• Sonuç bulunamadı

Karamanlı Nizâmî:

B. KASİDELERİ İNCELENEN DİVAN ŞAİRLERİ VE KASİDELERİNDEKİ MEMDUHLAR MEMDUHLAR

12) Karamanlı Nizâmî:

12) Karamanlı Nizâmî:

Karaman´da yetişmiş, iyi bir eğitim görmüştür.Ahmet Paşa’nın gözden düşmesinden sonra tavsiye üzerine İstanbul’a çağrılmış; fakat yolda hastalanıp genç yaşta ölmüştür.3 Şairlik maharetini gazellerinde sergileyen şairin tek eseri olan Divan´ı, Haluk İpekten tarafından yayımlanmıştır.4

13) Şeyhî:

Germiyan sahasında, Kütahya’da doğmuştur. Şairin Germiyanoğlu Yakup Bey’in hususi tabibi olduğu, daha sonra Osmanoğulları´ndan Mehmed Çelebi ve II. Murad’a intisap ettiği bilinmektedir.5 Çelebi Mehmed’in Ankara Savaşı’nda gözünün ağrıması üzerine Ankara’ya getirilen Şeyhî, padişahın gözünü tedavi etmiş, bundan dolayı kendisine ihsanda bulunulmuştur. Ölüm tarihinin 1431 olduğu sanılmaktadır. Türkçe Divanı ile Hüsrev ü Şirin ve Har-name adlı iki mesnevisi vardır.6 Türkçe Divan´ı Mustafa İsen ve Cemal Kurnaz tarafından yayımlanmıştır.7

1 N. Sami Banarlı: Resimli Türk Edebiyatı, c.1, s.468

2 Ali Nihat Tarlan: Necâti Beg Divanı, MEB Yayınları, İstanbul, 1963 3 Mine Mengi: Eski Türk Edebiyatı Tarihi, s. 123

4 Haluk İpekten: Karamanlı Nizami Divanı,Ankara Ünv. Edebiyat Fak. Yayınları, Ankara, 1974 5 N. Sami Banarlı: Resimli Türk Edebiyatı, c. 1, s. 456

6 Mine Mengi: Eski Türk Edebiyatı Tarihi, s. 110

14) Vasfî :

II. Bayezid dönemi şairlerindendir. Ali Paşa’nın himayesinde Serez kadısı iken hapse atılır. Koca Mustafa Paşa’nın sadrazamlığı sırasında onunla sıkı ilişkiler kurar. Son olarak Malkara kadılığı yapmıştır. Ölüm tarihi belli değildir. Divanı vardır.1

b) Memduhlar 1) Padişahlar

Kasidelere bakıldığında şairlerin memduh olarak övdüğü şahısların; padişahlar, şehzadeler, Anadolu Beyliklerinin bey ve devlet adamları ile Osmanlı Devletinde değişik makam ve mevkideki devlet adamları olduğunu görüyoruz. Bunlar:

Çelebi Mehmet:

Osmanlı’nın beşinci hakanı olan Yıldırım Bayezîd’in oğludur. Babasının esareti sırasında Amasya’ya gitti ve padişahlığını ilan etti. Kardeşleri İsa Çelebi’yi, Musa Çelebi vasıtasıyla Süleyman Çelebi’yi son olarak da Musa Çelebi’yi saf dışı bırakarak devlete sultan oldu.2 Fetret Dönemi’ni bitiren padişah, bu zaman diliminde kaybedilen toprakları geri aldı. Anadolu beylikleri üzerine yürüdü, İzmir’i ve Samsun’u aldı, sınırları genişletti. Bu arada isyanları da bastırdı. 1451’de öldü.

II. Mehmet (Fatih)

Osmanlı Devletinin en şöhretli sultanıdır. İstanbul´u fehtedip, Bizans Devletini ortadan kaldırmış, Anadolu Birliğinin oluşmasına ve Balkanların Türkleşmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Devleti, adını taşıyan kendi koyduğu kanunlarla yönetmiştir. Bilim ve sanata düşkünlüğünün yanında “Avnî” mahlasıyla şiirler yazmıştır.

II.Bayezid:

Devletin sekizinci padişahı olup Fatih’in oğullarındandır. Babasının ölümünden sonra kardeşi Cem ile yaptığı mücadeleyi kazandı ve padişah oldu. Barışçı ve çekingen bir siyasetçiydi. Kendini, genişleyen imparatorlukta sükuneti sağlamaya, devleti mamur

1 Mehmed Çavuşoğlu: Vasfî Divanı, İstanbul Ünv. Edebiyat Fak. Yayınları, İstanbul, 1980, s. 3-15

2 Ahmed Gündüz, Sait Öztürk: Bilinmeyen Osmanlı, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 1999, s.63-64

etmeye adadı. Kıtlık, veba salgını ve depremler bu hedefe ulaşmasına engel oldu. Şahkulu ayaklanmasından sonra, oğlu Selim ile giriştiği taht mücadelesini kaybetti. Adlî mahlasıyla yazdığı 125 kadar gazeli küçük bir divanda toplandı.1

2) Şehzadeler

Şehzade Süleyman (I. Bayezid’in oğlu):

Ankara Savaşı’ndan sonra Edirne’ye geldi ve padişahlığını ilan etti. Karmaşayı fırsat bilerek Osmanlı’ya saldıran Macarları yendi. Abisi Mehmet Çelebi adına Rumeli’ye geçen Şehzade Musa Çelebi tarafından 1410’da Edirne’de öldürüldü.2

Şehzade Musa :

Ankara Savaşı’nda babasıyla beraber tutsak düştü. Daha sonra Timur, 1403’te şehzadeyi Bursa emiri olarak tayin etti. Kardeşi İsa Çelebi’nin Bursa’yı almasından sonra değişik beyliklerin himayesine sığınmak zorunda kaldı. Muhalifleri çevresinde toplayan Musa Çelebi, 1410’da Şehzade Süleyman’ı yendi ve padişahlığını ilan etti. Çevresindekilerin yanlış tutumlarından dolayı iyice zayıflayan Musa Çelebi, daha önce iki kez yendiği Çelebi Mehmed’e 1412’de Çamurlu’da yenildi ve orada öldürüldü.3 Şehzade Cem :

Fatih’in küçük oğludur. 1474 yılında Karaman’a vali tayin edildi. Sanatçı ve devlet adamlarının sevgi ve saygısını kazandı. Fatih’in ölümünden bir entrika sonucu geç haberdar olunca tahta oturamadı. Taht mücadelesine giriştiği abisi II.Bayezid’e Yenişehir Ovası’nda yenildi. Cem; Konya’ya, oradan maiyetiyle Tarsus’a, oradan Kahire’ye gitti. Hacdan sonra tekrar Anadolu’ya geçti; ancak başarısız olacağını anlayınca Rodos’a gitti. Sığındığı şövalyelerce Fransa’ya götürüldü. Fransa’da 7 yıl kaldı. Papa ile şövalyelerin anlaşması gereği Roma’ya getirildi. Fransa kralının Papa’dan alarak yanına kattığı Napoli seferinde hastalandı ve 1495’te öldü.

Türkçe Divan, Farsça Divan Cemşid ü Hurşid tercümesi ve Fal-i Reyhan-ı Sultan Cem adlı eserleri vardır.4

1 Şerafettin Turan: “II.Bayezid “, TDV İslam Ansk., c. 5, s. 234-237 2 Ahmed Gündüz, Sait Öztürk: Bilinmeyen Osmanlı, s. 62

3 Büyük Larousse, 1986, c. 16, s. 8393

Şehzade Mustafa: (ll. Mehmed’in oğlu)

Manisa sancak beyliğinde bulunduğu sırada yeni fethedilen Karaman’a vali tayin edildi. Karamanoğulları’ndan Pir Ahmet ve Kasım Beylere karşı şehri savundu. Otlukbeli Savaşı’nda kumandan olarak bulundu. Hasta olarak çıktığı Niğde Seferi dönüşü yolda öldü (1474).1

Şehzade Ahmed (II. Bayezid’in oğlu)

Babasının padişahlığı sırasında Amasya valiliğinde bulundu.(1481-1512) Devlet ricaline yakın olarak büyüyen Ahmed, padişahlığını destekleyen Hadım Ali Paşa’nın Şahkulu ayaklanmasında ölmesi ile zayıfladı.2 Tüm rakiplerini ortadan kaldıran Şehzade Selim, mektup oyunlarıyla kandırdığı kardeşinin kendisiyle savaşmasını sağladı. Ahmed, 1514’te Bursa’da yapılan savaşta yenildi ve boğularak öldürüldü.3

Şehzade Mahmud ( ll.Bayezîd´in Oğlu)

ll. Bayezîd´in, ölümünün acısını yaşadığı şehzadelerindendir. Kastamonu ve Manisa sancak beyliğinde bulunmuş, babasının sağlığında ölmüştür.

Şehzade Selim (ll. Bayezîd´in Oğlu)

Anadolu´nun değişik vilayetlerinde görev ifâ ettikten sonra artan Şii tehlikesine karşı pasif olarak değerlendirdiği babası ll. Bayezîd´i tahttan indirmiş, kardeşleriyle yaptığı taht mücadelesini kazanarak devletin başına geçmiştir.

3) Anadolu Beyliklerinin Liderleri Karamânî İbrahim Bey:

Ağabeyi Alâeddin Ali ile birlikte hareket ederek babasına karşı ayaklandı; ağabeyinin, babasını öldürüp tahta geçmesine yardımcı oldu (1424). Ancak aynı yıl ağabeyini öldürterek tahta geçti. II. Murad’ın kız kardeşiyle evlenerek Osmanlıyla iyi ilişkiler kurdu. Macarlarla anlaşarak zararlı olmaya başlayınca, I. Murad Konya’yı aldı;

1 Büyük Larousse, 1986, c. 16, s. 8403

2 İ. Hakkı Uzunçarşılı: Büyük Osmanlı Tarihi, c. 1, s. 237 3 a.g.e., c.2, s.252

fakat kız kardeşinin hatırı için İbrahim Bey’e dokunmadı. Osmanlı ordusu Rumeli’ye geçince yine beyliğini ilan etti ve Kayseri’yi ele geçirdi. I. Murad tekrar Konya üzerine yürüyünce tekrar Osmanlı’ya bağlandı. II. Mehmed’in padişahlığına karşı çıkan İbrahim Bey, veliaht ilan ettiği İshak Bey’e karşı çıkan oğullarından Pir Ahmed Bey’in zorlamasıyla Konya’dan çıkarıldı ve bunun neticesi olarak hayatını kaybetti (1463). 1 Karamânî Pir Ahmet Bey:

Karamanoğlu İbrahim Bey’in oğlu. Kardeşleriyle birlikte İshak Bey’in beyliğini kabul etmeyip, ona karşı, Karaman ilinde bazı yerleri vermek şartıyla Fatih’in himayesini istedi. Venedik ve Akkoyunlularla anlaşması üzerine Fatih Karaman’ı fethetti. Uzun Hasan yardımıyla topladığı ordusu, Osmanlılara yenildi. Otlukbeli’nde Uzun Hasan’ın saflarında savaştı. Son olarak kendisine dirlik olarak verilen Bayburt’ta oturdu. 2

Karamânî Kasım Bey:

Karaman oğlu Pir Ahmet Bey’in kardeşi. Fatih’in Karamanoğulları Beyliği’ne son vermesinden sonra Pir Ahmet Bey’le birlikte Osmanlılarla mücadele etti. Beyşehir’de Şehzade Mustafa’nın ordusuna yenilince İçel’e çekildi. Karamanoğulları hanedanın da bulunduğu Akkoyunlu ordusunun Fatih’e yenilmesinden sonra, Kasım Bey ortadan kayboldu. Fatih’in ölümünden sonra çıkan taht kavgasını fırsat bilen Kasım Bey, tekrar ortaya çıkarak Cem Sultan’ın yanında yer alıp, tekrar Karaman Beyliği’ne egemen oldu. Cem Rodos’a sığınınca II. Bayezîd’den aman diledi. Osmanlı’ya bağlı kalmak koşuluyla kendisine verilen İçel yöresindeki küçük beyliğinde öldü.(1483) 3 Germiyanoğlu Yakup Bey II:

Babası Süleyman Şah’ın ölümünden sonra (1387) beyliğin başına geçti. I. Murad’ın ölümünü fırsat bilerek babasının Osmanlılar’a bıraktığı toprakları geri almak istedi; ancak Bayezîd’e tutsak düşerek hapsedildi. Dokuz yıl sonra 1399’ da hapisten kaçarak Timur’a sığındı ve Ankara Savaşı’ndan sonra topraklarını geri aldı. Karamanoğulları’nın Kütahya’ya saldırması üzerine Osmanlılar’dan yardım istedi.

1 İ. Hakkı Uzunçarşılı: Büyük Osmanlı Tarihi, c. 2, s. 88 2 Büyük Larousse , 1986, c.18, s. 9379

Çelebi Mehmed sayesinde tekrar beyliğinin başına geçti. Ölümünden sonra topraklarının Osmanlı Devleti’ne bırakılacağını bildirdi.1