BÖLÜM 2: TÜRKİYE VE JAPONYA EĞİTİM SİSTEMİ
2.2. Japonya’da Eğitim
2.2.1. Japonya Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (Ministry of
53
54
Fırsat eşitliği,
Zorunlu eğitim,
Karma eğitim,
Okul eğitimi,
Sosyal eğitim,
Partizan okul eğitiminin yasaklanması,
Belli bir dine ait eğitimin yasaklanması,
Uygunsuz eğitimin yasaklanması şeklindedir (Basic Act on Education Act No.20 of December 22, 2006: Article:2).
Teknoloji ve bilimin gelişmesi, doğum oranlarının düşmesi ve aile yaşam tarzlarının değişmesi ve dolayısıyla çocukların ihtiyaçlarının farklılaşması ile birlikte 15 Aralık 2006’da Temel Eğitim Yasası’nın tekrar gözden geçirilmesine ihtiyaç duyulmuştur. Bu güncelleme sonucuna, Japon halkında zaten var olan ‘normatif bilince’ değer vermenin yanı sıra, söz konusu bilinci besleyen gelenek ve kültüre saygı gösterilmesi de eğitim ilkelerine eklenmiştir. Temel Eğitim Kanunu’na göre demokratik ve kültürel bir ulus inşa edilmesi ve dünya barışının ve insanlığın gelişimine katkıda bulunulması umut edilmektedir. Yurt sevgisi temelinde insanlığı desteklemek ve yaratıcılığı geliştirmek amaçlanmaktadır. Geleneği devralarak yeni kültür yaratmak eğitimin amaçları arasındandır.
Yasalar açısından bakacak olursak, Japonya’da Anayasa en yüksek kanundur.
Eğitimi doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen bütün kanunlar anayasaya uygun olmalıdır. Millet Meclisi, kabine kararları ve bakanlık kararnameleri ile çıkarılan tüzükler eğitimin temel dayanağını oluşturmaktadır. Eğitim Temel Yasası’nın yanı sıra, okul sisteminin organizasyonu ve yönetimi ile ilgili Okul Eğitim Kanunu, sosyal eğitim faaliyetlerini düzenleyen Sosyal Eğitim Kanunu ve yerel eğitim kurulları sistemi ile ilgili temel bilgileri sağlayan Yerel Eğitim İdaresi Teşkilatı ve İşlevleri Hakkında
55 Kanunlardan oluşmaktadır. Kabine kararları yasaları uygulamak için oluşturulmakta ve Eğitim, Bilim, Spor ve Kültür Bakanlığı, okulların kurulması ile ilgili standartlar, Eğitim Kursları gibi öğretim programları standartları vb. ile ilgili bakanlık kararları ve bildirimler yayınlamaktadır.
Japonya’nın okul sistemi incelediğinde, hükümetin ilk kapsamlı planı 1 Temmuz 2008 yılında oluşturulmuştur. Fırsat eşitliği ilkesinin gerçekleştirilmesini amaçlayan 6-3-3-4 yıllık eğitim sistemi oluşturulmuştur. Bu sistemin yıllık açılımı; 6 yıl ilkokul, 3 yıl alt orta öğretim (ortaokul), 3 yıl üst orta öğretim (lise) ve 4 yıllık üniversite eğitimi şeklindedir (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/overview/index.htm Erişim Tarihi: 25.02.2020).
Tablo 3. Mevcut Eğitim Sisteminin Kısa Tarihi (Brief history of current educational system) (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/overview/index.htm Erişim Tarihi: 24.02.2020)
56 Eğitim alanında yapılan değişiklikleri yıllara göre özetleyecek olursak, liseler ilk olarak 1948 yılında tam ve yarı zamanlı kurslar şeklinde kurulmuş ve 1961 yılında açık öğretim, mektupla öğretim kursları da sisteme eklenmiştir. Üniversiteler için yeni sitem 1949 yılında oluşturulmuştur. Ortaokullar ise Okul Eğitim Kanunu’nda yapılan değişiklik ile birlikte 1950’de geçici, 1964 yılında ise daimi olarak kurulmuştur. 1962 yılında, ortaokul mezunlarına 5 yıllık sürekli eğitim veren teknoloji kolejleri kurulmuştur. İlk başta, İşitme Engelliler Okulu, Görme Engelliler Okulu, Zihinsel Engelliler Okulu… gibi farklı farklı özel okullar kurulmuş olsa da 2007 yılında birden fazla engeli olan çocuklar için de ‘Özel Eğitim Okulları’ kurulmuştur. Ayrıca okul öncesi öğrenciler için anaokulları, teknik kurslar sunan veya çeşitli pratik amaçlar için özel öğretim kolejleri ve çeşitli meslek okulları da mevcuttur. 1998 yılında, Okul Eğitim Kanunu ve diğer mevzuatlar da yapılan değişikliklerle, 6 yıllık ortaöğretim, alt (ortaokul) ve üst (lise) orta öğretim olarak ayrılmıştır. Zorunlu eğitim, 2016 Nisan ayından itibaren, ilk ve orta öğretimi kapsayan 9 yıllık eğitimi kapsamaktadır. 2017 yılında Okul Eğitimi Kanunu’nda yapılan düzenlemelere göre, profesyonel ve mesleki üniversiteler ile profesyonel ve mesleki ortaokulların kurulması için, uygulamalı ve kaliteli mesleki eğitim yoluyla uzmanları ve profesyonelleri teşvik edecek yeni üniversite ve kolej türleri şeklinde bir sistem (2019) oluşturulmuştur.
2.2.1.1. Japonya’da Okullar
1. Anaokulları: 1-3 yıl arasında 3,4 ve 5 yaşlarındaki çocukların eğitimini kapsamaktadır.
2. Erken Çocuk Eğitimi ve Bakımı için Entegre Merkezler: Bu merkezler hem anaokullarının hem de kreşlerin işlev ve özelliklerine sahiptir. Ayrıca yerel topluluklar için çocuk yetiştirme destek hizmetleri de verilmektedir.
3. İlkokul: 1 Nisan’dan itibaren 6 yaşında olan bütün çocuklar fiziksel ve zihinsel gelişimleri için 6 yıllık eğitime başladıkları okuldur.
57 4. Ortaokul (Alt Ortaöğretim): İlkokulu bitirdikten sonra 12-15 yaş arasındaki
çocuklar 3 yıl sürecek olan bu eğitime devam ederler.
( İlk ve Ortaokul zorunlu eğitim kapsamı içerisindedir.)
5. Üst Ortaöğretim: 9 yıllık zorunlu eğitimi bitirenlerin, sınavla girdikleri, isterlerse devam ettikleri, istemezlerse devam etmedikleri eğitim kurumudur. Tam gün, yarım gün ya da uzaktan eğitimle tamamlayabilirler. Eğitim 3 farklı şekilde verilebilir:
genel dersler, uzmanlık dersleri ve birleştirilmiş dersler. Genel dersler; mesleki uzmanlaşma olmaksızın hem yükseköğrenime devam etmek isteyenler hem de iş sahibi olmak isteyenler için verilen genel eğitimdir. Uzmanlık dersleri; kariyerleri için seçtikleri uzmanlık ve mesleki dersleri içeren derslerdir. Bu dersleri tarım, endüstri, ticaret, balıkçılık… gibi derslerle sınıflandırılabilir. Birleştirilmiş dersler ise, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine göre genelden özele sınıflandırılmış dersleri içermektedir.
6. Orta Öğretim: 3 yıl alt ve 3 yıl üst olmak üzere toplamda 6 yıllık eğitimi kapsar.
7. Özel İhtiyaçlara Gereksinimi Olanların Eğitimi (Özel Eğitim): Bu okullar, engelli olan çocukların bireysel ihtiyaçlarına uygun bir şekilde kişisel ihtiyaç gereksinimlerini içermektedir. 4 kademeden oluşur: anaokulu, ilk ve ortaokul (zorunlu) ve lise. 2007 yılından itibaren okullar farklı farklı engeli olanları da kabul etmektedir. Genel okullarda, hafif engeli olan özel öğrenciler, özel sınıflarda eğitim alabilmektedir. Ayrıca normal sınıfta eğitim gören, bazı dersler için özel sınıfta ders alan kaynaştırma öğrencileri de mevcuttur.
8. Yükseköğretim Enstitüleri: Japonya’daki yükseköğretim kurumları arasında üniversiteler, 2 senelik okullar ve teknoloji kolejlerini mevcuttur. Ayrıca lise sonrası kurslar sunan uzman eğitim kolejleri de bir tür yükseköğretim kurumu olarak kabul edilmektedir.
58
Üniversiteler öğrencilere uzmanlaşma için derinlemesine öğrenme ve araştırma ile üst düzey bilgi sağlar. Üniversiteye geçebilmek için üst ortaöğretimin tamamlanması ya da eşdeğeri olan en az 4 yıllık kursların tamamlanması gerekmektedir. Üniversiteler master (2 yıl) derecesinden doktora (3 yıl) derecesine kadar öğrencilerin yükselebileceği fırsatlar sunmaktadır.
İki senelik okullar (Junior collage), uzmanlık alanlarında araştırma yaparak öğrenebilecekleri mesleki ve günlük hayatlarında gerekli olan becerileri geliştirmeyi hedefler. Bu okullara gitmek isteyenlerin üst ortaöğretimi ya da alacağı eğitimle ilgili 2-3 yıllık dengi kursları tamamlamış olmaları gerekmektedir. Öğretmen eğitimi, ev ekonomisi, hemşirelik bilimi gibi derslerin sunulduğu, çoğunlukla kadın öğrencilerin olduğu okullardır. Bu eğitimi tamamlayanlar lisans eğitimine geçiş sağlayabilir ya da lisansüstü eğitimlerinde kredi olarak saydırabilir.
Profesyonel ve mesleki üniversiteler ya da kolejler lisans veya ön lisans düzeyinde eğitim verirler. 4 yıllık olan bu kurumlara lise eğitimini ya da dengi kursları tamamlamış olanlar girebilir.
Teknoloji kolejleri ise üniversite ve 2 yıllık okulların aksine ortaokulu bitiren öğrencilerin kabul edildiği 5 yıllık eğitim veren kurumlardır. Bitirenler üniversitelerin üst bölümlerine başvurabilir. Üst düzey teknik eğitim sağlamak için 2 yıllık ileri kurs ve takibinde 5 yıllık programları kapsayan kurslar sunulur.
9. Uzmanlık Eğitim Kolejleri ve Çok Yönlü Okullar: Uzmanlık Eğitim Kolejleri, Çoğu özel olan bu okullar mesleki ve teknik eğitim sunar. Dersler üst ortaöğretim, lise sonrası eğitim ve genel kurslar olmak üzere 3 kategoriden oluşur. Her bir kurs 40 öğrenciye 1 yıldan az olmamak kaydıyla yılda 800 saatlik kurslar olarak verilir.
Çok Yönlü Okullar ise terzilik, aşçılık, sanayi… gibi kursları içerir. Bu okullara
59 gidebilmek için ortaokulun tamamlanmış olması gerekmektedir. Kurslar 1 yıl ya da 680 saatlik kurslardan oluşmaktadır (MEXT : Overview Erişim Tarihi: 27.02.2020).
2.2.1.2. Lise Öğrencilerine Burs Desteği
Hükümet, geliri 34,200 Yen’den az olan dört kişilik ailedeki çocukların eğitim masraflarını azaltmak için özel ye da devlet okulu fark etmeksizin burs vermektedir (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373867.html Erişim Tarihi: 27.02.2020).
2.2.1.3. Zorunlu Eğitim Reformu
Eğitim toplumun varlığının temelidir ve tüm ülkelerde olduğu gibi Japonya’nın geleceği de buna bağlıdır. Reformun 2 amacı vardır:
Toplumu oluşturacak gelecek nesli teşvik etmek,
Her bir çocuğun mutlu bir yaşam sürmesini sağlamak için temel oluşturmak.
Japonya, yeni bir dönemin açılmasıyla birlikte, ruhsal açıdan zengin ve güçlü Japon halkı için eğitim reformunu desteklemektedir. Kasım 2004’te MEXT Bakanı Nariaki Nakayama “Japonya! Yeniden doğ!” başlıklı reformu ilan etmiştir. Reform planı “elinden gelenin en iyisini yapan çocukları destekleyen eğitim” ve dostça rekabet içerisinde olan “meydan okuma ruhuna” sahip çocukları yetiştirecek olan eğitimi hedeflemektedir. Bu plan 5 özel teklif içermektedir:
Eğitimin temel hukukunda değişiklik,
Akademik becerinin gelişmesi,
Öğretmen kalitesinin arttırılması,
Yerinde eğitime önem verilmesi,
Ulusal hazine sisteminin zorunlu eğitim giderlerini paylaşması (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373866.htm Erişim Tarihi: 27.02.2020).
60 2.2.1.4. Öğretmen Niteliğinin Gelişimi
Öğretmen kalitesini artırmak için öğretmenlerin mesleki gelişimi üzerine odaklanan birçok tedbir sistematik olarak uygulanmaktadır. Öğretmen eğitimi öncelikli üniversiteler tarafından gerçekleştirilmektedir. Üniversitelerde yeni nitelikli öğretmenlere bir ders veya dersin derhal sorumluluğunu almak, eğitim sırasında edinilen öğrenci rehberliği ve öğretim programları uygulama tekniklerini uygulamak için gerekli asgari becerileri sağlayan konu temelli eğitim ve stajyer eğitimi verilmektedir. Belirlenen şehirlerin eğitim kurumlarına valiliklerce öğretmen alınırken, öğretmenler geniş bir bakış açısıyla değerlendirilmektedir. Mülakatlar ve örnek dersler öğretmen alımında büyük rol oynamakta ayrıca öğretmen adaylarının deneyim durumları da göz önünde bulundurulmaktadır. Devlet okulunda öğretmen olmak isteyen öğretmen adayları MEXT tarafından sınava tabi tutulmaktadır. Eğitim kurumları tarafından yeni öğretmenler ve 10 yıllık öğretmenler için mesleki gelişim eğitimleri verilmektedir. Sadece öğretmenler için değil aynı zamanda okul yönetimi için de profesyonel gelişimlerini sağlamak amacıyla eğitimler verilmektedir. Yeni öğretmenler için profesyonel gelişimin amacı her bir öğretmen adayının kapasitesini ve yeteneğini geliştirmelerini sağlamaktır. 10 yıllık deneyimi olan öğretmenlerde profesyonel gelişimin amacı ise öğretim yeteneklerini geliştirmek ve yeni atanmış öğretmenlerin gelişimlerinde yol gösterici olmalarını sağlamaktır. Yetersiz performans gösteren öğretmenler için etkili bir sistem yönetimi, öğretmen değerlendirme sistemi ve MEXT Üstün Öğretmen Ödülü gibi yaklaşımlarla öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin sağlanması amaçlanmaktadır. Öğretmen sertifikası yenileme sistemi ile birlikte, öğretmenin güvenle ve gururla kürsüde durması sağlanmaktadır. Öğretmenlerin gereken kaliteyi ve yeteneği korumak için periyodik olarak en son bilgi ve becerileri öğrenerek sosyal saygı ve güven kazanması amaçlanmaktadır. Öğrenci başarı ya da başarısızlığı öğretmene bağlı olarak görüldüğü için 2008 yılından itibaren yetersiz görülen
61 öğretmenler için ekstra eğitim sağlanmakta ve 2009 Mart ayından itibaren her 10 yılda bir 30 saat ya da daha fazla olarak gerçekleştirilen eğitimlerin tamamlanmasının ardından eğitim personelinin sertifikaları MEXT tarafından yenilenmektedir. Böylece ileri seviye bilgi ve beceri edinmelerini gerektiren bir sistem Japon hükümeti tarafından ortaya koyulmaktadır.
Öğretmen Yetiştirme ve Öğretim Sertifikasyon Sistemi ile sertifika öğretim ilkesi ve açık sistem ilkesi getirilmiştir. Açık sistem ilkesi ile birlikte Japonya'da öğretmen eğitimi, normal üniversitelerin ve öğretmen eğitimi konusunda uzmanlaşmış üniversitelerin özelliklerini geliştirmeye yönelik yürütüleceği belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenler, Eğitim Personeli Sertifikasyon Yasası ile verilen geçerli sertifikalardan birine sahip olan kişiler olacaktır. Üç çeşit sertifika vardır ve okul tipine göre farklı olarak verilmektedir. Birincisi normal sertifika, yüksek lisansı (uzmanlık sertifikası), üniversiteyi (1. Sınıf sertifika) ya da kolej (2. Sınıf sertifika) mezunu olanlar için verilen 10 yıl geçerli olan sertifikadır. İkincisi uzmanlık sertifikası üstün deneyim ve bilgisi olanlara ancak herhangi bir sertifikası olmayanlara verilen 10 yıl geçerli sertifikadır. Ve son olarak üçüncü sertifika ise, sadece normal sertifikalı öğretmenin bulunmadığı durumlarda 3 yıl geçerli olmak üzere verilen geçici sertifikadır. Sertifikalar, üniversiteler, eğitim enstitüleri, kaymakamlık ve eğitim odaları gibi kurumlar tarafından verilen eğitim kurslarıyla birlikte yenilenmektedir. Verilen eğitimler, öğretmenlik mesleği dönütleri ve çocukluktaki değişimler, güncel eğitim politikaları, okul içi veya okul dışı etkileşimlerle 12 saat veya daha fazla saat; eğitim yönergeleri, öğrenci eğitimi ve diğer eğitimi geliştirme gibi konuları içeren 18 veya daha fazla saat verilen kurslardan oluşmaktadır.
Öğretmenler meslek hayatlarına başlamaları ile birlikte birçok eğitimden geçmektedir. İlk 10 yıl süreyle stajyer öğretmen olarak mesleklerine devam ederler, 5.
yıllarında yine öğretmenlik eğitimi alırlar, sonraki 10 yılda sertifikalarını yenilemeleri
62 gerekmektedir. 20. yıllarına geldiklerinde tekrar öğretmenlik eğitimi almaları gerekmektedir. Öğretmenler 2 aylık süre ile yurt dışı eğitimi almakta ve ayrıca müdürlük ya da müdür yardımcılığı eğitimlerinden de geçmektedir.42
2.2.1.5. Akıllarda Zenginlik Geliştirme, Sorunlu Davranışlara Cevap Verme ve Okula Devamsızlık, Kariyer Eğitiminin Desteklenmesi
Akıllarda Zenginlik Gelişimi: Gençlerde sosyalleşme ve hümanizmi güçlendirmek amacıyla kurs materyalleri ve deneyimsel aktiviteler ile adım adım ahlak eğitimi verilmesi amaçlanmıştır. “Sabah okuma zamanları” ve sesli okuma ile desteklenmektedir.
Sorunlu Davranışlara Cevap Verme ve Okula Devamsızlık: MEXT, duygusal eğitim, anlaşılması kolay dersler ve eğlenceli okul, öğretmenlerin kalitesinin arttırılması, eğitimde danışmanlık sisteminin geliştirilmesi gibi önlemlerle çözülmesi için çaba göstermektedir.
Kariyer Eğitiminin Desteklenmesi: İş yerinde eğitim ile sistematik kariyer
eğitimi teşvik edilmektedir
(https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373864.
htm Erişim Tarihi 28.02.2020).
2.2.1.6. Okul Yönetiminin Gelişimi
Okul yönetiminin gelişimi için okul yönetimini değerlendirmeye dayalı, öğretmenlerin öğrencilerle yeterli zaman geçirebileceği bir ortam sağlanması ve ayrıca veliler, topluluk üyeleri ve okullar arasında güvenin arttırılması gerekmektedir. MEXT, okul yönetim kurullarına sahip devlet okullarında değerlendirmeyi ve azaltılmış evrak
politikalarını desteklemektedir
42 Detaylı bilgi için bkz.:
https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373865.htm (Erişim Tarihi:
27.02.2020)
63 (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373863.htm Erişim Tarihi: 28.02.2020) .
2.2.1.7. Özel Eğitim
Engelli bireylerin kendi özgürlüklerini kazanabilmelerini ve sosyalleşmelerini hedefleyen eğitim birimidir. Kaynak (beceri) oda, özel sınıflar ve özel eğitim okullarından oluşmaktadır. Önceden görme engelliler, işitme engelliler, zihinsel engelliler… gibi ayrı ayrı engellere yönelikken, özel gereksinimi olan çocukların artması ve birden çok engelliliğin belirmesiyle birlikte Özel Eğitim kurumları oluşturulmuştur. Anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liseden oluşmaktadır. Bu okulların kendilerine ait özel öğretim programları mevcuttur. Zengin öğretmen çeşitliliği, birçok olanak ve donanım ile öğrencilerin ihtiyacı olan her şey karşılanmaktadır. Normal okulların bünyesinde de özel sınıflar ya da kaynaştırma öğrencilerinin eğitim alabileceği kaynak sınıflar bulunmaktadır.
Özel İhtiyaç Eğitim Sisteminin Geliştirilmesi Projesi ile birlikte bu özel öğrenciler bebeklikten iş bulana kadar desteklenmektedir (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373863.htm Erişim Tarihi: 28.02.2020).
2.2.1.8. Erken Çocukluk Eğitimi
Erken çocukluk dönemi çocukların temel karakterlerini oluşturduğu için oldukça önemlidir. MEXT, 2008 yılından itibaren kaliteyi arttırmak için çalışmalar yapmaktadır (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373863.htm Erişim Tarihi: 28.02.2020).
2.2.1.9.Uluslararası Eğitim
Uluslararası anlayışı derinleştirmek ve yabancı dil eğitimini geliştirmek en önemli amaçlarından biridir. Uluslararası değişimi desteklemektedir. Yurt dışından
64 gelen Japon ve yabancı çocukların eğitimlerini geliştirmeyi amaçlamaktadır (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373861.htm Erişim Tarihi: 29.02.2020).
2.2.1.10. Okul Sağlığı Eğitimi
Okul sağlığı eğitiminde sağlıklı zihne ve bedene sahip çocuklar yetiştirmek amacıyla ev ve yerel topluklarla işbirliği içerisinde bulunarak okul güvenliği, yeme eğitimi, okul öğle yemekleri ve okul sağlığı ile ilgili girişimlerde bulunulmaktadır.
Beslenme öğretmenleri liderliğinde okullarda gıda ile ilgili eğitimler teşvik edilmektedir (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373860.htm Erişim Tarihi: 29.02.2020).
2.2.1.11. Yabancı Öğrenciler için Okula Başlama Rehberi
Yabancı çocukların Japonya’da eğitim alabilmeleri için velilerin öncelikle ikametgâh belgeleri ile birlikte ilk ve ortaokulların bağlı olduğu Belediye Eğitim Kurulu’na ya da 10,11 ve 12. sınıfların ve özel eğitim kurumlarının bağlı olduğu Valilik Eğitim Kurulu’na başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Sonrasında bu kurullar veliyi ilgili okul yönetimine yönlendirip çocuğun kaydını yapmaktadır.
Okul dersleri ilkokullarda Japonca, hayat bilgisi, sosyal bilimler, müzik, aritmetik, resim ve el sanatları, bilim, ev ekonomisi, beden eğitimi, ahlak eğitimi ve yabancı dil aktivitelerinden oluşmaktadır. Ayrıca bütünleşmiş çalışmalar ve özel etkinlikler de yer almaktadır. Ortaokullarda Japonca, sosyal bilimler, müzik, resim, matematik, beden eğitimi, bilim, yabancı dil (İngilizce), teknik sanat ve ev ekonomisi dersleri yer almaktadır. 10,11 ve 12. sınıflarda Japonca, coğrafya ve tarih, matematik, vatandaşlık, teknik sanat, sağlık ve beden eğitimi, bilim, yabancı dil, ev ekonomisi ve bilişim dersleri yer almaktadır. Ayrıca uzmanlaşmada, uzmanlık alan dersleri de verilmektedir.
65 Kitaplar her yıl öğrencilere ücretsiz olarak devlet tarafından verilmektedir ancak 10,11 ve 12. sınıf kitapları ücretlidir.
Okulda 1 gün: Ders saatleri güne ya da sınıf seviyesine göre değişim göstermektedir. Cumartesi ve Pazar günleri okul tatil olmaktadır. İlkokulda dersler 45 dakika sürerken ortaokullarda 50 dakikadır. İlkokulda sınıf öğretmenleri belirli dersleri işlerken, ortaokulda branş öğretmenleri derslere girmektedir.
Öğle araları, birçok okulun eğitim aktivitesidir. Öğrenciler masaları kurup temizlemektedir. Birlikte eğlenerek, düzenli ve dengeli beslenerek iyi ilişki kurma yollarını öğrenmektedir. Veliler öğle yemekleri için belirli bir ücret ödemektedir.
Okullarda temizlik saati mevcuttur, öğrencilerin okul ve sınıf temizliklerinde sorumlulukları vardır. Öğrencilerin okul içinde giyecekleri başka bir ayakkabıları olması gerekmektedir.
Öğrenciler kulüp etkinliklerine ise okuldan sonra katılabilmektedir.
Okulda 1 yıl: Nisan ayında okul dönemi, 2. (Eylül) ve 3. (Ocak) okul dönemi başlarken açılış seremonisi ile okullar açılır. Bu törenlere 1.
sınıfların velileri de katılmaktadır.
Nisan ve Haziran ayları arasında sağlık kontrolü (boy, kilo, göz… gibi) doktorlar tarafından yapılmaktadır.
Birkaç günlüğüne deneyim ve gözlem amacıyla okul gezileri gerçekleştirilmektedir ve bu gezilere üst sınıflar katılmaktadır.
Sınıf gözlemi ve veli toplantıları gerçekleştirilmektedir.
Yılsonu seremonisi, Temmuz ayında ve 2. Dönem (Aralık) sonunda da yapılmaktadır. Yaz tatili Temmuz ve Ağustos sonunu kapsayan 30-40 günlük (bölgesel olarak değişim gösterebilir) tatilden oluşmaktadır.
66
2. dönem Eylül- Aralık ayları arasını kapsamaktadır. Eylülde açılış töreni ile başlamaktadır.
Spor günü, öğrencilerin gerçekleştirdiği kısa koşu, bayrak koşusu, top oyunları, dans etkinlikleri ile gerçekleştirilmektedir. Ruhsal gelişimlerine yardımcı olması amacıyla dans ve drama etkinlikleri gerçekleştirilmektedir. Öğrenciler tarafından sergilenip değerlendirilen Öğrenci Performansları ve Kültürel Festivaller gerçekleştirilmektedir.
Aralık ayında yılsonu töreni yapılmaktadır. Okullar Aralık ayının sonundan Ocak ayı başına kadar 2 haftalık kış tatiline girmaktedir.
3. dönem Ocak ve Mart aylarını kapsamaktdır. Ocak ayında açılış töreni ile başlayıp, Mart ayında yılsonu töreni ile okul yılı sonlanmaktadır.
Bahar tatilinden sonra (Mart sonu – Nisan başı) öğrenciler bir üst sınıfa geçmektedir.
Ulusal tatillerde ise okullar da tatildir.
Öğrenci değerlendirmeleri, rapor kartları şeklinde okul tarafından
velilere gönderilmektedir
(https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/13738 60.htm Erişim Tarihi: 29.02.2020).
2.2.1.12. Akademik Becerilerin Gelişmesi (Eğitim Kursları)
MEXT, anaokulundan 2 yıllık ön lisans eğitimine kadar eğitim kurslarının bütün okullarda standart olmasına karar vermiştir. Eğitim kursları 10 yılda bir gözden geçirilmektedir. ( İlkokul ve ortaokullar en son 2008 Mart ayında, üst ortaöğretim ve özel öğretim ise 2009 Mart ayında gözden geçirilmiştir.)
Yeni eğitim kursları Temel Eğitim Yasası’nda yapılan düzenlemelerde ifade edilen eğitim ilkelerine dayanarak “Yaşam Sevinci” üzerine kurulmuştur. Yeni eğitim kursları ana ve temel bilgi becerilerini edinme, düşünme yeteneğini zorlama, karar alma
67 ve kendini ifade etme becerilerinin arasındaki dengenin önemine vurgu yaparak eğitimin içeriğini zenginleştirmekte ve sınıf sayısını artırmaktadır (https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373859.htm Erişim Tarihi: 01.03.2020). Aynı zamanda MEXT, yeni eğitim kurslarının sorunsuz uygulanmasını sağlamak için idari sistemler ve eğitim olanaklarını geliştirme, ders kitaplarının kalitesini ve miktarını artırma üzerinde çalışmaktadır. Eğitim kurslarındaki ders ve içerikler, kazanımlar ve derslerle alakalı yapabilecekleri çeşitli etkinlikler, derslerde yer alan bazı kültürel miras unsurları aşağıdaki gibidir.
2.2.1.12.1. Okul Öncesi Eğitim
Erken çocukluk eğitimi çocukların yaşam boyu gelişimi için oldukça önemlidir.
Okul öncesi eğitiminin en temel amacı çocukların bu yaşlardaki özel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak çevreleri aracılığıyla onları eğitmektir. Bu amaçla öğretmenler çocuklarla güvenilir bir ilişki kurmak ve daha iyi bir eğitim ortamı oluşturmak için çaba göstermelidir. Eğitimlerinde önem vermeleri gereken noktalar aşağıdadır:
Çocukların gelişiminde kendi deneyim ve duyguları önemli olduğundan, çocukları gönüllü olarak aktivitelere katılmaya teşvik etmek ve erken çocukluk dönemlerine uygun olarak liderlik etmelerine izin vermek,
Çocukların fiziksel ve ruhsal gelişimlerinde oyun merkezli eğitim ve gönüllü faaliyetleri oldukça önemlidir,
Her çocuk farklıdır düşüncesiyle, kişisel karakterlerine uygun bir şekilde gelişimlerini yerine getirmeleri amaçlanmaktadır.
Bu bağlamda öğretmen, her çocuğun bireysel eylemlerinin anlaşılmasına ve öngörülmesine dayanarak çocukların gönüllü olarak faaliyetlere katılmasını sağlayabilmeli, fiziksel ve psikolojik olarak diğer çocuklarla, insanlarla ve eşyalarla bağ kurabileceği bir eğitim ortam oluşturabilmelidir.
Okul öncesi eğitim öğretim programları “Yaşam sevinci” ilkesine dayanarak oluşturulmuştur. Zorunlu eğitimdir ve ileri eğitimin temelini oluşturduğu için önemlidir.
68 Bu bağlamda, her bir anaokulu özgün niteliğini korumalı ve çocuğun zihinsel ve fiziksel gelişimine ayrıca Eğitimin Temel Kanunu, Okul Eğitim Kanunu, diğer kanunlar ve Anaokulu Eğitim Kursuna en uygun öğretim programları formüle etmelidir.
Anaokulları, çocukların anaokuluna giriş ve tamamlamasına kadar uzun vadeli bir bakış açısıyla önlem almalıdır. Böylece çocuklar, kimlik, başkalarının varlığı ve özdenetim gibi duygularının gelişim gösterdiği erken çocukluk dönemi özellikleri göz önünde bulundurularak verimli bir yaşam yaşayabilir.
Özel durumlar dışında, öğretim programlarına dayalı eğitim minimum yılda 39 haftalık olmalıdır.
Standart olarak günde 4 saatlik eğitim sağlanmalıdır.43
Okulda verilen eğitimin dışında ders dışı saatlerde de aile ve toplumun ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, kanunlara uygun şekilde ders dışı eğitim verilebilmektedir. Örneğin yaz tatillerinde öğleden sonraları ya da cumartesi günleri
çocuk bakımı da yapılabilmektedir
(https://www.pref.kanagawa.jp/documents/27950/siryou.pdf Erişim Tarihi: 17.04.2020).
Dersler öğretim programlarına bağlı olarak okul, aile ve çevre işbirliği içerisinde çocuğun ihtiyaçlarına uygun (ilgi ve merakını sürekli canlı tutularak) somut faaliyetlerle sistematik ve yapıcı planlar doğrultusunda gerçekleştirilmelidir.
Okul Öncesi Eğitimde Amaç ve İçerik
Çocuklar anaokulunu bitirdikten sonra yaşam zevklerini oluşturan duygular, istekler ve davranışların gelişmesi amaçlanmaktadır. Çocukta gelişmesi beklenen unsurlar vardır. Bunlar sağlık (fiziksel ve ruhsal), insan ilişkileri, çevre, dil ve ifadedir.
Gelişmesi beklenen bu unsurları kısaca açıklamak gerekirse eğer ilk olarak sağlık çocukların kaliteli ve verimli bir hayat sürmeleri için oldukça önemlidir. Okulda kazandırılan sağlık eğitimi ile birlikte erken çocukluk döneminde gerekli alışkanlıkları
43 Detaylı bilgi için bkz.:
https://www.mext.go.jp/en/policy/education/elsec/title02/detail02/1373859.htm MEXT resmî web sitesinde bulunan “Course of study for Kindergarten” belgesi. (Erişim Tarihi: 01.03.2020)
69 edinip güvenli bir hayat sürdürebilirler. Çocuklardan shokuiku44 ile kendi yemeğini kendi yiyebilmesi, üzerini kendisinin değiştirebilmesi, tuvaleti kendisinin kullanabilmesi gibi hayati faaliyetlerini gerçekleştirebilmesi ve devam ettirebilmesi beklenmektedir. Öğretmen, çocuğun ihtiyaç ve yetenekleri doğrultusunda esnek olmalı ve çocuğun merak duygusunu güdülemelidir.
Bir diğer unsur olan insan ilişkileri, çocukların özgüven kazanma ve başkalarıyla iletişim kurabilme yeteneklerinin gelişmesini sağlamaktadır. Bu unsurla birlikte çocuktan beklenen ise bireysel hareket edebilmesi, başkalarıyla duygusal iletişim kurup güvenebilmesi, sosyal olarak istenen ve beklenen davranışları edinebilmesi ayrıca kuralların önemini kavrayabilmesidir. Öğretmen ile çocuk arasında güven ilişkisi oluşmalı ve öğrentmenin her bir çocuğun değerli olduğunu hissettirmesi gerekmektedir.
Çocuk sadece insanlarla iletişim kurmamalı aynı zamanda doğaya, hayvanlara, bitkilere karşı olan duygularının da öğretmen tarafında geliştirilmesi ve beslenmesi gerekmektedir. Ayrıca ahlak duygusunun gelişmesi için basit alışkanlıklar desteklenmektedir.
Çevre, Japonya’nın doğaya verdiği önem göz önünde bulundurulduğunda, erken yaşta çocuğa öğretilmesi ve kazandırılması gereken en temel unsurlardan bir diğeridir.
Çocuklar doğanın ihtişamını, güzelliğini ve harikalığını kavrayabilmeli ve mevsim değişimlerinden kaynaklı farklılıkların farkına varabilmelidir. Hayatın önemini takdir ederek ve ona saygı duyarak, hayvan ve bitkileri tanıyarak kavraması beklenmektedir.
Merak ve sorgulama duyguları hayatlarının merkezi olmalıdır. Ayrıca Bakanlığın belirlediği öğretim programları doğrultusunda yerel kaynaklardan yararlanma başlığı altında öğrenciler yerel festivallere katılarak bölgenin geleneklerini ve kültürel olaylarını deneyimleyerek öğrenmektedir. Böylece yaşadıkları bölgeyi daha iyi
44 Gıda eğitimi,
https://www.mext.go.jp/component/english/__icsFiles/afieldfile/2011/04/07/1303755_002.pdf sitesinden Türkçe’ye çevrilmiştir. (Erişim Tarihi: 01.03.2020)