James E Grunig ve T Hunt’un Dört halkla ilişkiler örgüt kuramı

yaklaşımıyla, özellikle örgütlerde iletişimin örgüt içi ve örgüt dışı hedef kitle dediğimiz kamuoyu karşısında nasıl yönetilmesi gerektiği ile ilişkili olarak geliştirmişlerdir. Organizasyon teorisine dayalı hareket noktalarında halkla ilişkiler faaliyetinde bulunan organizasyonlar (örgütler) gözlemlemenin merkezinde bulunmaktadırlar. Buradaki asıl soru, örgütsel hedeflere ulaşmada halkla ilişkilerin sağladığı katkıların neler olduğudur. Bu anlamda Grunig ve Hunt halkla ilişkileri, bir organizasyon (örgüt) ile hedef kitleler arasındaki iletişimin yönetimi olarak tanımlamışlardır (Okay, 2013). Bu bağlamda, sosyal yaşamda mutlaka var olan örgütlerin başarılı olmaları için örgüt dışı hedef kitlelerle çok iyi iletişim içerisinde olmaları gerekir. Grunig ve Hunt’un bu anlamda geliştirdikleri dört halkla ilişkiler modelini şu şekilde açıklamak mümkündür.

a. Basın Ajansı / Tanıtım:

Amaç: Propaganda yapmak temel amaçtır.

Halkla İlişkiler Rolü: Danışma.

İletişim: Tek yönlüdür. Kaynaktan alıcıya. Gerçek önemli değildir. Temsilcisi: Barnum

Uygulama Alanları: Spor, Tiyatro, Satış, Araştırma-Geliştirme. b. Kamuoyu Bilgilendirme:

Amaç: Gerçek bilgilerin yayılması temel amaçtır. Örgütsel Amaç: Kamunun kazanılmasıdır.

Halkla İlişkiler Rolü: Bilgilerin yayılmasını sağlamaktır.

İletişim: Genelde kaynaktan alıcıya tek yönlüdür. Gerçek önemlidir. Temsilcisi: Ivy Lee.

Uygulama Alanları: Hükümetler, belediyeler, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar, dernekler ve iş dünyası vb. örgütler.

c. İki Yönlü Asimetrik Model:

Amaç: Bilimsel analiz temeli üzerinde ikna18 (retorik) 19 etmek.

Örgütsel Amaç: Kamuoyu ve çevrenin kontrolü, hakimiyeti söz konusudur.

İletişim: Çift yönlüdür. Dengesiz etki söz konusudur. Geri bildirim her zaman kaynaktan alıcıya doğru işler.

Halkla İlişkiler Rolü: Danışma. Temsilcisi: Edward Bernays.

Uygulama Alanları: Serbest ekonomiler, ajanslar ve bunun gibi örgütler. d. İki Yönlü Simetrik Model:

Amaç: Karşılıklı anlayış temeline dayanır.

Örgütsel Amaç: Kamuoyu ile uyum, çevresel adaptasyon.

18 _{İkna: İkna, dilin özelliklerini ve belli tartışma yapılarını, sözle veya yazıyla ifade edilebilen}

duygusal hitaplarla birleştiren tekniklerin uygulaması olan retorikten etkilenmiştir.

19 _{Retorik: Retorik terimi ikna stratejileri ve tartışmacı söz/söylev anlamında kullanılmaktadır.}

Retorik, ortaçağ Avrupası eğitiminde resmi bir branş haline gelen yedi liberal sanat (dilbilgisi, mantık, aritmetik, geometri, astronomi, müzik) veya bilimden bir tanesidir. Ancak reform hareketlerinden sonra bu geçerliliğini koruyamamıştır. L’Etang ve Pieczka (2002).

İletişim: Çift yönlü. Dengeli etki. Gruptan gruba geri bildirim söz konusudur. Halkla İlişkiler Rolü: Aracılık etmek.

Temsilcisi: Edward Bernays.

Uygulama Alanları: Sosyal amaçlı iş dünyası ve ajanslar vb. örgütler.

Örgütler açısından bir değerlendirme yapıldığında bu modeller içerisinde iki yönlü simetrik modelin en faydalı bir örgüt modeli olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü iletişim dengelidir. İletişim örgütten kamuoyuna doğru işler ve geri bildirim ile tekrar bu iletişim örgüte döner.

2.4 Örgütsel İletişim Nedir?

Örgütsel iletişim, çağdaş organizasyonların yaşamsal bir yönetim fonksiyonudur. Örgütsel iletişim, bir örgütün verimli ve faydalı bir şekilde iletişimde bulunma çabalarının bütünüdür. Ayrıca, örgüt içinde veya müşteri adına profesyoneller tarafından uygulanan stratejik bir faaliyettir. Bunun yanı sıra güçlü içsel ve dışsal ilişkileri yaratma ve korumadır (Goodman, 2000). Başka bir tanıma göre örgütsel iletişim, örgütün iç ve dış çevresi arasında iletişim alış verişidir. Örgütsel iletişim, örgütün iç ve dış çevresi ile yapmış olduğu formel iletişimdir (Eskiyörük, 2015). Bir örgüt, birbiri ile ilişkili iki temel iletişim sistemine sahiptir.

a. İç iletişim sistemi: Şirketin ilgili çevreden dış iletişim kanallarıyla beklentileri, tutumları ve koşulları hakkında veri toplanması ve yorumlanmasına dayalı hedefleri gerçekleştirmek için organize faaliyetlerini yönlendirmektedir.

b. Dış iletişim sistemi: Çeşitli halkların davranışlarını etkilemek için ilgili dış çevreye örgütün iç süreçleri hakkında ilgili bilgiler sunmak amacıyla kullanılmaktadır. İç iletişim süreçleri organize etmede yapı ve süreçleri örgüt geliştirmek için direktiflerin belirlenmesini kolaylaştırarak yeniliğe doğru yönlendirilmektedir. Varey ve White (2000).

Örgütsel amaçları gerçekleştirmede yararlı ve gerekli olan örgütsel iletişim, gerçekleşen iletişim faaliyetlerini kapsayan bir olgu durumundadır. İletişim yönetimine tümleşik bir yaklaşım gerektiren örgütsel iletişim, bir örgütün planlanmış amaçlarını başarması için oluşturulmuş toplam iletişim faaliyetidir (Cornelissen, 2004). Örgütsel iletişim, tüm birimlerin iletişim faaliyetleri doğrultusunda, stratejik

amaçlar ile örgütsel kimlik ve örgütsel imaj arasında bir bağ oluşturulmasını ve sürdürülmesini amaçlayan tümleşik bir yaklaşımdır. Pelsmacker ve Geuens and Bergh (2010).

Örgütsel iletişim, yönetimsel bir bakış açısı ile değerlendirilebilir. Örgütsel yönetimin genel olarak iki amacı bulunmaktadır. Yönetimin öncelikli amacı, çalışanlarını örgütsel amaçlar doğrultusunda etkilemek ve yönlendirmektir. Bu kapsamda örgütsel iletişim, çalışanların ve tüm birimlerin uyumlu ve eşgüdümlü biçimde işleyişini sağlayan ve çalışanları ile örgüt arasında bağ oluşturan temel yönetimsel bir araç olarak düşünülebilmektedir. Bu doğrultuda örgütsel iletişimin diğer yönünü örgütsel unsurları oluşturan iç çevrede ve örgütle dış çevre arasında gerçekleşen bilgi düşünce alışverişi oluşturmaktadır (Tutar, 2008). Bu kapsamda değerlendirildiğinde örgütsel iletişim, örgütsel bilginin kişilerce yayılması ve örgütsel etkinliğin artırılması gibi temel amaçları kapsamaktadır. Riel ve Van and Fombrun (2007).

Sonuç olarak Theaker (2006)’e göre örgütsel iletişim, örgütün bağlı olduğu gruplarla ilişkilerini düzenlemek üzere tüm içsel ve dışsal iletişim yöntemlerini, örgütsel amaçlar doğrultusunda etkin biçimde kullanabilen en önemli ve etkili yönetimsel araçlardan biridir.