’i katıldığını, %24,5’i ise bu görüşe katılmadığını ifade etmişlerdir.
Milliyet gazetesinin 08.03.2008 tarihili haberine göre üniversite öğrencilerine
verilen kredi kartı sayısının 500 bini aştığı
söyleniyor(http://blog.milliyet.com.tr/Kampusler_kredi_karti_simsarlariyla_doldu_/Blo g/?BlogNo=97340, erişim tarihi:05.04.2010). Kredi kartı sayısının 2008 yılı içerisinde 43 milyon adet olduğu düşünülecek olursa öğrenci kartlarının kart pazarının %1,1’ini oluşturduğu görülecektir.
Türkiye nüfusunun yüzde 26’sının gençlerden oluştuğu Türkiye’deki 15 – 29 yaş arası genç nüfusun, Đsveç nüfusunun 2 katı, Norveç nüfusunun ise 4 katı büyüklüğündedir(http://www.denizbank.com/TR/haberler/pasodeniz.htm, erişim tarihi:01.05.2010). Bu göz önüne alınırsa bankaların, bu kartlarla üniversite öğrencilerine hizmet vermekten çok gelecekte gelire sahip olacak potansiyel müşterilerle tanışma aracı olarak gördükleri ortaya çıkmaktadır. Bu sebepten dolayı bankalar Turkcell, Avea firmaları gibi maddi açıdan sadece öğrencilere fayda sağlayacak kampanya ve üyeliklerdense geneli kapsayan kampanyalara daha çok önem vermektedir.
Bankaların gelire sahip olmayan bu kitleyi göz ardı etmelerinin önemli bir sebebi de öğrenci kredi kartındansa ailelerinden ek kart çıkartan öğrencilerin sayısının da önemli bir boyuta ulaşmasıdır (tablo 12’de ek kart kullanımı ankete katılanların %28,1’ini oluşturuyor).
Dolayısıyla üniversite öğrencileri üyelik, kampanya gibi kavramlardan daha spesifik faydalar beklediklerinden, mevcut kampanyalara kayıtsız kalmaktadırlar(anketimizde üyelik ve kampanyalardan yararlanıyorum görüşüne katılmayanların oranı %24,5’dir).
Tablo 20: Geç Ödeme Đmkânı Sağlaması ile ilgili Görüşler
N Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum 43 6,8
Katılmıyorum 46 7,3
Geç ödeme imkânı sağlıyor Fikrim yok 117 18,4
Katılıyorum 189 29,8
Kesinlikle katılıyorum 239 37,7
Tablo 20 incelendiğinde, kredi kartının geç ödeme imkânı sağladığı görüşüne ankete katılan üniversite öğrencilerinin %67,5’inin katıldığı görülmektedir. Bunun sebebi olarak öğrencilerin kredi kartının döner kredi özelliğini bir fonlama aracı olarak görmeleri olduğu düşünülüyor. Öğrencilerin %14,1’i ise geç ödeme imkânı sağladığı görüşüne katılmadıklarını ifade ediyorlar. Bunun nedeninin ise üniversite öğrencilerinin kredi kartını bir ödeme aracından çok, borçlanma ve finansman aracı olarak görmeleri olduğu düşünülmektedir(tablo 17 incelendiğinde kredi kartı kullanan öğrencilerin yarısından fazlası (%51,6), kredi kartının nakit çekme kolaylığı sağladığı görüşündedir).
Öğrenciler nakit çekim yaptıklarında, alışverişteki gibi faizsiz geç ödeme söz konusu değildir. Bankalarca kredi kartından nakit çekilen paraya işletilen nakit çekim faiz oranı piyasa faiz oranlarının çok çok üstündedir.
Örneğin: BDDK’nın internet sitesinden (10.04.2010) alınan bilgilere göre Yapı ve Kredi Bankasının Play öğrenci kredi kartından çekilen 1000 TL’lik nakit çekim ile ilgili bilgiler aşağıdaki gibidir.
Tablo 21: Öğrenci Kredi Kartı Nakit Çekim Faiz Hesaplaması Örneği
Açıklama, Faiz Oranı,
Đşlem Türü Komisyon ve Ücretler
Akdi Faiz Oranı (Nakit Çekim) 2,60%
Akdi Faiz Oranı (Alışveriş) 2,60%
Yıllık Ücret ve Diğer Bedeller (YTL)
(Đlk Yıl alınmamaktadır) 10,00 YTL
Komisyon Oranı % Nakit Çekim Oranı
(Yurtiçi anlaşmalı diğer şube) : % 0,03
Komisyon Tutarı Nakit Çekim Sabit Ücreti
(ykb şubesinden)(4 tl)
Nakit Çekim Sabit Ücreti (yurtiçi anlaşmalı diğer şube) (4 tl) Örnek Hesaplama(Nakit - Asgari
Tutar Ödendiği Durum)
Đşlem Tarihi:05.01.2008; Đşlem/ Tutarı: 1000,00 TL nakit çekim; Nakit çekim Ücreti: 30,00 TL Đlk Hesap kesim tarihi:15.01.2008; Son Ödeme Tarihi:
25.01.2008
Dönem Borcu: 1050,81 TL; Asgari Tutar:210,16 TL (Ayın 5'i ile 15'i arasında 11 günlük 20,81 TL faiz
hesaplanır):
Asgari Tutarın 25.01.2008 son ödeme tarihinde ödenmesi halinde; 15.02.2008 tarihli hesap bildirim cetvelindeki faizin hesaplanışı:( faiz
oranına KKDF+BSMV eklenir)
Hesaplama Faiz Oranı :%2,60
Akdi Faiz:(1000,00 TL x 9 gün x % 2.994/ 30) + ( 840,65 TL x 22 gün x % 2.994/ 30) = 27.43 TL Kaynak:http://www.bddk.org.tr/bankabilgileri/kredibilgileri.aspx, erişim
tarihi:04.05.2010
Yukarıdaki tablo 21’den da anlaşılacağı gibi eğer öğrenci kredi kartıyla 1000 TL nakit çekimi yapılır ve son ödeme tarihi itibariyle asgari tutarı ödenirse 1000 TL’lik bir borç için 30 TL nakit çekim komisyonu + 20,81 TL faiz + bir sonraki ekstreye yansıyacak olan 27,43 TL akdi faiz ile birlikte 78.24 TL’lik bir maliyet olacaktır. Play
öğrenci kredi kartı başvuru formunda nakit çekim faiz oranının masraflar ve vergiler hariç yıllık maliyetinin %33,6 olduğu, günümüzde tüketici kredilerinin faiz oranlarının aylık %1–1,5 olduğu göz önüne alınırsa böyle bir borçlanmanın gereksiz ve pahalı olduğu göze çarpmaktadır.
Tablo 22: Prestij Sağlaması ile ilgili görüşler
N Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum 231 36,4
Katılmıyorum 83 13,1
Prestij sağlıyor Fikrim yok 120 19
Katılıyorum 94 14,8
Kesinlikle katılıyorum 106 16,7
Toplam 634 100
Tablo 22 incelendiğinde, kredi kartına sahip olmanın prestij sağladığı ile ilgili ifadeye, üniversite öğrencilerinin %31,5’inin katıldığı görülmektedir. Bunun nedenin ise kredi kartının ortaya çıkışında zengin ve itibarlı kişilerin ilk olarak kredi kartlarını kullanmaları, geçmişten günümüze süregelen saygınlık algısını doğurmuş olmasının, para idaresini henüz kazanmış olan üniversite öğrencilerini etkilediği düşünülüyor.
Ankete katılan öğrencilerin %49,5’i ise kredi kartının prestij sağladığı görüşüne katılmadığı görülmektir. Bunun nedenin ise günümüzde kart borçlularının sayısının artması sonucu, mali yapısı bozulan insanların borçlarını ödeyememesi ve sosyal çevresinde itibar kaybına uğramasından kaynaklandığı düşünülüyor.
Đstanbul ticaret odası tarafından 2007 yılında yayınlanan Kırçova’ nın yapmış olduğu kredi kartı kullanımının tüketici alışkanlıklarına ve alışverişlerin yer, zaman ve marka tercihlerine etkisi adlı Đstanbul ilinde yapılan araştırmada ise çalışmamıza paralel olarak 6–7 kredi kartına sahip tüketicilerin kredi kartının sağladığı imajın önemli olduğu belirtmişlerdir.
Tablo 23: Beklenmedik Olaylarda Güvence Sağladığı Đle Đlgili Görüşler N Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum 35 5,5
Katılmıyorum 38 6
Beklenmedik olaylarda güvence sağlıyor Fikrim yok 112 17,7
Katılıyorum 159 25,1
Kesinlikle katılıyorum 290 45,7
Toplam 634 100
Tablo 23 incelendiğinde, kredi kartının beklenmedik olaylarda güvence sağladığı ile ilgili ifadeye, ankete katılan üniversite öğrencilerinin %70,8’inin katıldığı görülmektedir. Acil durumlarda nakit temin etme kolaylığı, alış verişlerde kullanım yerlerinin yaygınlığı nedeniyle öğrencilerin bu kanaate vardıkları düşünülüyor.
Tablo 24: Üniversite Öğrencilerinin Dönem Borcunu Ödeme Durumu
N Yüzde
Son ödeme tarihi itibariyle tamamını öderim 402 53,4 Son ödeme tarihinde bir kısmını kalanını ise sonra öderim 82 12,9 Son ödeme tarihi itibariyle asgari ödeme tutarını öderim 133 21 Son ödeme tarihi itibariyle asgari ödeme tutarını dahi ödemiyorum 17 2,7
Toplam 634 100
Tablo 24 incelendiğinde, ankete katılan üniversite öğrencilerinin %53,4’ü dönem borçlarını son ödeme tarihinde ve tamamını öderken, %21’i son ödeme tarihi itibariyle asgari ödeme tutarını ödeyebilmekte, %12,9’u son ödeme tarihinde bir kısmını kalanını ise sonra ödemekte ve %2,7’isi son ödeme tarihi itibariyle asgari ödeme tutarını bile ödeyememektedir.
Yurtseven 2008 yılında Ankara’da üniversite öğrencilerinin kredi kartı kullanım alışkanlıklarına yönelik yaptığı araştırmada benzer sonuçlara ulaşmıştır. Bu sonuçlara göre; öğrencilerin %68,9’u kredi kartı dönem borçlarının tamamını gecikmeye bırakmadan ödemektedirler.
Tablo 25: Kredi Kartı Borç Ödeme Kanalı
N Yüzde
Telefon bankacılığıyla ödüyorum 25 3,9
Đnternet bankacılığıyla ödüyorum 75 11,8
Banka şubesine giderek ödüyorum 194 30,6
ATM kanalıyla ödüyorum 316 49,9
Diğer 24 3,8
Toplam 634 100
Tablo 25 incelendiğinde, kredi kartı borcunu ankete katılanların %49,9’u ATM, %30,8’i şube, %11,8’i internet vasıtasıyla ödemektedir.
Tablo 26: Limit Aşımı
N Yüzde
Sık sık limit aşımı yaparım 58 9,1
Nadiren limit aşımı yaparım 124 19,6
Limit aşımı yapmam 335 52,8
Kredi kartım limit aşımına kapalı 117 18,5
Toplam 634 100
Tablo 26’de görüldüğü gibi ankete katılan üniversite öğrencilerinin %52,8’i limit aşımı yapmadığını belirtmektedir.
BKM’nin 2005 yılında açıkladığı kredi kartı kullanım alışkanlıkları araştırmasında, BDDK’dan alınmış olunan resmi rakamlar çerçevesinde 2005 yılının ilk 5 ayı limit kullanım ortalamasının % 40 olarak gerçekleştiği ifade edilmektedir. Dolayısıyla limit aşımının yapılmama eğilimi tüm kredi kartı kullanıcılarıyla paralellik göstermektedir.
23 Şubat 2010 milliyet gazetesinin haberine göre Gülmez ve arkadaşları Sivas, Kayseri ve Yozgat’ta üniversitede öğrenim gören 921 öğrenci üzerinde yaptıkları araştırmada, öğrencilerin yüzde 67,5’inin 500 TL’den az kredi kartı limitine sahip olduğu, öğrencilerin yüzde 80’inin limitlerini yeterli bulduğunu, limitinden hoşnut olmayanların oranının yüzde 18’de kaldığını sonucuna ulaşmışlardır.
Tablo 27: Kredi Kartı Kullanma Kararı ve Taksit-Faiz Oranlarını Araştırma
N Yüzde
Evet araştırdım 340 53,6
Hayır araştırmadım 294 46,4
Toplam 634 100
Tablo 27 incelendiğinde, üniversite öğrencilerinden kredi kartı kullanmaya karar verirken taksit ve faiz oranlarını araştırdığını ifade edenlerin oranı %53,6 iken, araştırmadığını ifade edenlerin oranı %46,4’dür.
23 Şubat 2010 milliyet gazetesinin haberine göre Gülmez ve arkadaşları Sivas, Kayseri ve Yozgat’ta üniversitede öğrenim gören 921 öğrenci üzerinde yaptıkları araştırmada, üniversite öğrencilerinin neredeyse 3’te 2’sinin (yüzde 64,7) kredi kartı edinirken kredi kartı sözleşmesini okuduğu sonucunun çıktığını bildiren Gülmez, kredi kartına uygulanan gecikme faizini bilen öğrencilerin oranının ise yüzde 30,3’te kaldığını belirtmiştir.
Tablo 28: Kredi Kartı Almaya Karar Verirken Bilgi Alınan Yerler
N Yüzde
Aile bireylerine danıştım 285 45
Arkadaşlarıma danıştım 148 23,4
Đnternet kanalıyla araştırma yaptım 101 15,9
Gazete, tv, radyo vb. medya iletişim araçlarından yararlandım 40 6,3
Uzman kurum ve kişilere danıştım 60 9,4
Toplam 634 100
Tablo 28 incelendiğinde, üniversite öğrencilerinin kredi kartı kullanmaya karar verirken referans aldığı kişilerin başında %45 ile aile, %23,4 ile arkadaşlar, % 15,9 ile internet, % 9,4 ile uzmanlar, %6,3 ile medya gelmektedir. Burada dikkat çeken husus aile ve arkadaşların kredi kartı kullanımıyla ilgili kararları %68,4 gibi bir oranla etkilemesinden çok internete göre daha pahalı olan gazete, radyo, tv, vb. iletişim araçlarından yapılan reklam ve haberlerin üniversite gençlerini kredi kartı kullanmaya karar verirken daha az etkilemesidir. Buradan da anlaşılacağı gibi yeni nesilin interneti,
geleneksel referans gruplarının yanı sıra bir bilgi ve danışma aracı olarak kullandığı görülmektedir.
23 Şubat 2010 milliyet gazetesinin haberine göre Gülmez ve arkadaşları Sivas, Kayseri ve Yozgat’ta üniversitede öğrenim gören 921 öğrenci üzerinde yaptıkları araştırmada öğrencilerin kredi kartı varlığından haberdar olma yollarından en popülerinin, yüzde 40’lık bir oranla televizyon reklamları olduğunu, bunu kampüs içi tanıtımların izlediğini ifade etmiştir.
Brenda j. Cude ve arkadaşlarının 2006 yılında kolej öğrencilerinin nasıl parasal (finansal) bilgi, davranış ve alışkanlıklar edindiklerini inceledikleri araştırmada ankete katılan 1891 öğrencinin %70 kredi kartı kullanma alışkanlığını ebeveynlerinden, %5,2’si arkadaşlarından ya da kendi deneyimleri sonucu kazandıklarını ortaya koymaktadır. Bu çalışmada öğrencilerin büyük çoğunluğunun para yönetim davranışlarını ebeveynlerinin etkilediğini göstermiştir.