4.2. Öğrencilerin Resimlerine Yansıyan Çevre Sorunları
4.2.1. Kız Öğrencilerin Resimlerine Yansıyan Çevre Sorunları
Kız öğrencilerin resimlerine yansıyan çevre sorunlarının dağılımı Tablo 5’de yer almaktadır.
Tablo 5
Kız Öğrencilerin Resimlerine Yansıyan Çevre Sorunlarının Dağılımı
Çevre Sorunları f % Hava Kirliliği 83 83,8 Çöpler – Atıklar 68 68,7 Toprak Kirliliği 56 56,6 Su Kirliliği 55 55,6 Ormanların Yok Olması 46 46,5 Hayvan Türlerinin Azalması 39 39,4 Davranış Kirliliği 37 37,4 Küresel Isınma 6 6,1 Radyoaktif Kirlenme 1 1,0 Asit Yağmurları 1 1,0
Kız öğrencilerin çizmiş olduğu 99 resimde yer alan çevre sorunları sırasıyla; hava kirliliği (83 resim), çöpler – atıklar (68 resim), toprak kirliliği (56 resim), su kirliliği (55 resim), ormanların yok olması (46 resim), hayvan türlerinin azalması (39 resim), davranış kirliliği (37 resim), küresel ısınma (6 resim), radyo aktif kirlenme (1 resim), asit yağmurlarıdır (1 resim).
Erten’in (2003), kız öğrenciler üzerinde gerçekleştirmiş olduğu çevre sorunlarına ilişkin çalışmada, çizilen resimlerde: bacalardan ve araba egzozlarından çıkan duman, çevreye atılmış çöpler, çöp yığınları ve nehirlere verilen fabrika atıkları yer almıştır. Yapılan çalışmalar birbiri ile paralellik göstermektedir. Kız öğrencilerin resimlerinde en çok hava kirliliği ve çöpler atıklar sorunlarının yer alması, öğrencilerin bu sorunlarla sıklıkla karşılaşıyor olmalarından kaynaklandığı düşünülebilir.
Şekil 36’dan, şekil 65’e kadar kız öğrencilerin çizdikleri resimlerden örnekler tablo 5’te ki sıralamaya ve sınıf düzeylerine göre dörder tane verilmiştir.
Şekil 36. Şekil 37.
Şekil 36. Hava Kirliliği, Ö 6 (5. Sınıf, K, 11 Yaş)
Hava kirliliği sorununa ilişkin çizilen resmi öğrenci; “Resimde karbondioksit gazının
çevreye ve çevredeki canlılara verdiği zararı anlattım.” ifadesiyle açıklamıştır. Resimde
hava kirliliğinden dolayı; havanın siyah boyandığı, uçan kuşların bile siyah renkte olduğu, pencereden bakan çocuğun ağladığı ve evin içinde olduğu, dışarıya çıkamadığı göze çarpmaktadır.
Şekil 37. Hava Kirliliği, Ö 34 (6. Sınıf, K, 12 Yaş)
Çizilmiş olan resmi öğrenci; “Resmimde fabrika bacalarından ve evlerden çıkan dumanları
anlatıyorum. Fabrikalardan çıkan pis su denize gidiyor ve oradaki balıklar ölüyor, diğer tarafta ise kirli su gitmiyor ve oradaki balıklar çok mutlu ölmedikleri için. Çöp kutusundaki çöpler dışarıda ve oradaki kedi oradan çıkamıyor. Orada bulunan kızlar ip atlayacaklar ama çöpler yüzünden oynayamıyorlar. Resimde ki adam ise testere ile ağacı kesiyor ve son olarak rüzgar bile kirli esiyor.” cümleleriyle detaylı bir şekilde açıklamıştır.
Şekil 38. Şekil 39.
Şekil 38. Hava Kirliliği, Ö 89 (7. Sınıf, K, 13 Yaş)
Şekil 38’de çizilen resmi öğrenci şu cümlelerle açıklamıştır; “Çevre kirliliğinin nasıl
olduğunu, nasıl geliştiğini ve bazı nedenlerle atmosfer tabakasının delindiğini anlatmak istedim. İnsanlar ağaçları yok ederek bizim akciğerlerimizi ve nefesimizin de yok ettiklerini anlatmak istedim.” Resimde kuşların konuşma balonunda “Sağlıklı olmak için çevreye ve doğaya sahip çıkalım” sloganı yazmaktadır.
Şekil 39. Hava Kirliliği, Ö 131 (8. Sınıf, K, 14 Yaş)
Hava kirliliği ile ilgili çizilmiş olan resmi öğrenci; “Ben karşılaştırma yaparak pis çevre
ve temiz çevreyi çizdim. Havanın kirli olmasını belirttim.” ifadeleriyle anlatmıştır. Öğrenci
resim çizdiği kağıdı iki parçaya ayırarak bir bölümünde temiz ve sağlıklı çevreyi, diğer tarafında ise çevre sorunlarının yaşandığı kirli çevreyi çizmiştir. Temiz çevrede gökyüzü masmavi, deniz tertemiz, toprak temiz, çöp kutusunun bulunduğu görülmektedir. Kirli çevrede ise; fabrika ve evlerin bacalarından, egzoz gazlarından çıkan dumanların havayı ve toprağı kirlettiği siyah renkle boyanarak çizilmiştir.
Şekil 40. Şekil 41.
Şekil 40. Çöpler – Atıklar, Ö 7 (5. Sınıf, K, 11 Yaş)
Çöpler – atıklar ile ilgili çizilen resmi öğrenci; “İnsanlar gemiden ve o mekandan geçerken
çöp ve atıklarını sulara, çevreye atıyorlar. Kaplumbağalar ve balıklar ölüyor.”
cümleleriyle açıklamıştır. Resimde çöplerle dolmuş bir deniz, siyah bir toprak ve gemi göze çarpmakta, geminin siyah renkle çizilmiş olması, geminin ve gemide ki insanların denizi kirlettiğini yansıtmaktadır. Gökyüzünde uçan kuşların konuşma balonlarında “İnsanlar ne kadarda duyarsız! – Aaaa bu kadar pis bir deniz görmemiştim.” yazmaktadır.
Şekil 41. Çöpler – Atıklar, Ö 35 (6. Sınıf, K, 12 Yaş)
Şekil 41’de yer alan resmi öğrenci; “Resmimde pikniğe gitmiş insanlar her yere çöplerini
atıyorlar.” cümlesiyle ifade etmiştir. Resimde birkaç grup yetişkin ve çocuğun piknik
yaptıkları, piknik alanında çöp kutusu olmasına rağmen, toprağın, ırmağın ve çimenlerin üzerinde çöpler olduğu görülmektedir.
Şekil 42. Şekil 43. Şekil 42. Çöpler – Atıklar, Ö 90 (7. Sınıf, K, 13 Yaş)
Çizilmiş olan resmi öğrenci şöyle açıklamıştır; “Ben yapmış olduğum resimde çevre
kirliliğini anlattım. İnsanlar çevreye, doğaya, yemyeşil dünyaya zarar veriyor. Bu zarar bize çevre kirliliği olarak geri dönüyor. Ben bu resimde yerlere çöp atmamamızı ve doğayı kirletmememizi anlattım. Yediğimiz, içtiğimiz çöpleri yere değil her ne olursa olsun çöp kutusuna atmalıyız. Nerde, kiminle, ne zaman, ne yersek onun kabını yani çöpünü çöp kutusuna atmalıyız.” Resimde iki tane yetişkin insanın yanlarında çöp kutusu bulunmasına
rağmen çöpleri yere atmaları belirgin bir şekilde çizilmiştir.
Şekil 43. Çöpler – Atıklar, Ö 132 (8. Sınıf, K, 14 Yaş)
Öğrenci çizmiş olduğu resmi şu ifadelerle açıklamıştır; “Bu resimde etrafa atılan çöpleri
kimsenin umursamadığını ve etrafa verdiği zararı çizdim.” Resimde çöplerin çok fazla
Şekil 44. Şekil 45.
Şekil 44. Toprak Kirliliği, Ö 7 (5. Sınıf, K, 11 Yaş)
Toprak kirliliğine ilişkin çizilen resmi öğrenci; “Denizin içine bir sürü çöp atılmış ve
balıklar ölmüş. Toprak çöplerden kirlenmiş, evden ve sigaradan hava kirlenmiş.”
cümleleriyle anlatmıştır. Resim incelendiğinde; toprağın ve denizin üzerinde çöpler, atıklar olduğu ve çöplerin atıldığı her yerde çevre sorununun yaşandığı görülmektedir.
Şekil 45. Toprak Kirliliği, Ö 36 (6. Sınıf, K, 12 Yaş)
Çizilmiş olan resmi öğrenci; “İnsanların denize çöp atması, gemiler battığı için denize
petrol dökülmesi, ağaçların kesilmesi ve toprağımızın kirlenmesini çizdim. Bu sorunların nedeni insandır.” ifadeleri ile açıklamıştır. Resimde; toprağın siyahlaşmış olduğu, toprak
üzerinde ki ormanın, ağaçların kesilerek yok edildiği ve geminin denizde batmasından dolayı petrolün denize döküldüğü görülmektedir.
Şekil 46. Şekil 47.
Şekil 46. Toprak Kirliliği, Ö 91 (7. Sınıf, K, 13 Yaş)
Şekil 46’da yer alan resmi öğrenci; “Ben bu resimde insanların çevreyi tamamen
kirleterek, toprağımızın da kupkuru, ağaçsız olduğu görüntüyü çizdim. Ağaçlar olmayacak, güneş bizim için bir şey ifade etmeyecek. Slogan yazarak resmimi destekledim.”
ifadeleriyle anlatmıştır. Resimde “Dünyanın sonunu biz getirdik” yazan bir slogan bulunmaktadır. Öğrencinin toprak kirliliğini dikkat çekici bir şekilde yansıttığı görülmektedir.
Şekil 47. Toprak Kirliliği, Ö 133 (8. Sınıf, K, 13 Yaş)
Öğrenci çizmiş olduğu resmi şu ifadelerle açıklamıştır; “Parfüm ve deodorantlar yüzünden
çevremizi etkiliyoruz. Çiçekler soluyor, toprak kirleniyor, güneşte bu duruma şahit olarak çok üzülüyor.” Resimde toprak kirliliğinden dolayı ağlayan ayçiçekleri ve çevredeki
kirlilikten dolayı ağlayan güneşin olması oldukça dikkat çekicidir. Toprağın ve bulutların siyah renkli, ırmağın renginin mavi yerine siyah mavi olması ve dolapta ki deodorant - parfüm şişelerinin sıkılmış vaziyette olması, insan kaynaklı çevre sorunlarını yansıtması
Şekil 48. Şekil 49.
Şekil 48. Su Kirliliği, Ö 8 (5. Sınıf, K, 11 Yaş)
Su kirliliğine ilişkin çizilen resmi öğrenci şöyle açıklamıştır; “Resmimde su kirliliğini
anlatıyorum, fabrikadan çıkan atık suları dereye boşaltıyorlar, bu yüzden de balıklar ölüyor. Balıklar öldüğü için bir kız çocuğu ağlıyor.” Resimde su kirliliği ve sularda
yaşayan balıkların ölmeleri belirgin bir şekilde çizilmiş, balıkların öldüğünü gören ve üzülerek ağlayan kız çocuğunun resme yansıtılması oldukça ilginçtir.
Şekil 49. Su Kirliliği, Ö 37 (6. Sınıf, K, 12 Yaş)
Çizilmiş olan resmi öğrenci; “Fabrikadan çıkan atık maddelerin nehre bırakılıp, nehirdeki
balıkların ölmesi.” cümlesiyle açıklamıştır. Resimde nehrin içinde birçok çöp ve atıklar
bulunmakta ve fabrikanın atıkları denize dökülerek, balıkların ölmesine neden olduğu çizilmiştir. Resimde ilgi çekici bir detay ise; iki yetişkinin çöpleri, çöp poşetlerine toplayarak, çevrelerini temizlemeye çalıştıklarıdır.
Şekil 50. Şekil 51.
Şekil 50. Su Kirliliği, Ö 92 (7. Sınıf, K, 13 Yaş)
Öğrenci çizmiş olduğu resmi “Fabrika yaptım. Fabrikanın bacasına filtre takılmamış o
yüzden de hava sorunuyla karşılaşılıyor. Fabrikadan çıkan kirli sular ise denizlere karışıyor. Denizlere çöp atılmış.” ifadeleriyle anlatmıştır. Resimde fabrika atıklarının
sulara boşaltılmasından dolayı su kirliliğinin ortaya çıktığı detaylı bir şekilde çizildiği görülmektedir.
Şekil 51. Su Kirliliği, Ö 134 (8. Sınıf, K, 13 Yaş)
Şekil 51’de yer alan resmi öğrenci; “Yapmış olduğum resimde hava ve su kirliliği sorunu
vardır. Bulutları siyaha boyadım, çünkü fabrika dumanları gökyüzünü kirletiyor. Deniz de balıkları ölü ve masmavi denizi çöp denizi yaptım, çünkü denize atılan çöpler balıkları öldürüyor. Bu çöpler deniz kirliliğine sebep oluyor.” cümleleriyle anlatmıştır. Resimde
Şekil 52. Şekil 53.
Şekil 52. Ormanların Yok Olması, Ö 38 (6. Sınıf, K, 12 Yaş)
Ormanların yok olması sorununa ilişkin çizilen resmi öğrenci şu cümlelerle açıklamıştır; “Yapmış olduğum resimde, ağaçların birçoğunun kesilmiş ve daha kesmeye devam eden
işçilerin evlerinden çıkan dumanları, arabalardan gelen egzoz gazlarını anlattım. Ayrıca denizlere birçok atık madde atılmış. Fabrikadan çıkan dumanlar güneşi bile rahatsız etmiştir.” Resimde yer alan güneşin hava kirliliğinden öksürmesinin çizilmesi dikkat
çekicidir.
Şekil 53. Ormanların Yok Olması, Ö 93 (7. Sınıf, K, 13 Yaş)
Öğrenci çizmiş olduğu resmi; “Resmimde insanların yaptıkları bütün sorunlara örnek olan
ağaç kesilmelerini konu aldım. Bu resmimde kesilen ağaçların ne kadar fazla olduğunu açıklamak için bir sürü balta çizdim. İçine kesilmeyen ağaçların halini, etrafına kesilen birçok ağaçları çizdim ve ağaçların kesilmemesi gerektiğini bildirdim.” ifadeleriyle
açıklamıştır. Öğrenci, ormanda ağaçların kesildiği alanda toprağı siyah çizerek, toprak kirliliğine de resminde belirgin bir şekilde yer vermiştir.
Şekil 54. Şekil 55.
Şekil 54. Ormanların Yok Olması, Ö 135 (8. Sınıf, K, 14 Yaş)
Şekil 54’de çizilen resmi öğrenci; “İnsanoğlu yaptıklarını düşünmez. Yaptığı işin sonunu
görmez. Ağaçlar toprağa can, topraklar ağaçlara candır. Ağaçları keserek fabrikanın pis havasını ortaya çıkarıyoruz. Pis hava ise insanları hasta eder.” ifadeleriyle anlatmıştır.
Resimde bir elin parmakları birer ağaç iken, orta parmağın baltalı bir insan olması ve ağacı kesmesi, yani kendi parçasını canını kendisinin kestiğini resmetmesi oldukça dikkat çekicidir.
Şekil 55. Hayvan Türlerinin Azalması, Ö 39 (6. Sınıf, K, 13 Yaş)
Hayvan türlerinin azalması sorununa ilişkin çizilen resmi öğrenci; “Günlük hayatımızda
bazen karşılaştığımız çevre sorunlarını çizdim.” cümlesiyle açıklamıştır. Resimde çizilen
derenin suları kirlilikten siyah olmuş ve balıkların yaşam alanları kalmadığı için öldükleri görülmektedir.
Şekil 56. Şekil 57.
Şekil 56. Hayvan Türlerinin Azalması, Ö 94 (7. Sınıf, K, 13 Yaş)
Öğrenci çizmiş olduğu resmi şu ifadelerle açıklamıştır; “Bu resimde ilk olarak kocaman bir
insan kafası çizdim ve sayfayı ikiye ayırdım. Bir tarafta kocaman ağaç vardır, bu ağaçta kuşlar ve elmalar vardır ve hava temizdir. Diğer tarafta kesilmiş ağaçlar ve kirli bir hava vardır. Etrafta hiçbir hayvan yoktur. Temiz tarafta insan gülerken, kirli tarafta ağlamaktadır.” Öğrencinin çizmiş olduğu resimde birçok çevre sorunu yer almaktadır. Şekil 57. Hayvan Türlerinin Azalması, Ö 136 (8. Sınıf, K, 14 Yaş)
Çizilmiş olan resmi öğrenci; “Denize fabrikanın atıkları atılıyor ve gemide ki insanlar
denize çöp atıp, balıkları sürekli avlıyorlar.” cümlesi ile açıklamıştır. Resimde deniz
suyunun siyahlaştığı, fabrika atıklarının denize boşaltıldığı ve gemideki mürettebatın çöplerini denize attığı ve balıkların, kaplumbağaların, denizyıldızlarının yaşamadığı çizilmiştir.
Şekil 58. Şekil 59.
Şekil 58. Davranış Kirliliği, Ö 9 (5. Sınıf, K, 11 Yaş)
Davranış kirliliği sorunu ile ilgili çizilen resmi öğrenci; “Oduncular ağaçları kesiyor,
arabanın egzozu havaya yayılıyor ve yerlerde bir sürü çöp var. Borudan göle kanalizasyon suları dökülüyor. Gölde balıklar ölmüş, ormanda güneş ışınları şişeye geliyor ve şişe yanmaya başlıyor. Ağaçta yanmaya başlıyor, diğer ağaçta kuş yuvası yere düşmüş ve yumurtası kırılmış. Hava çok pis. ” ifadeleri ile açıklamıştır.
Şekil 59. Davranış Kirliliği, Ö 40 (6. Sınıf, K, 12 Yaş)
Öğrenci çizmiş olduğu resmi şu ifadelerle açıklamıştır; “Yapmış olduğum resimde herkes
yere çöp atıyor ve çevreyi kirletiyor.” Resimde apartman sakininin pencereden yere çöp
atması, çöp kovasındaki çöpleri çöp kutusuna değil de çöpe yere döken kadın, ağaç kesen adam, göle ve yere çöp atan kadınlar oldukça dikkat çekicidir.
Şekil 60. Şekil 61.
Şekil 60. Davranış Kirliliği, Ö 95 (7. Sınıf, K, 13 Yaş)
Çizilmiş olan resmi öğrenci; “Bir tane ağlayan ağaç var, o ağacın ağlamasının sebebi
insanların yere çöp atması ve güzel çevreyi kirletmesi.” cümlesiyle açıklamıştır. Resim de
büyük bir ağaç çizilmiş ve ağaca insana özgü olan ağlama özelliği resmedilmiş, ağaç ağlayarak “Nolur Nolur çöpleri yere atmayın. Yalvarırım!” demektedir.
Şekil 61. Davranış Kirliliği, Ö 137 (8. Sınıf, K, 14 Yaş)
Öğrenci çizmiş olduğu resmi şu ifadelerle açıklamıştır; “Resmimde su kirliliği, ağaçların
kesilmesi, hava kirliliği gibi bazı çevre sorunlarını çizdim.” Öğrencinin yapmış olduğu
Şekil 62. Şekil 63.
Şekil 62. Küresel Isınma, Ö 41 (6. Sınıf, K, 11 Yaş)
Küresel ısınma sorununa ilişkin çizilen resmi öğrenci; “Küresel Isınmayı anlatıyorum.
Buzullardaki buzlar eriyor ve hayvanlar boğuluyor.” ifadeleriyle açıklamıştır. Öğrenci
kağıdı ikiye bölerek resim çizmiştir. Resmin sol tarafında üzgün bir dünya resmederek, konuşma balonlarına yer vermiştir. Konuşma balonlarında; “Dünya İmdaaat, Afrika
İmdaaat, Kırgızistan İmdaaat, Arabistan İmdaaat, Almanya İmdaaat, İsviçre İmdaaat, Türkiye İmdaaat, Avusturya İmdaaat. ” yazmaktadır. Resmin sağ tarafında ise; küresel
ısınma nedeniyle deniz seviyesinin yükselmiş olduğu ve boğulan bir köpeğin diğer bir köpek tarafından kurtarılmaya çalışıldığı çizilmiştir.
Şekil 63. Küresel Isınma Ö 96 (7. Sınıf, K, 12 Yaş)
Şekil 63’de çizilen resmi öğrenci; “Güneşin kavuracak kadar ısınıp kutuplardaki buzulları
eritmesini çizdim. Kutuplar tamamen erirse yaşayacağımız topraklar azalır.” cümleleriyle
Şekil 64. Şekil 65.
Şekil 64. Radyoaktif Kirlenme, Ö 42 (6. Sınıf, K, 13 Yaş)
Öğrenci çizmiş olduğu resmi şu ifadelerle açıklamıştır; “İlk resimde her şey düzenli, temiz,
bombasız bir yaşam, ikinci resimde ise bombanın her şeyi mahvettiğini, piknik yapacak kişilerin bile kalmadığını çizdim.” Öğrenci resimde sayfayı ikiye ayırarak, sol tarafta temiz
ve sağlıklı bir çevreyi, sağ tarafta ise kirli ve sağlıksız bir çevreyi çizmiştir. Resimde konuşma balonları bulunmakta, temiz ve sağlıklı görünen tarafta ki resimdeki konuşma balonunda “Nükleer Bomba Öncesi”, kirli ve sağlıksız görünen kısımda ise “Nükleer
Bomba Sonrası” yazmaktadır.
Şekil 65. Asit Yağmuru, Ö 10 (5. Sınıf, K, 11 Yaş)
Çizilmiş olan resmi öğrenci; “Bütün çevre sorunları asit yağmurlarının yağmasına neden
oldu, hayvanlar öldü, denizler kirlendi.” ifadesiyle anlatmıştır. Öğrencinin çizdiği resimde,
bulutlardan siyah yıldırımların düştüğü ve asit yağmurunun yağdığı, asit yağmurlarından kaynaklı, hayvanların ölüp kıyıya vurduğu çizilmiştir.