ÇEVRENİN KORUNMASI VE KORUMA ALANLARI
2.6 KADININ GÜÇLENDİRİLMESİ .1 GİRİŞ.1 GİRİŞ
2.6.4 KADIN VE ÇALIŞMA YAŞAMI
Bölgede kadınların işgücüne katılma oranı oldukça düşüktür. Erkeklerde yüzde 69,9 olan bu oran kadınlarda yüzde 36’dır. Her ne kadar bu oran Türkiye genelinden yüksek de olsa erkek nüfusa kıyasla düşüktür. Bunun temel nedeni kadının eğitim düzeyinin düşük olması, iş piyasasının gerektirdiği niteliklere sahip olmaması ve geleneksel ev ve çocuk bakımı sorumlulukları bulunmaktadır.
Kadınların işgücüne katılma oranı 2009’a kıyasla 2011’de TR83 Bölgesi’nde azalırken Türkiye’de artış göstermiştir. İstihdam oranı da aynı şekilde bölgede azalırken, Türkiye’de artmıştır. Bununla beraber işsizlik oranları Bölgede yüzde 6,1’e çıkarken, Türkiye’de yüzde 14,3’ten 11,3’e düşmüştür.
Bu veriler göstermektedir ki tarımın ağırlığını koruduğu TR83 Bölgesi’nde kadınların işgücüne katılım ve istihdam oranları Türkiye’nin üstündeyken yıllar itibariyle tarımda yaşanan çözülmeyle azalmakta, bu da işsizlik oranlarını artırmakta ve göç eden kadınların işgücünün dışına itilmesine sebep olmaktadır. Yine unutulmamalıdır ki kırsal alanda özellikle kadın işgücü için istihdam ücretsiz
Amasya Çorum Samsun Tokat Türkiye
Okulöncesi (4-5 yaş)
K 93,93 66,68 86,78 68,6 65,16
E 94,31 67,94 87,19 68,8 66,2
T 94,12 67,32 86,99 68,70 65,69
İlköğretim
K 100 98,45 99,14 94,05 98,56
E 100 98,42 99,43 94,63 98,77
T 100 98,43 99,29 94,35 98,67
Ortaöğretim
K 79,93 66,53 68,9 62,82 66,14
E 85,23 69,97 70 67,91 68,53
T 82,63 68,29 69,46 65,41 67,37
Genel Ortaöğretim
K 36,66 36,55 38,70 29,72 36,54
E 31,64 31,67 33,14 25,44 33,80
T 34,11 34,05 35,89 27,54 35,14
Mesleki ve Teknik Ortaöğretim
K 43,27 29,98 30,20 33,10 29,60
E 53,59 38,30 36,86 42,47 34,73
T 48,52 34,24 33,57 37,86 32,24
Tablo 2.6.3.2 Farklı Eğitim Seviyelerinde Okullaşma Oranları, 2011/’12 Öğretim Yılı
Kaynak: TÜİK, 2012
151 aile işçiliği biçiminde olmaktadır. Dolayısıyla, denilebilir ki işsizlik ya da gizli işsizlik bölgede önemli
bir problem olarak varlığını sürdürmektedir.
Bölgede kadınların istihdam oranları da işgücüne paralellik göstermektedir ve her ne kadar ülke ortalamasının üzerinde de olsa erkeklere kıyasla oldukça düşüktür.
Bölgede yaş gruplarına göre işgücüne katılma oranı kadınlar ve erkekler için 20 yaşına kadar çok farklı olmayıp, 20-24 yaş grubundan itibaren işgücüne katılma oranında cinsiyetler arasındaki fark artmaktadır. Kadınların evlendikten veya çocuk sahibi olduktan sonra işgücünden ayrılmaları nedeni ile genel olarak 25 yaşından sonra işgücüne katılma oranlarında düşme görülmektedir.
İşgücüne katılma oranı İstihdam oranı İşsizlik
2009 2011 2009 2011 2009 2011
TR83
Kadın 39,8 36 37,4 33,8 5,9 6,1
Erkek 72,3 69,9 66,9 66,5 7,5 4,9
Toplam 55,1 52,5 51,3 49,7 6,9 5,3
Türkiye
Kadın 26,0 28,8 22,3 25,6 14,3 11,3
Erkek 70,5 71,7 60,7 65,1 13,9 9,2
Toplam 47,9 50 41,2 43 14,0 9,8
Tablo 2.6.4.1 Cinsiyete Göre İşgücüne Katılma, İstihdam, İşsizlik Oranları
Kaynak: TÜİK, 2012
TR83 Türkiye
2008 2009 2011 2008 2009 2011
İş bulma ümidi yok 5 9 5 241 130 271
İş aramayıp çalışmaya hazır olan/Diğer 27 31 24 778 854 821
Mevsimlik çalışan 16 7 2 243 67 50
Ev işleri ile meşgul 358 318 389 12.186 12.101 11.872
Öğrenci(eğitim-öğretim) 66 69 81 1.671 1.832 2.043
Emekli 14 17 24 682 763 772
Özürlü yaşlı veya hasta 127 128 116 2.144 2.143 2.174
Ailevi ve kişisel nedenler 25 40 16 1.155 1.301 1.282
Diğer 3 3 3 427 95 128
Tablo 2.6.4.2 İşgücüne Dahil Olmama Nedenine Göre Kadın, 2008, 2009, 2011 (Bin kişi)
39,3
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Kadın
Şekil 2.6.4.1Kadınların İşgücüne Katılım Oranlarının Yıllara Göre Değişimi
Kaynak: TÜİK, 2012
152
Kadınların işgücüne katılma oranları kentsel alanlarda daha da düşüktür. Kırdan kente göç ile kentsel alanda piyasanın gerektirdiği niteliklere sahip olmayan kadın işgücünün dışına çıkmaktadır.
İşgücünde olmayan kadınların işgücüne katılmama nedenlerinden en çok dikkati çeken ülke genelinde de olduğu gibi ev işleri ile meşguliyettir. 2009 yılından 2011 yılına ev işleri ile meşgul olanların sayısında azalma olurken, iş arama ümidi olmayanlar 130 binden 271 bine yükselmiştir.
Yıllar içerisinde, istihdamın sektörel dağılımında her iki cinsiyette de tarım sektörünün payında bir azalma söz konusu olsa da cinsiyetler arasındaki fark dikkat çekmektedir. Tarım sektörünün istihdamdaki payı toplamda bölgede yüzde 45,5’tir. Bu oran erkeklerde yüzde 34,8 iken kadınlarda yüzde 65,3’e çıkmaktadır. 2009 yılından 2011 yılına tarımın istihdamdaki payı azalmakla birlikte, tarım sektörü istihdam yaratmada bölgede temel sektör olma özelliğini toplam istihdamın yarısından fazlasını yaratarak korumaya devam etmektedir. Türkiye’de tarımın istihdamdaki toplam payı yüzde 25,5 olup kadınlar için bu oran yüzde 42,2’ye çıkmaktadır. Bu haliyle bölge Türkiye ortalamasının üzerinde oranlara sahiptir.
Aşağıdaki şekilden de anlaşılacağı gibi bölgede kadınların en çok istihdam edildikleri sektör bölge ekonomisinde ağırlığını koruyan tarım sektörüdür, arkasından ise hizmet sektörü gelmektedir.
Bölgede sanayi ve ticaret sektörlerinde istihdam edilen kadın oranı ise çok düşüktür. Kadın emeği daha çok tekstil, hazır giyim, gibi emek yoğun sanayi dallarında özelilikle ucuz emek olması nedeniyle tercih edilmektedir (YHGP, 2006).
Tarım Sanayi Hizmetler
2009 2011 2009 2011 2009
TR83
Toplam 51,6 45,5 12,9 17,5 35,5
Kadın 72,86 65,3 5,16 7,7 21,7
Erkek 38,28 34,8 17,60 22,8 44,1
Türkiye
Toplam 24,7 25,5 25,3 26,5 50
Kadın 41,64 42,2 15,27 15,2 43,1
Erkek 18,14 18,7 29,13 31,1 52,8
Tablo 2.6.4.4 Cinsiyete Göre İstihdamın Sektörel Dağılımı
Kaynak: TÜİK, 2012
Şekil 2.6.4.3 Türkiye’de ve Bölgede Kadın İstihdamının Sektörel Dağılımı
Kaynak: TÜİK, 2012
İşgücünün işteki statülerine bakıldığında ise durumun yine kadınların aleyhine bir tablo çizdiği 153 görülmektedir. İstihdamın sektörel dağılımına paralel olarak kadınların yüzde 63,04’ü ücretsiz aile işçisi konumundadır. Bu oran erkeklerde yüzde 12,92; toplamda ise yüzde 32,23’tür. Kadınların ücretsiz aile işçisi olarak çalıştırıldığı temel sektör tarım olup bu sektörde bu şekilde istihdam edilen kadınların oranı yüzde 83,33’tür, bu oran erkeklerde yüzde 29,11’dir. Kadınların maruz
kaldığı ayrımcılık, bir taraftan kadınların tarım ve hizmet sektörlerinde yoğunlaşmalarına, diğer taraftan da iş yaşamında daha düşük statülü işlerde çalışmalarına neden olmaktadır.
Meslek gruplarına göre kadın istihdamına bakıldığında da kadınların belli sektörlerde ve aynı zamanda daha az sorumluluk gerektiren işlerde yoğunlaştıkları görülmektedir.
Şekil 2.6.4.3 Türkiye’de ve Bölgede Kadın İstihdamının Sektörel Dağılımı
Kaynak: TÜİK, 2012
Tarım dışı Tarım Toplam
Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Ücretli veya yevmiyeli 75,77 84,30 77,68 3,11 2,19 2,65 50,31 30,66 43,42 İşveren veya kendi hesabına 22,80 9,09 19,74 69,78 6,14 37,75 39,16 7,16 27,94
Ücretsiz aile işçisi 1,66 6,61 2,77 27,11 91,67 59,60 10,37 62,18 28,54
Toplam 100 100 100 100 100 100 100 100 100
Tablo 2.6.4.5 Cinsiyete Göre İşteki Durum, 2011
Kaynak: TÜİK, 2012
154
Türkiye TR83
Bin % Bin %
Kanun yapıcılar üst düzey yöneticiler ve müdürler 204 2,93 4 1,1
Profesyonel meslek mensupları 661 9,48 21 6,0
Yardımcı profesyonel meslek mensupları 479 6,87 13 3,7
Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar 735 10,54 21 6,0
Hizmet ve satış elemanları 745 10,68 30 8,6
Nitelikli tarım, hayvancılık, avcılık, ormancılık ve su
ürünlerinde çalışanlar 2.158 30,95 222 63,6
Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar 360 5,16 12 3,4
Tesis ve makina operatörleri ve montajcılar 239 3,43 8 2,3
Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 1.391 19,95 18 5,2
Toplam 6.973 100 995 100
Tablo 2.6.4.5 Meslek Grubuna (Isco_88) Göre İstihdam Edilen Kadın ( 15 + yaş ), 2009
Kaynak: TÜİK, 2012
Kadınlar için geliştirilecek olan istihdam projelerinde tarım ve sanayi sektöründen elde edilen verilerden de yararlanılarak, kentsel ve kırsal alanlarda farklı işlerde ve sektörlerdeki yoğunlaşmalar göz önüne alınmalıdır. Farklı kadın gruplarının farklı ihtiyaçları dikkate alınarak geliştirilecek olan projeler daha başarılı olacaktır.