Kadın Girişimcilikte Liderlik

Küreselleşme, yeni teknolojiler, değişim ve rekabetin artması gibi nedenlerle işletmelerde liderlere olan ihtiyaç hızla artmaktadır. İşletme yönetiminin başarısı için liderlik gerekli ve önemli bir unsurdur. Bir lider genellikle motive edici, etkileyici, güzel örnekler verebilen ve yol gösteren kişidir. Liderlik yapmanın gerekleri arasında insan, etkileme gücü, hedef ve iletişim olması gerekir.

Lider, bireyleri ortak hedeflere yönelten, hedefleri benimseten, bireyler arası köprüyü oluşturan, dağınık güç ve bilgiyi bir araya toplayıp sinerji yaratan kişidir80. “Lider kimdir?” sorusunun cevabı şu maddelerle açıklanabilir:

• Sorgulayıcı ve sabırlı,

• Daima önde değil, yeri geldiğinde arka planda duran, • Değişimin yaratıcısı olan,

• Prensipleri ile hareket eden, • Zorluklara karşı mücadele eden,

• Ahlak kurallarını bireysel menfaatlerinin önünde tutan, • Kararları takımıyla beraber alan,

• Daima değişime açık kişidir.

Başarılı bir lider, başında bulunduğu kuruluşu bir yerden alıp, hedeflediği yere veya olması gerektiği yere götüren kişidir. Lider, değişimi önceden gören ve değişimi yöneten kişidir. Başarılı bir lider, yenilikçi ve yaratıcıdır. Lider, etrafından etkili ve profesyonel bir takım kuran, onlara güvenen ve onların güvenini kazanan kişidir. Lider, doğru işi yapan, yönetici işi doğru yapan kişidir.

Liderlik kumandanlık değil, geleceği yönetmektir. Güçlü liderlik bir şirketin en önemli avantajlarından biridir. Liderlikte en önemli unsur yapılan işe inanmaktır. İlham ve motivasyonun en önemli bileşenleri vizyon, tutku ve karizmadır. Bir şirketin lideri; yalnızca gelecek kuşakları takip etme görevini değil, sorumluluk almak konusunda çalışanlarını

cesaretlendirme görevini de yerine getirmelidir. Günümüzde başarılı liderlerin sahip olması gereken başlıca özellikler şu şekilde sıralanabilir81:

• Lider duyarlı olmalıdır. Diğer insanların neler hissettiklerini anlayabilme becerisine sahip olan bir lider başarılı olacaktır.

• Lider empati kurma yeteneğine sahip olmalıdır, insan ilişkilerinde usta olmalıdır.

• Lider çabuk değerlendirme kapasitesine sahip olmalıdır. Pek çok başarılı liderin kısa sürede yetersiz verilerle bile önemli karar alma kapasitesi vardır.

• Büyük liderler zor karar vermekten korkmamalıdır. Risk almalıdır.

• Liderler güçlüklerden yılmamalıdır. Her yenilgiyi, onları daha ileriye götürecek bir kamçıya dönüştürme yeteneğine sahip olmalıdırlar.

Girişimcilik yapmayı planlayan bir kadının öncelikle liderlik ruhuna sahip olması şarttır. Lider ruhuna sahip olan kadınları kendi işlerini kurmaya motive eden bir takım faktörler vardır. Bu faktörler ise şu şekilde sıralanabilir:

• İş ortamında uğradıkları hayal kırıklıkları, huzursuzluklar, • İş yaşamında engellendiklerini hissetmeleri,

• Çalışmalarına ve kendilerine hak ettikleri değerin verilmediğini düşünmeleri, • Fark edilmediklerini düşünmeleri

• Patronları için yapmakta oldukları işleri kendileri için yapma isteği, • Farklı girişimci fikirlerinin oluşması.

Doğası gereği sahiplenme duygusuna ve sorumluluk alma bilincine sahip olan kadınlar, bu özellikleri ile liderlik ruhlarını birleştirmekte ve iş yaşamında kendi işlerini kurarak hem kendileri amaçlarına ulaşmakta hem de ülke ekonomilerine katkıda bulunmaktadırlar.

Kadın girişimciler; genellikle geleneksel emir-komuta liderlik tarzını kullanarak değil, kadın olarak sahip oldukları benzersiz deneyimlerden yararlanarak başarılı olmaktadırlar82.

81 _{Meryem Koray; “21. Yüzyıl: Yeni Beklentiler, Yeni Liderlik Alanları ve Kadınlar”, Deniz Harp Okulu}

21.Yüzyılda Liderlik Sempozyumu, Tuzla-İstanbul, 5-6 Haziran 1997.

82 _{Harvard Business Review; İş Yaşamında Kadınlar, Çev: Leyla Arslan, Türkiye Metal Sanayiciler Sendikası} Yayınları, Acar Basım, İstanbul, Mart 2006, s.187.

Erkekler kadınlara kıyasla liderliği, astlarıyla yaptıkları bir dizi pazarlık olarak görme ve çalışanlarını motive etmek için sahip oldukları konumu ve kaynakları kullanmada kontrolü ellerinde tutma konusunda kadınlara oranla daha başarılıdırlar. Buna karşılık kadın liderler; erkelere kıyasla astlarının kişisel çıkarlarını tüm kuruluşun çıkarları haline dönüştüren ve başkalarını motive ederken karizma, çalışma sicili ve ilişki becerisi gibi kişisel özellikleri kullanan insanlar olarak çalışanlarını tanımlamaya daha yatkındırlar.

Kadın liderler; katılımcı, güç ve enformasyon paylaşımını teşvik ederek insanların kendilerini önemli hissetmelerini sağlayarak ve onlara enerji katarak, birlikte çalıştıkları herkesle etkileşimlerini olumlu hale getirmeye çalışan bir liderlik tarzını benimserler83. Bu noktadan hareketle kadın girişimcilerin liderlik özellikleri şu şekilde özetlenebilir:

• Katılımı teşvik etmek,

• Güç ve enformasyonu paylaşmak,

• Başkalarının özsaygısını zenginleştirmek,

• İletişim halinde oldukları insanlara enerji katmak, • Çalışanlarda direnci en aza indirmeye çalışmak.

Yukarıda belirtilen özellikleri taşıyan bir liderlik anlayışına sahip olan kadın girişimci; organizasyonel yapı içerisinde, bireylerin güçlü yanlarına açık bir liderlik tarzının benimsenmesi ile hızla değişen rekabet ortamında işletmelerin ayakta kalabilme şansının atmasını sağlayacaktır.

Dünyadaki ve Türkiye’deki farklı sektörlerden kurumlar incelendiğinde, kadınların toplumdaki sayısal yoğunluklarına oranla yönetimde temsil edilmedikleri sonucuna varılmaktadır. Ancak üst düzey pozisyonlarda yer alarak liderlik özelliklerini kullanabilen kadınların ortak kimi özelliklerinin evrensel sayılabilecek kadın değerlerinden ve toplumların kadınlardan beklediği bazı davranış biçimlerinden kaynaklandığı görülmektedir84_.

83 _{a.g.e., s. 188.}

84 _{Hayat Kabasakal; “Türkiye’de Üst Düzey Kadın Yöneticilerin Profili”, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler,} Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, Ekim 1998, s. 303.