Kültürlenme ile ilgili yapılan çalışmalar

altında ayrılarak incelenmiştir.

2.9.3.1. Kültürlenme ile ilgili yurt içinde yapılan çalışmalar. Türkiye Ulusal Tez Merkezi’nden edinilen verilere göre Türkiye’deki alanyazında kültürlenme kavramına ilişkin tamamlanmış, beş doktora tezi (Bektaş, 2004; Şeker, 2005; Aliyev, 2011; Karakuş, 2014;

93

Bozdağ, 2020) ve beş yüksek lisans tezi (Konukoğlu, 2018; Bozunoğulları, 2019; Parlak Bastık, 2020; Keleş, 2020; Doğru Bolat, 2021) bulunmaktadır. Kültürlenme kavramına ilişkin araştırmaların daha çok farklı kimlik ve kültürlerden gelen bireyler üzerinde yoğunlaştığı dikkat çekmektedir. Türkiye’de yayımlanmış makaleler arasında ise Güvendir (2016) ile Dönmez, Ilgar ve Polat (2020)’ın çalışmaları dikkat çekmektedir.

Özellikle göç eden ve farklı kültür grupları içinde bulunan bireyler üzerinde yapılan bazı çalışmalar şu şekildedir;

• Bektaş (2004), tarafında Amerika Birleşik Devletleri’nde öğrenim gören Türk öğrencilerin psikolojik uyumları ve kültürlenmeleri Berry (1997)’in kuramı esas alınarak incelenmiştir.

ABD’deki çeşitli üniversitelerden 132 öğrenci üzerinden nicel araştırma yoluyla elde edilen bulgular arasında, Türk öğrencilerin psikolojik açıdan ABD’deki yaşamlarına uyum gösterdikleri ve yaşamlarından doyum sağladıkları ifade edilmiştir. Çalışmada ayrıca öğrencilerin kültürlenme tutumu olarak daha çok ayrılma tutumuna yakın oldukları, kız öğrencilerin bütünleşme tutumunu erkek öğrencilere göre daha çok tercih ettikleri saptanmıştır.

• Aliyev (2011), uluslararası öğrencilere yer verdiği çalışmasında, farklı kültürlerden gelen yükseköğretim öğrencilerinin eğitim ortamlarındaki ilk etkileşim algılarını ve kültürlenme düzeylerini incelemiştir. Kişisel bilgi formu, kültürlerarası etkileşim algısı ve kültürlenme ölçeklerine yer verilen çalışmada, Kafkasya bölgesinden Türkiye’ye gelen öğrencilerin kültürlenme düzeylerinde özellikle bütünleşme stratejisinin, Ortadoğu ve Avrupa’dan gelen katılımcılara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Çalışmanın bulguları arasında ülkede geçirilen zamanın artması ile kültürlenme arasında pozitif yönlü bir ilişki

bulunmuştur. Ayrıca öğrencilerin yüksek lisans ve doktora programlarında eğitim düzeyi arttıkça kültürlenme düzeylerinin arttığı ve benzer kültürlere sahip olmanın kültürlenme üzerinde pozitif yönde etkili olduğu bulgularına ulaşılmıştır.

94

• Özgür (2014), tarafından Türkiye’de yaşayan Abhaz, Çerkez ve Ermeni etnik grupların değerler ve kültürlenme düzeyleri incelenmiştir. Türkiye’deki Abhaz-Abaza etnik

grubunun “asimilasyona”, diğer taraftan hem Abhazya hem de Türkiye’deki Ermeni etnik grubunun ise entegrasyona tabi oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

• Güvendir (2016), tarafından Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan Türk öğrencilerin kültürlenme tutumları ve İngilizce başarıları arasındaki ilişki incelemiştir. 40 Türk öğrencinin katılımcı olduğu araştırmada kültürlenme tutum ölçeğine yer verilmiştir.

Öğrencilerin Amerika Birleşik Devletleri’nde bulundukları üç ayın sonunda en yüksek İngilizce başarısına sahip oldukları bulgusuna ulaşılmıştır.

• Bozunoğulları (2019), tarafından eğitim göçü kapsamında Türkiye’nin farklı illerinden İstanbul’a giden üniversite öğrencilerinin kültürlenme deneyimleri ve kültürlenme

stresleri incelenmiştir. Yarı yapılandırılmış yüz yüze görüşmelerle ile edinilen bulgularda kültürlenme stratejileri, stresle başa çıkma modeli odağında değerlendirilmiştir. Ayrıca kentin eğitim ve kariyer imkânlarına açık oluşunun öğrencilerde bütünleşme stratejisinin görülmesine neden olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Kültürlenme stresi ile başa çıkma sürecinde bütünleşme stratejisini uygulayan katılımcıların problem odaklı başa çıkma yöntemlerini, asimilasyon ve ayrılma stratejilerini uygulayan katılımcıların ise duygu odaklı başa çıkma yöntemlerini tercih ettikleri görülmüştür.

• Bozdağ (2020) tarafından Suriyeli mülteci çocukların (11-18 yaş) psikolojik sağlamlıkları ve kültürlenme stratejilerinin incelendiği çalışmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerine yer verilmiştir. Araştırmanın kültürlenme stratejisine yönelik sonuçlarında, cinsiyet, Türkçe yeterlik düzeyi, göç üzerinden geçen süre, annenin Türkçe yeterlilik düzeyi, babanın Türkçe yeterlik düzeyi ve geri dönme isteği arasında düşük düzeyde ve olumlu yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Cinsiyet değişkeninde erkek çocuklar daha çok bütünleşme stratejisinde yer alırken, kız çocuklar ise daha çok marjinalleşme stratejisinde

95

yer almaktadır. Türkçe yeterlilik düzeyi düşük ya da orta olan katılımcıların ayrılma stratejisi daha yüksek bulunmuştur.

• Keleş (2020) tarafından Suriyeli mülteci öğrencilerin Türkiye’de kültürlenme düzeyleri, kültürleşme stresleri ve kolektif benlik algıları arasındaki ilişkilerin incelendiği çalışmada, Geçici Eğitim Merkezleri, Anadolu Liseleri ve İmam Hatip Liselerinde eğitimlerine devam eden 13-18 yaş aralığındaki 282 Suriyeli öğrenci ile çalışılmıştır. Elde edilen bulgular arasında Suriyeli öğrencilerde kollektif benlik saygısı puanları arttıkça kültürlenme tercihi olarak ayrılma stratejisine ait puanların da anlamlı şekilde arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca Suriyeli öğrencilerin Türkiye’de kalma süreleri uzadıkça tercih edilen kültürlenme tercihinin asimilasyon boyutu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Sonuç olarak, kültürlenme ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmaların daha çok yabancı uyruklu ve yeni ülkeye kültürel uyum sağlamaya çalışan katılımcılarla gerçekleştiği

görülmektedir. Çalışmalarda ayrıca yeni ülke ve kültürel ortamda geçirilen sürenin artmasının katılımcıların kültürlenme düzeylerini arttırdığı tespit edilmiştir.

2.9.3.2. Kültürlenme ile ilgili yurt dışında yapılan çalışmalar. Kültürlenme

kavramına ilişkin yurt dışında yapılan araştırmaların çoğu bireylerin farklı kültürel ortamlarda geçirdikleri süre ile kültürlenme düzeyleri arasındaki ilişki ve çeşitli değişkenlere göre

farklılık durumunun incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Aşağıdaki satırlarda

kültürlenme kavramına ilişkin yurt dışında yapılan başlıca çalışmalar özetlenerek verilmiştir:

• Garcia-Vázquez (1995) tarafından 9. sınıf öğrencilerin kültürlenme düzeyleri ile okuma düzeyleri ve okul başarıları arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın sonuçları arasında, dilin bir öğrencinin baskın grubun kültürel özelliklerini ve değerlerini kabul etmesinde ve okuma başarısı üzerinde en büyük etkiye sahip olduğu belirtilmiştir.

• Berry (1997)’nin, göç, kültürlenme ve uyum üzerine ele aldığı çalışmasında kültürlenme ve adaptasyon, deneysel bir çalışma örneğine dayanarak oluşturulmuştur. Araştırmanın

96

bulgularında kültürlenen grubun sürece başlamasının önemli bir değişimin kaynağı olduğu ve psikolojik kültürlenmenin, bireysel birçok faktörden etkilendiği bulgularına

ulaşılmıştır.

• Farver, Narang ve Bhadha (2002), tarafından kültürlenmenin etnik kimlik üzerindeki etkisinin incelendiği çalışmada, 180 ABD doğumlu Hintli genç ve göçmen ebeveyn üzerinden araştırma yapılmıştır. Sonuçlar, ebeveynlerin ve ergenlerin kendilerini tanımlamalarının, etnik kimlikleri hakkındaki derecelendirmeleri ile olumlu bir şekilde ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

• Berry, Phinney, Sam ve Vedder (2006), 13 ile 18 yaş arası genç göçmenlerin

kültürlenmeleri, adaptasyonları ve nasıl kültürlendiklerine değinmiştir. Araştırmacılar, katılımcıların kültürlenme biçimleriyle uyum sağlama düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu, entegrasyon ve uyum profilline sahip katılımcıların sosyal ve psikolojik

uyumlarının daha yüksek düzeyde olduğu bulgusuna ulaşmıştır.

• Kim (2006), Kanada’da yaşayan 141 Koreli-Kanadalıdan edindiği veriler doğrultusunda kültürlenmenin entegrasyon stratejisi için güçlü bir tercih gösterdiği, asimilasyon stratejisi için ise zayıf bir tercih gösterdiğini belirtmiştir.

• Yuan (2011), tarafından ABD’deki bir üniversitede Çinli öğrencilerin akademik ve

kültürel deneyimleri incelenmiş ve Çinli öğrencilerin Amerikalılarla sınırlı bir etkileşimde bulundukları sonucuna ulaşılmıştır.

• Sicat (2011), Filipinler’de Tarlac State Üniversitesi’nde öğrenim gören, Nepal, Hint ve Koreli yabancı uyruklu öğrencilerin kültürel uyumlarını incelemiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, yabancı uyruklu öğrencilerin yeme alışkanlıkları, hijyen

uygulamaları, yabancı kültürü anlama gibi konularda sorunlarla karşılaştıkları belirtilmiştir.

97

• Garza (2015)’nın, ABD’de yer alan üniversitelerde uyguladığı çalışmasında, uluslararası öğrencilerin kültürlenme ihtiyaçlarını belirlemeyi amaçlamıştır. Nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanıldığı araştırmada 207 katılımcı yer almıştır. Çalışmanın bulgularında, öğrencilerin genel olarak kendi ülkelerinde başlayıp ABD’ye geldiklerinde devam edebilecekleri bir çevrimiçi oryantasyona ihtiyaç duydukları belirlenmiştir.

• Mitchell, Fabbro ve Shaw (2017) tarafından Avustralya’da bir üniversitede kültürlenme, dil ve deneyim üzerine hemşirelik eğitimi alan 17 öğrenci üzerinde görüşmeler yoluyla veriler toplanmıştır. Yapılan görüşmelerde öğrenciler, bu süreçte yalnızlık ve güvensizlik yaşadıkları ve dil sorunu ile karşılaştıklarını ifade etmişlerdir.

• Liu (2018) tarafından ABD’deki Çinli öğrencilerin kültürlenmesine ilişkin yapılan çalışmada, derinlemesine görüşmeler ile 25 kişiden veriler toplanmıştır. Araştırma bulgularında ABD ’den Çin’e göç eden öğrencilerin Çin kültürüne olan bağlılıklarını sürdürdükleri ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, kültürlenme ile ilgili yurt dışında yapılan çalışmaların daha çok yabancı uyruklu ve yeni ülkeye kültürel uyum sağlamaya çalışan katılımcılarla gerçekleştiği

görülmektedir. Çalışmalarda ayrıca katılımcıların kültürlenme düzeylerinin yeni ülkede geçirdikleri süre, konuştukları dil, oryantasyon süreçleri ve yalnızlık güvensizlik gibi sosyo-psikolojik etkenlerle ilişkili olduğu görülmektedir.

98

3. Bölüm