Kanunda Belirtilen Sürelere Uyulmamasının Neticeleri

2.2.4.1. Kanunda Taraflar İçin Belirtilen Sürelere Uyulmamasının Neticeleri Kanun'da ifade edilen sürelerin bir bölümü mahkeme için, bir bölümüyse taraflar için öngörülmüştür. Sürenin doğurduğu sonuçlar farklılık gösterdiğinden kimin için düzenlendiği önemlidir⁸².Yukarıda bahsedildiği üzere yasada belirlenen süreler; yasa koyucu tarafından taraflar açısından yeterli olduğu düşünülerek konulmuş süreler olup hak düşürücü sürelerdir. Yargıtay kararları uyarınca da kesin süre içerisinde yapılması gereken işlemi, bu sürede yapmayan tarafın, o işlemi yapma hakkı ortadan kalkacaktır⁸³. Bir başka ifadeyle sunma hakkı olan delile ilişkin hakkı düşecek ya da hakkı olan kanun yoluna gidemeyecektir⁸⁴.

80 Maddi hatalar için iki haftalık süre.

81 EROĞLU Orhan, Medeni Usul Hukukunda Ön İnceleme, 2.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020, s.320.

82 KÖSE, s.77.

83 HGK 12.12.2012 gün ve 2012/9-1170 Esas, 2012/1172; Ayrıca bkz. 7. Hukuk Dairesi, 14.04.2010 gün, 2009/4016 E., 2010/2206 K “...HUMK.'nun 163. maddesi hükmüne göre kanunda belirtilen süreler kesindir. Bu süreler içinde yapılması gereken işlemler yapılmazsa o hak düşer”. www.lexpera.com.tr E.T. 01.01.2021.

84 ARSLAN Ramazan- YILMAZ Ejder- TAŞPINAR Sema, AYVAZ –HANAĞASI Emel, Medeni Usul Hukuku, 6.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2020, s.645.

22 Bir tarafın süresinde işlemi yapmamaktan kaynaklanan hak kaybı, yargılamanın diğer tarafını etkilemeyecektir⁸⁵. Bunun en tipik örneği kanun yollarına başvuru süresidir.

Kanuni süre içinde temyiz yoluna başvurulmazsa, temyiz hakkı sadece süresinde başvurmayan taraf için düşecek ancak davanın diğer taraflarını etkilemeyecektir⁸⁶.

Kanun yoluna başvuru veya HMK’da belirlenen kesin sürelere uyulup uyulmadığı hususu, mahkemece re'sen dikkate alınır ve hâkim süresinde başvurulmadığını tespit ederse kanun yoluna başvuru istemini reddedecektir⁸⁷. Bu ret kararı aleyhine kanun yoluna da başvurulabilir. Yargıtay temyiz talebinin süresinde olup olmadığını daha ön inceleme aşamasında re' sen dikkate alır ve eğer süresinde kanun yoluna başvuru yoksa dosyayı öncelikle inceleyerek kanun yolu başvuru istemini reddedecektir⁸⁸.

Bu konuda verilebilecek diğer bir örnek ise şudur: görevsizlik ya da yetkisizlik kararı verilmesi hâlinde, dava dosyasının mahkemesine gönderilmesi için kararı veren mahkemeye başvurulması zorunlu olan 2 haftalık süre içinde kararı veren mahkemeye başvurmak suretiyle, dava dosyasının görevli veya yetkili mahkemeye gönderilmesini istemesi gerekmektedir. Tersi durumda taraflar için belirlenen bu süre için talepte bulunmayan davacının davası hakkında mahkemece açılmamış sayılmasına karar verilir⁸⁹.

2.2.4.2. Kanunda Mahkemeler İçin Belirtilen Sürelere Uyulmamasının Neticeleri

Taraflar için belirtilen kesin sürelere uyulmamasının sonucu hakkı ortadan kaldırmakta ise de kanun tarafından belirtilen ancak mahkemeler tarafından yapılacak olan işlemler için öngörülmüş sürelere uyulmaması herhangi bir hak düşürücü niteliğe sahip değildir ve bu süreler Yargıtay HGK kararında da belirtildiği üzere temenni

85 Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/574) s.36 www.tbmm.gov.tr E.T. 29.11.2020.

86 ARSLAN ve diğerleri, 2020, s.843.

87 ÖZEKES Muhammed, Medeni Usul Hukukunda Yeni Kanun Yolu Sistemi İstinaf ve Temyiz, 3.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2016, s. 123.

88 ÖZEKES, Medeni Usul Hukukunda, s.125.

89 KÖROĞLU Anıl, Medeni Usul Hukukunda Sürelere İlişkin Esaslar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2014, s.38.

23 niteliğinde sürelerdir⁹⁰. Bu nedenle süresinden sonra yapılmış olsa bile mahkemelerin yapmış oldukları bu işlemlerin geçersiz olduğu ileri sürülemeyecektir.

HMK’nın temyiz incelemesi ve duruşma düzenlemesinin yer aldığı 369’uncu maddesinin 1’inci fıkrasındaki temyiz incelemesinin duruşmalı istenilmesi halinde tebliğ tarihiyle duruşma tarihi arasında bulunması gereken minimum 2 haftalık süreden daha az bir süre varsa ve taraflar duruşmada hazır ise iki haftalık süre kuralına uyulmaması, hakem kararlarının tavzihi, düzeltilmesi ve tamamlanmasına dair HMK’nın 437’nci maddesinin 1’inci fıkrasındaki hakem kararının tavzihi, düzeltilmesi ve tamamlanması talebini bir aylık süreden sonra yapılması, HMK’nın m. 437’nci maddesinin 2’nci fıkrasındaki maddi hataların düzeltilmesinin iki haftalık süreden sonra yapılması, HMK’nın hüküm, hükmün verilmesiyle tefhimiyle ilgili düzenlemesinin yer aldığı 294’üncü maddesinin 4’üncü fıkrası gereğince hüküm neticesinin tefhim edilerek bildirildiği durumlarda, gerekçeli kararın tefhim tarihinden başlamak suretiyle 1 aydan sonra yazılması, HMK’nın Yargıtay kararlarının tebliğine ilişkin düzenlemesinin yer aldığı 372’nci maddesinin 1’inci fıkrası gereğince Yargıtayın bozma kararlarıyla onama kararlarının mahkeme yazı işleri müdürünün derhâl taraflara tebliğ etmemesi, taraflar için bir kayıp oluşturmayacaktır⁹¹. Bu nedenle belirtmiş olduğumuz maddelerdeki süreler bağlayıcı süreler değildir.

Öte yandan, mahkeme için bağlayıcı olmayan sürenin geçirilmiş olmasının veya işlemin geciktirilmesi o sürede gerçekleştirilmesi öngörülen işlemin yapılması imkânını ortadan kaldırmaz. Diğer bir ifadeyle hâkim, gecikerek de olsa süreye bağlı olan bir işlemi yapabilir ve gecikmeli de olsa gerçekleştirilen işlem, verilen karar hukuki olarak geçerlidir ve süresinde yapılmış gibi hukuksal netice doğurur⁹². Süresi içinde yapılmayan işlemle ilgili olarak işlemi yapmakta herhangi bir ihmali bulunmaktaysa, hâkime disiplin cezası verilebileceği gibi HMK’nın devletin

90 HGK. 4.2.1998 gün ve 9/840-3 ABD 1998/3 s. 127-130. …”12. maddede öngörülen sürelerin bir temenni biçiminde vaz olunduğunun kabulü, yasa koyucunun amacına uygun düşecektir”…

www.sinerjimevzuat.com.tr E.T. 23.12.2020.

91 KÖROĞLU, s.73.

92 17. Hukuk Dairesi, 30.06.2020 gün ve 2019/6657 E. , 2020/4175 K. www.lexpera.com.tr E.T.

23.12.2020 https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/, 15.10.2020

24 sorumluluğu ve rücu başlıklı 46'ncı maddesinin 1’inci fıkrasının e bendi uyarınca tazminat davası da açılabilir⁹³.