• Sonuç bulunamadı

Her hangi bir bölgenin nüfus yoğunluğu ve dağılımı, bölgede doğal ve beşeri faktörler olmak üzere iki ana faktör tarafından şekillendirilir. Doğal faktörlerden yükseklik, topoğrafik özellikler, hidrografi ve bitki örtüsü; beşeri faktörlerden ise, idari sınırlar, kent planlaması, sosyal olanaklar, din ve kültürel özellikler gibi ana faktörler nüfusun dağılışı ve yoğunluğundan etkilenen ana etmenlerdir.

Akdemir'e göre, nüfus yoğunluğu belirli bir alan veya sınır içinde yaşayan toplam insan sayısı olarak tanımlanmaktadır. Nüfus yoğunluğu birim alana düşen kişi sayısı demektir. Genel olarak coğrafya alanında nüfus yoğunluklarından aritmetik nüfus yoğunluğu toplam alana düşen kişi sayısı anlamına gelir, fizyolojik nüfus yoğunluğu ise kullanılan araziye düşen kişi sayısını ifade ederken, tarımsal nüfus yoğunluğu ise sadece tarımsal alana düşen kişi sayısını ifade etmektedir. Günümüzde kentsel alanlarda yaşamak için göç eden çok sayıda kişinin var olması nedeniyle, kentsel alanlar her seferinde olduğundan daha fazla nüfus barındırmaktadır. Bu nedenle kentin çeşitli yerlerine nüfus çeken farklı faktörlerden dolayı birçok insan kentin farklı kesimlerinde yaşamaktadır (Akdemir, 2012).

Her hangi bir şehirde olduğu gibi, Kano şehrinde nüfus çeşitli doğal ve beşeri faktörlerden dolayı şehrin bazı bölgelerinde yoğun, bazı bölgelerinde ise seyrek dağılmaktadır. Kano'nun nüfus dağılımının beşeri faktörlerden tamamen etkilendiği söylenemezse de, kentin nüfus dağılımındaki doğal faktörlerin etkisi, beşeri faktörlerin etkilerine kıyasla daha azdır. Kano şehrinin kurulduğu alanda büyük ölçüde şehir gelişmeye uygun savan ovasından oluşuyordu. Kentin ilk sakinleri ya da kurucuları, şehrin surları içindeki kalan Dala tepenin civarında kurulmuştur. Daha sonra etrafındaki bölgeye doğru genişlemiştir. Sömürgeciler tarafından şehrin ele geçirilmesi şehrin nüfus dağılışını etkileyen en önemli etkenlerden biridir. Sömürgecilik döneminde şehirde farklı sosyal ve ekonomik özelliklere bağlı olarak surların içinde olan şehrin dışında yeni mahallelerin imara açılması, şehirdeki nüfusun dağılımını etkilemiştir. İlk olarak şehir nüfusu eski Kano olan sur duvarları içindeki alanlarda toplandı. Ancak daha sonraki yıllarda, surların dışında açılan yeni alanlara doğru nüfus yayılmıştır. Şehirdeki hızlı nüfus artışı ve göçmenlerin sürekli şehre gelmesi ile şehrin birçok bölgesinde nüfus yoğunluğu artış göstermeye başlamıştır.

Kano şehrindeki nüfus yoğunluk haritasına bakıldığında (Harita 3), şehrin kuzeyinin güneyine göre daha fazla yoğunlukta olduğu görülür. Ayrıca şehrin kuzeyindeki ilk kuruluş alanına denk gelen merkezden kuzeybatıya doğru linear şekilde nüfus yoğunluğunda artış görülür. Şehrin güneyi ise en seyrek nüfus yoğunluk bölgesine karşılık gelmektedir. Şehrin doğusunda da güneyine göre nüfus daha yoğun bir durum göstermektedir.

Şehirde en fazla nüfus yoğunluğu olan merkez, şehrin ilk kuruluş alanına denk gelmektedir. Bu nedenle bu alan şehrin ilk nüfuslanmış bölgesidir. Bölgedeki nüfus yoğunluğu kilometrekareye2000 kişidir. Şehrin ilk kuruluş alanında yer alan eski şehir ile birlikte Kano metropol alanında Gwamaja, Fagge ve Badala şehrin en köklü eski mahallelerindendir. Bu mahallelerde yaşayan kişilerin çoğunu Kano şehir kurucularının torunları meydana getirmektedir. Bu nedenle mahalledeki evler miras nedeniyle paylaşılarak, bir evde iki üç akraba ailenin yaşanmakta olduğu görülebilir. Ayrıca çoğu evde eskiden tek bir aile yaşarken, daha sonraki yıllarda evlerin miras yolu ile parçalanarak aile çocuklarına dağıtılması sonucu küçük bir alanda çok sayıda nüfusun barınmasına neden oldu.

Şehrin kuzey batısında nüfus daha linear şekilde yol boyunda yoğunlaşmaktadır. Bu alanlar sömürgeden sonra ilk nüfuslanmış alanlardır. Bölgede açılan yeni imar alanlarındaki parseller şehirdeki düşük gelirli insanlar için küçük alanlı tutulmuştur. Böylece imardaki parseller daha küçük alanlı oldukları için daha ucuz fiyata satılmaktadır. Şehrin kuzeybatısında yoğun nüfus toplanmasının diğer nedeni ise sömürgeden sonraki dönemde surlar içinde kalan şehrin nüfus taşıma kapasitesine ulaşmasıdır. Bunun sonucunda surların doğusunda merkezi iş sahası, sanayi alanı gibi yeni açılan alanlardan dolayı nüfus hem kolay hem de ucuz arazi fiyatlarına bağlı olarak yeni mahalleler oluşturabilecektir. Ayrıca bölgede havalimanının bulunması ve Kano- Katsına otoyolunun inşa edilmesi gibi nedenlerle o bölgeye doğru yerleşmelerin açılmasını etkilemiştir. Ayrıca şehir kuzeyinde yer alan Nijer, ülkenin batısında Benin ve Mali’ye kadar şehire gelenlerin ilk yerleşim alanlarıdır.

Şehrin doğu kesiminde, Kano metropolünde sömürgeciler tarafından kurulan ilk mahalleler, Nasarawa GRA, merkezi iş ve ticaret sahası, Bompai ve Sabon Gari gibi mahalleler Kano metropolünün yeni modern yüzüdür. MİA'nın varlığı ve bölgedeki Bompai endüstriyel yerleşimi, bölgedeki nüfus yoğunluğunun artmasına çok katkıda bulunmaktadır. Nasarawa GRA Mahallesi, düşük yoğunluklu mahalle olarak

tasarlanmıştır. Bölgedeki arazilerin parselleri kentin diğer bölümünün parsellerinden daha büyüktür. Mahalle, sömürgeciler tarafından mahalle olarak tasarlanmış ve daha sonra ise şehrin seçkinleri tarafından yerleşmeye sahne olunmuştur. Halen bölgedeki mahalleler şehrin yüksek gelirli kişileri için cazip bir mahalledir. Şehrin güney kısımlarına bakıldığında nüfus yoğunluğunun az olduğu görülür. Bölgede Tarauni ve Gwale ilçeleri şehrin yeni gelişen ilçelerindendir. Bölgedeki mahalleler daha yeni imara açılan ve yeni yerleşilmeye başlayan mahallelerdir. Şehrin güneyinde en az nüfus alan bölge olması nedeniyle şehrin tarım arazileri en çok bu bölgede yer almaktadır. Şehir nüfus artışı ile şehir kenarındaki kırsal arazi işgal edilerek bu bölgedeki tarım arazileri imara açılmaya başlamıştır. Kentin güneybatı kesiminde Bayero Üniversitesi yeni kampüsünün kurulması ve Mariri, Giginyu gibi bölgelerde hükümet tarafından birçok konutun kurulması ile şehrin güney kesimi nüfuslanmaya başlamıştır. Ayrıca şehrin güney sınırında geniş bir arazi olmasına rağmen şehrin diğer bölgelerine göre nüfus yoğunluğu azdır.

Bir alanın nüfus dağılımı genellikle yerleşim bölgesinin doğal ve beşeri faktörlerinden etkilenmektedir. Dağ, vadi, ova ve dağ yamaçlarından oluşan doğal faktörler ile karakterize edilen bir alanın nüfus dağılımı birbirinden farklıdır. Kentsel alanlarda ise nüfus dağılımı daha çok ulaşım, ticari faaliyetler, kültürel faktörler ve modern teknolojilerin geliştirilmesi gibi sosyal ve ekonomik faktörlerden daha fazla etkilenmektedir (Akdemir, 2004, s. 59) .

Kano şehri örneğinde kentin nüfus dağılımı diğer şehirlerdeki gibi genel olarak kültür, ekonomi, ulaşım gibi beşeri faktörlerden etkilenmektedir. İlk olarak şehrin nüfus dağılımına bakıldığında nüfusun eski şehir merkezi olan surlar ile çevrelenen alanlarda toplandığı görülür. Bunun nedeni her hangi bir şehirde olduğu gibi nüfus ilk olarak şehrin merkezi alanlarında toplanır. Daha sonra ise merkezden çevreye doğru dağılır. Kano şehrindeki nüfusun dağılışına bakıldığında merkezden çevreye doğru ışınsal şekilde dağılma eğilimi görülür. Sadece bazı alanlarda istisna olarak yol boyunca linear olarak nüfusun dağıldığı görülmektedir.

Kano şehrindeki nüfusun dağılış haritasına bakıldığında (Harita 5), her yerleşmede olduğu gibi şehirdeki nüfusun şehir alanına eşit dağılmadığı görülür. Şehrin merkezinde ve kuzeybatısına doğru nüfusun fazlaca toplandığı görülür. Bunun nedeni şehrin merkezinde olan ve ilk yerleşim alanının doğusundaki merkezi iş ve ticaret sahası nüfusun doğuya doğru kaymasını engellemiştir.

Şehrin merkezinde ve doğusundaki merkezi iş ve ticaret sahası alanında arazinin pahalı olduğundan dolayı nüfus batıya doğru kaymıştır. Ayrıca şehrin kuzeybatısında inşa edilen Kano-Katsına otobanı ve havalimanı bölge nüfusunu kendisine doğru çekmiştir. Şehirde nüfus yoğunluğunun fazla olduğu diğer alanlar ise şehrin kuzeydoğusundadır. Bu alanlarda yer alan Nasarawa, Sabon Gari, Gwagwarwa ve merkezi iş ve ticaret alanı sömürge döneminde surların dışında gelişen ilk alanlardır. Zamanla bu alanlar Kano şehrinde en önemli ticari ve idari merkezler halini de almışlardır. Ayrıca sömürge döneminde şehre gelen göçmenlerin çoğu bu alanlardaki mahallelere yerleştirilmiştir. Böylece surların içinde olan şehir alanından sonra ilk nüfuslanmış farklı bir alan meydana gelmiştir. Şehrin güney kısmı ise Kano metropolitanının en seyrek nüfus dağılış bölgesidir. Bu alanlarda şehrin çoğu tarımsal alanlarının yer alması nedeniyle daha az nüfus barındırmaktadır. Ayrıca güneydeki yapılan Sharada Sanayi Sitesi ve güneybatıda yer alan Bayero Üniversitesi yeni kampüsü ile bölgede devlet tarafından yapılan bir kaç toplu konut inşası ile bölgeye doğru nüfus çekilmeye başlanmıştır. Bölgedeki topoğrafik şartların uygun olması ve son zamanda yeni imar alanlarının açılması, Kano Şehrinin ilerdeki alabilecek durumu için de ipuçları vermektedir.

Kano şehrinin sömürgeciler tarafından ele geçirilmesi ile şehirde yeni yapılan arazi kullanım planında merkezi iş ve ticaret sahasının oluşturulması, şehrin uzağında yeni mahallelerin de açılması gibi nedenlerle şehrin nüfus dağılımı çok etkilenmiştir. Kano şehrinin nüfusu eskiden sadece surlar ile çevrili olan şehrin ilk kuruluş alanında toplanırken, sömürgecilerin gelmesi ile ilk defa nüfusu surların dışına dağılmıştır. Böylece şehir gelişerek çevreye doğru nüfus yayılmıştır.

Şehirdeki nüfus dağılış haritasına bakılarak (Harita 6), şehrin kuzeyindeki nüfusun güneyindekine göre daha fazla nüfus barındırdığı görülür. Ayrıca kuzeyde yer alan şehrin ilk kuruluş yeri ve merkez en fazla nüfus barındıran alandır. Şehrin kuzeybatısında ise nüfus yol boyunca lineer şekilde dağılmaktadır. Şehrin kuzeydoğusunda ise merkezi iş sahasının yer alması ve şehirde ilk yapılan sanayi bölgesi olan Bompai gibi alanlar nedeniyle nüfus yoğunlaşmıştır. Şehrin güneyine baktığımızda sadece güneybatıda Gwale tarafından doğuya doğru nüfus toplanmıştır. Bunun nedeni ise güneybatıda yer alan üniversite kampüsü ve güneydoğuda da yer alan Sharada sanayi sitesinden dolayıdır. Şehre genel olarak bakıldığında nüfus ne kadar belirli alanlarda toplanmışsa da şehirde merkezden çevreye doğru bir saçılma eğilimi göstermiştir.