Kamu Harcamalarının Büyümesi Olgusu ve Nedenleri

Alman ekonomist Adolph Wagner, 19. Yüzyıl sonlarında hükümet giderlerindeki artışla ilgili derinlemesine bir inceleme yapmıştır. Bu çalışmaya dayalı olarak, “Devlet Etkinliğinin Arttırılması Kanunu” adı verilen bir kanun ileri sürmüştür.

Wagner’ın kanunu, “ekonomi zaman içerisinde geliştikçe, hükümetin faaliyetleri ve fonksiyonları artacaktır” demektedir.

Adolph Wagner’a göre, “Farklı ülkelerin ve farklı dönemlerin kapsamlı kıyaslamaları, ilgili olduğumuz yenilikçi insanlar (toplumlar) arasında, hem Merkezi Hükümet hem de Yerel Hükümetlerin hem eski hem de yeni fonksiyonları daha etkili bir şekilde ve daha eksiksiz bir şekilde gerçekleştirirken, aynı zamanda faaliyetlerinde düzenli bir artışın gerçekleştiğini, sürekli olarak yeni fonksiyonlar yüklendiğini göstermektedir.

Ve genel olarak, kamu harcamaları büyümesi olgusunun iki grup içerisinde toplanan pek çok nedene dayandığı ifade edilmiştir.

2.3.1.1. Kamu harcamaları büyümesinin temel nedeni

Gerçek kamu harcamaları artışı, genel giderler yükündeki bir artış ve Vatandaşların ekonomik ve sosyal hayatındaki devlet müdahalesinin artmasıdır ve en önemli nedenler şunlardır:

 Kamu harcamaları büyümesinin ekonomik nedenleri:

Devletin kamu projelerindeki tarafsızlığını ve büyümesini kesmesinin ve farklı ekonomiler arasındaki rekabetin yanı sıra, özelikle kriz dönemlerindeki ekonomik dalgalanmalara değinerek müdahalesini arttırmasının nedenidir çünkü yatırım düzenlenmesinden elde edilenler ile tüm artışlarla ilgili tüm artışları karşılayabildiği veya içerden veya dışarıdan borç alınması ile ilgili olanak sağlananlar ile finansal konumunu iyileştirdiği zaman, milli gelirdeki artış, bireyler üzerindeki yüklerdeki artışın düzenlenmesine gerek kalmadan devletin harcamalarında bir artışa neden olmuştur.

Bir diğer yandan, etkili analizleri ile birlikte Keynesyenler, devletin gelişmiş ülkelerde ekonomik istikrarı sağlamak ve gelişmiş ülkeler kapsamındaki istikrar ile hızlandırılmış büyümeyi sağlamak için ekonomik sisteme müdahale etmesi gerektiğini herhangi bir şüpheye mahal vermeden göstermişlerdir.

 Sosyal nedenler:

Devlet kavramı, 20. Yüzyılda önemli ölçüde değişim göstermiştir. 19.yy Polis devleti kavramı, 20.yy refah devleti olarak değişmiştir. Bu gibi bir Devletin temel hedefi, vatandaşlarının ekonomik, politik ve sosyal refahını desteklemektir. Artan sosyal sorumlulukların bir sonucu olarak, sosyal sigorta, işsizlik tazminatı, bedava tıbbi ve eğitim yardımı, v.b. gibi refah unsurlarına yönelik daha fazla para harcaması gerekir. Bu nedenle, refah devletleri olarak devletler refah olanakları için daha fazla harcama yapmalıdır.

 Kamu harcamalarının büyümesinin politik nedenleri:

Bu nedenler iki grup olarak sınıflandırılabilir: (Al-Wadi, Zakaria, Ahmed ,2007, P.127).

 İç politika nedenleri: İç politika nedenleri temel olarak aşağıdakilere dayanır:

 Politika gelişimi pek çok toplumda düşünülmüştür ve bu gelişime göre, kamu hizmetlerine başvuran vatandaşların farklı olmasına yol açan pek çok ilkenin ve demokratik sistemin yaygınlaşması sağlanır çünkü harcama boyutunu arttıran, toplumun yararı için sağlanması gereken haklarının bir hakkı ve hükümet görevlerinin bir görevi olarak ele alınır.

 Eğitim ve sağlık… gibi minimum kamu hizmetlerinin sağlanması ile halkıyla ilgili sorumluluğa ilişkin artan hükümet hissi.

 Her ne zaman, rüşvetçilik, yolsuzluk ve sahtecilik… v.b. gibi kanun adamları ve devlet çalışanları arasındaki ahlaki bazı bozukluklar yaygınlaşırsa, kamu harcamalarının boyutunu etkileyen, hükümetin resmi makamlarının ahlak kuralları düzeyine ilişkin bir sebep mevcuttur; bununla birlikte, kamu hizmetlerinin maliyeti de artış gösterir.

 Dış Politika Nedenleri: aşağıdaki şekilde temsil edilir:

Çoğu ülkede, kamu giderlerindeki en ağır artış savaş maliyetinin ve savaşa hazırlık hesabında görülmüştür. Ülke ne kadar büyükse, milli savunmaya ayrılan kaynakların yüzdesi de o kadar büyük olur.

Ülkeler arasındaki savaşlar ve söylentiler onları her zaman silahlanmaya ve bir savaş durumuyla yüzleşmek için hazırlanmaya itmektedir. Savunma maliyeti, yeni ve sofistike ekipmanların kullanımından dolayı zaman içerisinde olağanüstü bir biçimde artmıştır. Askeri sanat ve bilimlerin gelişimi o kadar hızlıydı ki savaş ekipmanları hayli pahalı ve karmaşık bir hale gelmiştir.

Uluslararası İlişkilerin Kapsamının Genişlemesi: Bizim zamanımızda, çoğu ülkenin diplomatik temsilinin önemi artış göstermiştir ve bu nedenle, pek çok uluslararası

konferansa pek çok hükümetin katılımının yanı sıra, diplomatik görevlerin miktarı, boyutu ve türleri de artış göstermiştir.

Daha önce belirtilenlere ek olarak, bu ülkedeki harcamaların boyutunu arttıran, devlet ilişkilerinin desteklenmesi için yabancı ülkelere devlet destekleri, yardımlar ve krediler sağlanması ile devletin genişlediğini görüyoruz.

 Kamu harcamalarının artmasının mali nedenleri: Bu nedenler, aşağıdaki iki önemli duruma odaklanır:

Çok sayıda ülkenin, vergi açığını kapatmak için gerek duyduklarını elde etmek için kamu borçlanmasına sığınmasına ve bunun bir sonucu olarak, hizmet borçları gerekli olan primleri ve ödenekleri ödemek zorunda olduğu için kamu harcamaları artışına neden olan, dönemimizdeki borçlanma kolaylığı.

Gerekli bir harcama yöntemine göre veya böyle olmaksızın, kamu gelirinde hükümetin harcamaya yönelik artış yapmasına neden olan, bir fazlalık mevcuttur (Nashed, 2009, P.69).

2.3.1.2. Belirgin artışın nedenleri

Kamu harcamalarının boyutunun artması mutlaka kamu harcamalarının gerçek karında artış olması anlamına gelmez ve bu artışa göre herhangi bir kar artışına karar verilmeyen belirgin kamu harcamaları artışı olarak bilinmektedir ve bu tür bir artış aşağıdaki nedenlere dayanabilir:

 Para değerindeki bozulma:

Aynı mal ve kamu hizmetleri düzeyine ulaşmak için büyük miktarlarda harcama yapılması gereken, döviz değerindeki düşüş ve satın alım gücündeki bozulmadır ve bu da giderlerdeki artışın, fiyatlardaki yükselmeye dayandığı ve nedeninin elde edilen malların ve hizmetlerin miktarındaki artış olmadığı anlamına gelir.

Bu nedenle, farklı dönemlerdeki kamu harcamalarının incelenmesi ve karşılaştırılması ve kamu harcamalarının gerçek artışına göre, nakit satın alım gücündeki bozulmada meydana gelen ve sabit fiyat düzeyi kayıtları kullanılarak ve

süregelen kamu harcamaları sabit fiyatlardaki kamu harcamaları = fiyatların kamusal düzeyi

Khatib, Ahmed, Shamia (2008, P79)

Denklemi kullanılarak gerçekleştirilecek değişim göz ardı edilmeldir.

 Medeniyet gelişmesi ve nüfus artışı:

Kentleşmenin yaygınlaşması, modern dönemlerde kamu harcamalarının nispeten büyümesine neden olan önemli bir unsurdur. Kentsel alanların artması ile, mülki idareye yönelik artan bir harcama eğilimi görülmektedir.

Su temini, elektrik, nakliye temini, yolların, okulların ve üniversitelerin bakımı, trafik kontroller, kamu sağlığı, parklar ve kütüphaneler, oyun alanlarına, v.b. yönelik harcamalar bu günlerde fazlasıyla artış göstermiştir. Benzer şekilde, mahkemeler, hapishaneler, v.b. yönelik giderler özellikle kentsel sektörde artış göstermektedir.”*

 Farklı mali muhasebe yöntemi:

Tahsil ettiği ek ödemeler için doğrudan giderleri karşılamak için bir miktar gelir ayrılması hususunda, bu harcamalar kamu bütçesinde yer almadığı için, kamu harcamalarındaki artış, modern bütçede mali hesaplama yönteminin değişmesini gerekli kılan sanal olarak görülen tüm gelirleri ve devlet giderlerini ortaya çıkarma ihtiyacını ortadan kaldıran, bütçe bütünlüğünün sözü edilen ilkesinin bir sonucudur (Nasha, 2009, P.65).

 Devletin il bazında giderleri:

Devletin ek giderleri be buna bağlı olarak (il veya yeni illere bağlı) il bölgesindeki artış, doğrudan kamu giderlerinin artmasına, yeni bölgelerin ihtiyaçlarını gidermeye neden olacaktır ve giderlerdeki bu artış, dijital bir sana artış olarak düzenlenir çünkü giderlerin bireysel kısmının artmasına neden olmaz Khatib, Ahmed, Shamia (2008, P80).

2.3.2. Kamu Harcamalarının Düzeltilmesi için Uluslararası Para Fonunun