Kamu Yönetiminin Durumu

Yıllardır sürdürülen yanlış politikalar ve planlama hataları nedeniyle etkinlikten ve verimlilikten uzak bir yapıya bürünmüş olan Türk Kamu yönetimi ciddi sorunlar ile karşı karşıyadır. Aşırı istihdam, çarpık örgütsel yapı ve hatalı yönetim teknikleri uygulanması nedeni ile Türk kamu yönetimi toplumu memnun edecek hizmetler sunan, verimli ve etkili bir görünüm sergilememekte, birçok yönlerden bugünün ihtiyaç ve koşullarına cevap vermekten uzak bir yapı içerisindedir. Cumhuriyetin ilanından günümüze değin kamu ekonomisinde ve kamu yönetimde mevcut sorunlar her geçen yıl giderek ağırlaşmıştır.

Türkiye'nin kamu yönetiminde aksayan birçok nokta mevcuttur. Karar mekanizması ihtiyaç ve koşulların gerektirdiği biçimde geliştirilemediği için hizmetlerin görülmesinde tıkanıklıklar ve gecikmeler olmaktadır. Kaynakların kullanılması çoğu zaman belirli amaçlar ve planlara uygun olarak düzenlenmediği için yetersiz olmakta ve israfa yol açmaktadır. Hizmetlerin yürütülüşünü her kademede izlemek suretiyle uygulamaların planlara uygunluğunu sağlayacak düzeltici tedbirlerin alınmasını amaç edinmesi gereken gözetim ve kontrol mekanizmaları gereği gibi

işletilememektedir. Örgütsel amaçların açıkça benimsenmemiş olması ve planlama mekanizmasının iyi işletilememesi nedeniyle kuruluşlar arasında etkin bir koordinasyon sağlanamadığı değerlendirilmektedir. Yönetimi geliştirmeye yönelik bir örgütsel yapıya gidilmediğinden aksaklıklar ve eksiklikler oluşmaktadır.

Kamu yönetiminin düzenlenmesine ve iyileştirmesine yönelik olarak yapılan çalışmaların başarılı olamadığı kalkınma planlarının hedeflerine ulaşmadığı belirtilmektedir. Kamu kesimindeki aşırı istihdam sağlıklı bir kariyer planlaması yapılmasını engellemekte, böylelikle motivasyon ve verimlilik sağlanamamaktadır. Kamu kesiminin oy elde etmek maksadıyla politikacılar tarafından bir istihdam alanı olarak kullanılması, kamu personelinin genelde niteliksiz ve uzman olmayan kişilerden oluşmasına neden olmaktadır.

Türk kamu yönetiminin arzu edilen bu hedeflere ulaşmak için gerçekçi bir stratejik planlama ve stratejik yönetim anlayışına yönelmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Stratejik yönetim ve planlamanın uygulanabilmesi için köklü bir yeniden yapılanma sürecine girilmesi gerektiği ifade edilmektedir. Kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması için tüm hizmetlerin yeniden değerlendirilmesi, etkinlik ve verimliliğin arttırılması, gerekli niteliklere sahip uzman personelin istihdamı ve halkın kendini ifade edebildiği ve hizmetleri değerlendirip denetleyebildiği, katılımcı bir kamu yönetimi anlayışına yönelinmesi önerilmektedir.

Türk Kamu Yönetiminde stratejik planlama ve stratejik yönetim sürecinin uygulanabilmesi için, kamu kesiminin yapısının ciddi anlamda yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Bugünkü yapısıyla kamu kesimi, esneklik ve sürat gerektiren stratejik planlamanın uygulanmasına elverişli değildir. Bürokrasimizdeki gereksiz kırtasiyeciliğin azaltılması, kuruluşların kendi planlamalarını oluşturabilmeleri, yerel yönetimlerin güçlendirildiği ve yetkilerinin arttırıldığı, çalışanların performanslarına göre terfi ettiği ve ücretlendirildiği, girdilere göre değil çıktılara göre değerlendirilen bir kamu yönetimi anlayışının ülkemizde kurumsallaştırılması gerekmektedir.

Ülke genelinde stratejik planlama yapılması gerektiği gibi her kurumun bu stratejiye uygun olarak kendi stratejilerini ve gerçekçi uygulama planlarını oluşturmaları gerekmektedir. Stratejik planlama süreci sonucunda seçilen stratejilerin uygulanabilmesi için, stratejiye uygun yapının kurulması, kaynakların tahsisi, politikaların saptanması gibi faaliyetlerin yapılması gerekmektedir. Ancak etkin bir stratejik uygulamanın gerçekleştirilmesi ve yüksek performansa ulaşılabilmesi, önemli ölçüde seçilen stratejiye uygun yapının geliştirilmesine ve nitelikli personel kullanımına bağlıdır.

Genelde kamu yönetiminde, özelde ise belediyelerde etkinlik, verimlilik ve kalite artışı konuları 1980'li yılardan itibaren gelişmiş ülke kamu yönetimlerinin önemli gündem maddeleri arasında yer almaya başlarken, ülkemizde de 199O'lı yıllarda böyle bir süreç başlamıştır. Kamu yönetiminde işletme yönetim teknik ve yaklaşımlarının kullanılmaya başlanması, yeni kamu yönetimi yaklaşımını gündeme getirmiştir. Yeni kamu yönetimi anlayışı ile süreç, yöntem ve kurallara uygun olarak işleri sevk ve idare etmek demek olan yönetim anlayışından; performans ölçme, sorumluluk alma, kaynakları etkin ve verimli kullanma, hedef, strateji ve öncelikleri belirleme demek olan işletme anlayışına doğru kaymanın olduğunu görmekteyiz. 236

Yeni kamu yönetimi anlayışı, özel sektör yönetim anlayış ve tekniklerinin kamuda uygulanması ve müşteri odaklı bir kamu kültürünün oluşturulması anlamına gelmekte237 _{olup; vizyon sahibi, yetkiyi paylaşan, risk almakta arzulu, yenilik ve} değişikliğe açık yönetici tipi ve başarıyı ödüllendiren, ekip çalışmasına yönelmiş, müşteri ve kalite odaklı bir sistemdir.238

4.2.1.1. Kamu Yönetiminin Başlıca Sorunları

Türk kamu yönetiminin başlıca sorunları şu şekilde sıralanabilir:

¾ Bürokratikleşme (bürokrasinin genişlemesi, kırtasiyecilik, kuralcılık yönetimde gizlilik ve örtbas, işlerin ağır yürümesi, verimsizlik, israf ve

236 _{Veysel Bilgiç, “Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı”, Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar,}

Ed: Asım Balcı, Ahmet Nohutçu, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2003, s.28.

237 _{Selim Coşkun, “Kamu Yönetiminde Yönetişim Yaklaşımı”, Kamu Yönetiminde Çağdaş}

Yaklaşımlar, Ed: Asım Balcı, Ahmet Nohutçu, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2003, s.41.

238 _{Hamza Al, Bilgi Toplumu ve Kamu Yönetiminde Paradigma Değişimi, Bilim Adamı}

personelin araç gereç ve hizmet ünitelerinin artması, vatandaşların yönetime ulaşmasındaki güçlükler).

¾ Aşırı merkeziyetçilik (karar alma ve uygulama yetkisinin merkezde toplanması, idari merkeziyetçilik, kamusal kaynakların merkez tarafından kullanılması, gelirlerin merkezde toplanması ve merkezden dağıtımın yapılması; ekonomik mali merkeziyetçilik).

¾ Siyasal yozlaşmalar (rüşvet zimmet, adam kayırmacılık, hizmet kayırmacılığı, rant kollama).

¾ Koordinasyon ve denetimdeki yetersizlik (hizmet birimleri arasında koordinasyon olmaması, kontrol ve denetimin etkin yapılmaması).

4.2.1.2. Kamu Maliyesinin Başlıca Sorunları

Türk kamu maliyesinin başlıca sorunları şu şekilde sıralanabilir: ¾ Enflasyon,

¾ Bütçe açıkları,

¾ Ağır vergi yükü ve kayıt dışı ekonomi, ¾ Ağır borç ve faiz yükü,

¾ Belediye iktisadi teşebbüslerinin ortaya çıkardığı sorunlar,

¾ Kamu ekonomisindeki hizmet etkinliğinin (effectiveness) düşük olması, ¾ Kamusal mal ve hizmetlerde maliyet etkinliğinin ve verimliliğin düşük olması ¾ Yerel yönetimlerin idari ve mali denetim sorunları,

¾ Aşın büyümüş ve genişlemiş devlet.