1. LITERATÜR ÖZETI ............................................................•...................... 1 O
3.5. Istatistiki Metotlar
Araştırmada kullanılan iki farklı rutubet miktarı, iki farklı kesiş biçimi (rad-yal, teğet), altı farklı yüzey özelliklerinin (80, 1 00 zımpara, 2 Bıçak 5 ve 1 O m/dk, 3 Bıçak 5 ve1 O m/dk) Uludağ Göknarının yüzey pürüzlülüğüne etkisi-nin değerlendirilmesi,
Iç
Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Proje Plan-lama ve Değerlendirme Bölüm Başmühendisliğinde yapılmıştır.Varyans analizi sonucu ana faktörlere ait F kontrolünün önemli çıktığı hal-lerde ortalamaların karşılaştırılması için Duncan Çoklu Testi kullanılmıştır.
4. Verilerin
Değerlendirilmesive Bulgular
4.1. Ra için Yüzey Pürüzlülük Verilerinin Değerlendirilmesi
Yüzey pürüzlülük değerlerinden Ra için hesaplanan varyans analizi çizel-ge 5'te verilmiştir.
Çi:zelge 5 : Ra için Varyans Analizi Table 5 : Variance analays for Ra
Varyasyon Serbestlik Kareler
* : önemli %5 alfa seviyesinde (signifiacant at alfa level %5)
**:Önemli %1 alfa seviyesinde (signifiacant at alfa level %1)
***: önemli %0,1 alfa seviyesinde (signifiacant at alfa level %0,1)
Alfa Tipi Hata
Çizelge beş incelendiğinde görüleceği üzere rutubet yüzdelerinin, kesiş
yönlerinin ve yüzey işlemlerinin Ra değerini etkilediğini, Kesiş yönü ile yüzey
işlemlerinin ortaklaşa etkisinin olduğu ve ayrıca Rutubet x Kesiş yönü x Yü-zey işlemlerinin ortaklaşa etkisinin Ra değerine etki ettiği görülmektedir. Bu-na göre, ortalamaların karşılaştırılması için yapılan Duncan Çoklu Testinde
%12 rutubete sahip numunelerin yüzey pürüzlülük değerleri %30 rutubete sahip numunelerinkinden 0.01 olasılık daha düşük (R 12=4,801 mm, R3o=4,935mm) olduğu, başka bir anlatımla düşük rutubetteki numunelerin daha düzgün yüzey verdikleri anlaşılmıştır.
Kesiş yönü bakımından yapılan değerlendirmede radyal ve teğet kesitie-rin yüzey pürüzlülükleri arasında yeterli düzeyde bir farklılığın olduğu ve yapı
lan Duncan Çoklu Testinde teğet kesitin radyal kesitten 0,01 olasılık düzeyin-de daha düzgün yüzey verdiği (Tk=4,797mm, Rk=4,940mm) belirlenmiştir.
Yüzey işlemleri bakımından yapılan değerlendirmede denenen işlemler arasında 0,001 olasılık düzeyinde farklılık bulunduğu tespit edilmiştir. Bu
fark-lılığın uygulana işlemlerden hangisinin lehine olduğunu bulmak için Duncan Çoklu Testi uygulanmıştır. Buna göre en düzgün yüzeyi (Ra=3,876mm) 3 Bı
çakii ve 1 O m/dk hızla çalışan kalınlık makinesi vermiştir. Bunu sırasıyla 3 Bı
çak 5m/dk (Ra=3,992mm), 2 Bıçak 1 O m/dk (Ra=4, 1 07mm), 2 Bıçak 5m/dk (Ra=4,361 mm), 100 numaralı zımpara (4, 769mm) ve 80 numaralı zımpara
(8, 1 04mm) işlemi takip etmektedir. Istatistiksel anlamda ilk iki sırada yer alan
işlemler ile 2. ve 3. sırada yer alan işlemler arasında yeterli düzeyde farklılık bulunmamaktadır. Bununla ilgili değerler çizelge 6 da verilmiştir.
Çizelge 6: Yüzey Işlemleri Için Duncan Çoklu Testi (Ra) Table 6: Duncan Multiple Test For Surface Treatment (Ra)
Sıralanmış Sıra Yüzey Işlemleri Pürüzlülük (J!m) Arrangement Order Surface Treatment Roughness
1 3 Bıçak 1 O m/dk 3,876
Rutubet ve kesiş yönü ile rutubet ve yüzey işlemlerinin ortaklaşa etkileri yeterli düzeyde olmamasına karşılık kesiş yönü ve yüzey işlemlerinin
ortakla-şa etkileri 0,05 olasılık düzeyinde önemli bulunmuştur. Bununla ilgili Duncan Çoklu Testi aşağıda verilmiştir (Çizelge 7).
Çizelge 7 : Kesiş Yönü x Yüzey Işlemleri Için Duncan Çoklu Testi (Ra) Table 7 : Duncan Multiple Test For Cutting Direction x Surface Treatment (Ra)
Radyal Kesiş
Radial Cross Seetion
Sıra X Yüzey Işlemleri Püri.izlülük (J.ım) Fark
Ord er Surface Treatment Roughness Diff.
1 2 Bıçak 5 m/dk 3,785 a
2 3 Bıçak 5 m/dk 4,068 b
3 2 Bıçak 10 m/dk 4,164 b
4 3 Bıçak 10 m/dk 4,603 c
5 100 Zımpara 4,807 c
6 80 Zımpara 8,214 d
TeğetKesiş
Tangentia! Cross Seetion
Sıra X Yüzey Işlemleri Pürüzlülük {J.ım} Fark
Ord er Surface Treatment Roughness Diff.
1 3 Bıçak 5 m/dk 3,918 a
2 2 Bıçak 5 m/dk 3,968 a
3 2 Bıçak 10 m/dk 4,049 a
4 3 Bıçak 1 O m/dk 4,119 a
5 100 Zımpara 4,732 b
6 80 Zımpara 7,994 c
XSıralanmış Sıra (Arrangement Order)
Çizelge 7 incelendiğinde görüleceği üzere Radyal kesit için en düzgün yü-zeyi 2 Bıçaklı ve 1 O m/dk besleme hızlı rendelerne işlemi vermiştir. Bunu sıra
sıyla 3 Bıçak Sm/dk, 2 B ıç ak 1 Om/dk, 3 B ıç ak 1 Om/dk, 1 00 zımpara ve 80
zımpara işlemleri takip etmiştir. 2. ve 3. sırada yer alan işlemlerle 4. ve 5.
sı-rada yer alan işlemler arasında istatistiksel anlamda bir fark yoktur. Teğet ke-sitte ise en iyi sonucu 3 Bıçaklı ve 5 m/dk besleme hızlı rendelerne işlemi
ver-miştir. Bunu sırasıyla 2 Bıçak 5 m/dk, 2 Bıçak 1 Om/dk, 3 Bıçak 1 O m/dk, 1 00 zımpara ve 80 zımpara işlemleri takip etmiştir. lik dört sırayı alan işlemler
ara-sında istatistiksel anlamda bir fark bulunmamaktadır. Son iki sırada yer alan 1 00 ve 80 numaralı zımparalama işlemleri hem kendi aralarında hem de diğer işlemlerle aralarında istatiksel anlamda farklılık göstermektedir
Rutubet x Kesiş Yönü x Yüzey Işlemleri' nin ortaklaşa etkileri 0,01 olasılık düzeyinde önemli bulunmuştur. Ortalamalar Duncan Çoklu Testi ile karşılaş
tırılmıştır (Çizelge 8).
Çizelge 8: Rutubet x Kesiş Yönü x Yüzey Işlemleri Için Duncan Çoklu Testi (Ra) Table 8 : Duncan Multiple Test For Moisture x Cutting Directian x Surface Treatment
Radyal Kesiş TeğetKesiş
Radial Seetion Tangential Seetion
Sıra X Yüzey Işlemleri Pürüzlülük (J.ım) Fark Sıra X Yüzey Işlemleri Pürüzlülük (J.ım) Fark Ord er Surface Treatment Roughness Diff. Ord er Surface Treatment Roughness Diff.
1 2 Bıçak 5 m/dk 3,705 a 1 3 Bıçak 5 m/dk 3,923 a
Çizelge 8 incelendiğinde görüleceği üzere radyal kesitte %12 ve %30 ru-tubette en iyi sonuçları 2 bıçaklı ve Sm/dk besleme hızına sahip rendelerne
işlemi vermiştir. Teğet kesitte ise en iyi sonuçları 3 bıçaklı ve Sm/dk besleme
hızına sahip rendelerne işlemi vermiştir.
%12 rutubet ve radyal kesit için ilk üç sırada yer alan yüzey işlemleri
ara-sında Duncan Çoklu Testi sonucuna göre bir fark bulunmamaktadır. 4. ve S.
sırada yer alan işlemler arasında da bir fark yoktur. Son sırada yer alan işlem diğer S işlemden yeterli düzeyde farklılık göstermektedir.
%12 rutubet ve teğet kesit için ilk dört sırada yer alan yüzey işlemleri
ara-sında Duncan Çoklu Testi sonucuna göre bir fark bulunmamaktadır. S. ve 6.
sırada yer alan 1 00 ve 80 numaralı zımparalama işlemleri hem kendi araların
da hem de diğer işlemlerle aralarında istatiksel anlamda farklılık göstermek-tedir.
%30 rutubet ve radyal kesit için ikinci ve üçüncü yer alan yüzey işlemleri
ile üçüncü ve dördüncü sırada yer alan yüzey işlemleri arasında Duncan Çok-lu Testi sonucuna göre bir fark bulunmamaktadır.
%30 rutubet ve teğet kesit için ilk dört sırada yer alan yüzey işlemleri ile üçüncü ve dördüncü sırada yer alan yüzey işlemleri arasında Duncan Çoklu Testi sonucuna göre bir fark bulunmamaktadır. S. ve 6. sırada yer alan 1 00 ve 80 numaralı zımparalama işlemleri hem kendi aralarında hem de diğer işlem
lerle aralarında istatiksel anlamda farklılık göstermektedir.
Üç faktörün ortaklaşa etkilerinde en düzgün yüzeyi 3, ?OS mm ile %12 ru-tubette radyal kesilmiş ve 2 bıçak Sm/dk hızla çalışan kalınlık makinesinde rendelenmiş deney numuneleri sağlamıştır. Ikinci sırayı %30 rutubette radyal
kesilmiş ve 2 bıçak Sm/dk hızla çalışan kalınlık makinesinde rendelenmiş de-ney numuneleri üçüncü sırayı ise %12 rutubette radyal kesilmiş ve 3 bıçak
Sm/dk hızla çalışan kalınlık makinesinde rendelenmiş deney numuneleri
al-mıştır.
4.2. Rmax (Ry) için Yüzey Pürüzlülük Verilerinin Değerlendirilmesi
Rmax için hesaplanan varyans analiz tablosu çizelge 9'da verilmiştir.
Çizelge 9 : Rmax için Varyans Analizi Table 9 : Variance analays for Rmax
Varyasyon Serbestlik Kareler Genel (Total) 191 21547,341 ns: Önemsiz (not significant)
**: Önemli %1 alfa seviyesinde (signifiacant at alfa level %1)
***: Önemli %0,1 alfa seviyesinde (signifiacant at alfa level %0, 1)
Çizelge 9 incelendiğinde görüleceği üzere yüzey işlemlerinin arasında
Rmax değerleri bakımından 0,001 olasılık düzeyinde farklılık bulunmasına karşılık tek başına rutubet ve kesiş yönünün etkisi önemli düzeyde
bulunma-mıştır. Ancak Rutubet x Kesiş yönü ile Kesiş Yönü x Yüzey işlemlerinin ikili
et-kileşimlerinde Rmax değerleri açısından önemli düzeyde farklılık bulunmakta-dır. Istatiksel anlamda farklılık gösteren işlemlerin ortalamaları Duncan Çoklu Testi ile karşılaştırılmıştır (Çizelge 1 0).
Çizelge 10: Yüzey Işlemleri Için Duncan Çoklu Testi (Rmax) Table 10: Duncan Multiple Test For.Surface Treatment (Rmax)
Sıralanmış Sıra Yüzey Işlemleri Pürüzlülük {J1m) Fark Arrangement Order Surface Treatment Roughness (mm) Difference
1 3 Bıçak 5 m/dk 30,399 a
2 2 Bıçak 5 m/dk 30,619 a
3 2 Bıçak 10 m/dk 31,439 a
4 3 Bıçak 10 m/dk 33,549 b
5 100 lımpara 36,644 c
6 80 lımpara 58,836 d
Yüzey işlemleri için yapılan Duncan Çoklu Testinde ilk üç sırada yer alan 3 Bıçaklı ve 5m/dk besleme hızına sahip rendelerne işlemi ile 2 bıçaklı, 5 ve 1 O m/dk besleme hızına sahip rendelerne işlemleri arasında yeterli düzeyde bir farklılık tespit edilememiştir. Dördüncü, beşinci ve altıncı sırada yer alan iş
lemler hem kendi aralarında hem de diğer işlemlerle yeterli düzeyde farklılık göstermişlerdir.
Rutubet x Kesiş yönünün ikili etkileşimi sonucunda çıkan sıralama aşağı
da verilmiştir (Çizelge 11).
Çizelge 11 :Rutubet x Kesiş Yönü Için Duncan Çoklu Testi (Rmax) Table 11 : Duncan Multiple Test For Moisture x Cutting Directian (Rmax)
Radyal Kesiş Te~etKesiş
Radial Seetion Tangential Seetion
Sıra X Rutubet Pürüzlülük (prn) Fark Sıra X Rutubet Pürüzlülük (prn) Fark Ord er Moisture Roughness Diff. Order Moisture Roughness Diff.
1 %12 35,999 a 1 %30 36,315 a
2 %30 37,566 b 2 %12 37,112 a
XSıralanmış Sıra (Arrangement Order)
Duncan Çoklu Testine göre radyal kesitte rutubet faktörü önemli olmasına karşılık, teğet kesitte rutubetler arasındaki fark istatiksel anlamda yüzey
pü-rüzlülüğünde etkili değildir.
Kesiş yönü x Yüzey işlemlerinin ikili etkileşimi sonucunda çıkan sıralama aşağıda verilmiştir (Çizelge 12).
Çizelge 12'de yer alan radyal kesiş için en düzgün yüzeyi veren ilk üç iş
lem arasında Duncan Çoklu Testine göre yeterli bir fark bulunmamaktadır.
Ay-nı şekilde 4. ve 5. işlemler arasında da yeterli bir fark yoktur. 80 numaralı zım
paralamış işlemi ile diğer tüm işlemler arasında ise istatiksel anlamda yeterli seviyede bir fark mevcuttur.
Çizelge 12 : Kesiş Yönü x Yüzey Işlemleri Için Duncan Çoklu Testi (Rmax) Table 12: Duncan Multiple Test For Cutting Directian x Surface Treatment (Rmax)
Radyal Kesiş
Radial Cross Seetion
Sıra X Yüzey Işlemleri PürüZlülük (!.un) Fark
Ord er Surface Treatment Roughness Diff.
1 3 Bıçak 5 m/dk 29,741 a
2 2 Bıçak 5 m/dk 31,142 a
3 2 Bıçak 10 m/dk 31,674 a
4 3 Bıçak 10 m/dk 34,865 b
5 100 Zımpara 36,368 b
6 80 Zımpara 56,904 c
TeğetKesiş
Tangential Cross Seetion
Sıra X Yüzey Işlemleri Pürüzlülük (JUTl) Fark
Ord er Surface Treatment Roughness Diff.
1 3 Bıçak 5 m/dk 29,657 a
2 2 Bıçak 5 m/dk 31,205 ab
3 2 Bıçak 10 m/dk 31,496 ab
4 3 Bıçak 10 m/dk 32,234 b
5 100 Zımpara 34,921 c
6 80 Zımpara 60,768 d
XSıralanmış Sıra (Arrangement Order)
Radyal kesişte olduğu gibi teğet kesitte de ilk üç işlem sonucunda elde edilen yüzey pürüzlülük değerleri arasında yeterli bir fark yoktur. Ikinci, üçün-cü ve dördünüçün-cü işlemler arasında da Duncan Çoklu Testine göre bir fark
ol-mamasına karşın beşinci ve altıncı işlemler neticesinde elde edilen yüzey pü-rüzlülük değerleri hem kendi aralarında hem de diğer işlemlerle yeterli düzey-de farklılık göstermektedir.
4.3. Rz için Yüzey Pürüzlülük Verilerinin Değerlendirilmesi
Rz için hesaplanan varyans analiz tablosu çizelge 13'de verilmiştir.
Çizelge 13 : Rz için Varyans Analizi Table 13: Variance analaysfor Rz Genel (Total) 191 13759,366 ns: Önemsiz (not significant)
* : Önemli %5 alfa seviyesinde (signifiacant at alfa level %5)
**:önemli %1 alfa seviyesinde (signifiacant at alfa level %1)
***:Önemli %0,1 alfa seviyesinde (signifiacant at alfa level %0,1)
Alfa Tipi Hata
Çizelge 13 incelendi~inde de görülece~i üzere Rutubet x Kesiş yönü ha-riç di~er bütün işlemler arasında önemli düzeyde farklılık bulundu~u tespit
edilmiştir.
Rutubet x Kesiş Yönü x Yüzey işlemleri için yapılan Duncan Çoklu Testi
sonuçları çizelge 14' te verilmiştir.
Çizelge 14: Rutubet x Kesiş Yönü x Yüzey Işlemleri Için Duncan Çoklu Testi {Rz}
Table 14: Duncan Multiple Test For Moisture x Cutting Directian x Surface Treatment
Radyal Kesiş TeğetKesiş
Radial Seetion Tangential Seetion
Sıra X Yüzey Işlemleri Püriizlülük (lım) Fark Sıra X Yüzey Işlemleri Püriizlülük (lım) Fark Ord er Surface Treatment Roughness Diff. Ord er Surface Treatment Roughness Diff.
1 2 Bıçak 5 m/dk 24,005 a 1 3 Bıçak 5 m/dk 23,805 a u;~ 2 3 Bıçak 5 m/dk 24,077 a 2 3 Bıçak 1 O m/dk 24,526 a
..o.a
.a ·5
3 2 Bıçak 1 O m/dk 24,855 ab 3 2 Bıçak 5 m/dk 24,589 a~~ CIIC\1 4 100 Zımpara 26,858 be 4 2 Bıçak 1 O m/dk 24,839 a
,...
..-cf.'*- 5 3 Bıçak 1 O m/dk 27,372 c 5 100 Zımpara 27,858 b
6 80 Zımpara 851,588 d 6 80 Zımpara 44,133 c 1 2 Bıçak 5 m/dk 24,973 a 1 2 Bıçak 5 m/dk 24,281 a
ti~ 2 3 Bıçak 5 m/dk 26,525 ab 2 3 Bıçak 5 m/dk 24,285 a
..o.a
::ı.!!2 3 2 Bıçak 1 O m/dk 28,232 b 3 2 Bıçak 1 O m/dk 24,943 a :; ocı:~ 4 3 Bıçak 1 O m/dk 28,658 b 4 3 Bıçak 1 O m/dk 26,607 ab
gg
?ft.?f!. 5 100 Zımpara 28,859 b 5 100 Zımpara 28,309 b
6 80 Zımpara 46,721 c 6 80 Zımpara 46,501 c XSıralanmış Sıra (Arrangement Order)
Çizelge 14 incelendi~inde görülece~i üzere radyal ve teğet kesitte %12 rutubette en iyi sonuçları 3 bıçaklı ve Sm/dk besleme hızına sahip rendelerne
işlemi vermiştir. % 30 rutubette radyal ve te~et kesitte ise en iyi sonuçları 2
bıçaklı ve Sm/dk besleme hızına sahip rendelerne işlemi vermiştir.
%12 rutubet ve radyal kesit için ilk üç sırada yer alan yüzey işlemleri
ara-sında Duncan Çoklu Testi sonucuna göre bir fark bulunmamaktadır. 4. ve S.
40
sırada yer alan işlemlerin hem kendi aralarında hem de diğer işlemlerle
arala-rında yeterli düzeyde farklılık görülmektedir.
%12 rutubet ve teğet kesit için ilk dört sırada yer alan yüzey işlemleri
ara-sında Duncan Çoklu Testi sonucuna göre bir fark bulunmamaktadır. 5. ve 6.
sırada yer alan 1 00 ve 80 numaralı zımparalama işlemleri hem kendi araların
da hem de diğer işlemlerle aralarında istatiksel anlamda farklılık göstermek-tedir.
%30 rutubet ve radyal kesit için ilk iki sırada yer alan işlemler arasında ve ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci, ikinci ve üçüncü yer alan yüzey işlemle
ri ile üçüncü ve dördüncü sırada yer alan yüzey işlemleri arasında Duncan Çoklu Testi sonucuna göre bir fark bulunmamaktadır.
5. Sonuç,
Tartışmave Öneriler
Denememizde yüzey pürüzlülük verilerini elde etmek üzere seçilen ağaç
lardan usulüne uygun olarak numuneler alınmış ve bu numuneler üzerinde ru-tubet, kesiş yönü ve yüzey işlemlerinin tek tek ve ortaklaşa yüzey
pürüzlülü-ğü üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur.
5.1. Rutubet Değişiminin Yüzey Pürüzlülüğüne Etkisi
Rutubet faktörüne göre yapılan değerlendirmelerde Ra için % 12'1ik rutu-bet oranı %30'1uk rutubet oranına göre daha düzgün yüzey vermektedir. Or-talama pürüzlülük değeri %12 rutubetteki numunelerde 4,801ı.ım, %30 rutu-betteki deney numuneleri için 4,940ı.ım bulunmuştur. Buna göre kullanım ye-rine uygun olarak düşük rutubette daha düzgün yüzey elde edileceği söyle-nebilir. Baykan (1996) ile Hızıroğlu ve Suchsland(1993)'ın çalışmaları da bunu desteklemektedir.
5.2. Kesiş Yönünün Yüzey Pürüzlülüğüne Etkisi
Sadece kesiş yönünün dikkate alındığı değerlendirmede Ra için teğet ke-sitteki yüzeylerin radyal keke-sittekilere oranla daha düzgün yüzey verdikleri
be-lirlenmiştir. Ortalama pürüzlülük değeri teğet kesitte 4,797 ı.ım, radyal kesitte ise 4,940 ı.ım bulunmuştur. Dereli (1997)'nin yaptığı çalışma da bunu destek-lemektedir.
5.3. Yüzey Işlemlerinin Yüzey Pürüzlülüğüne Etkisi
numaralı zımpara işleminde 8,1 04ı.ım olarak tespit edilmiştir.
Yukarıdaki üç faktörün (rutubet derecesi, kesiş yönü ve yüzey işlemleri)
or-taklaşa etkileri değerlendirmeye alındığında en pürüzsüz yüzey 3,875mm ile
%12 rutubetteki radyal kesilmiş ve 2 Bıçaklı kalınlık makinesinde 5 m/dk hız
la rendelenmiş deney numunelerinde elde edilmiştir.
Uludağ Göknarının yüzey pürüzlülüğü ile ilgili elde edilen sonuçlar aşağı
da verilmiştir (Çizelge 15).
Çizelge 15 : Uludağ Göknan için Yüzey Pürüzlülüğü Sonuçlan (Ra) Table 15: Results of Surface Roughness for bornmullerian fir
Ra (J.un) Yüzey Işlemleri Ortalama-1 Ortalama-2: Yüzey Işlemlerine Göre
28 28 38 38
Bütün bu olgular dikkate alındığında daha pürüzsüz yüzeyler elde etmek için Uludağ Göknarının radyal kesilmiş, %12 rutubet derecesine getirilmiş ve 2 veya 3 bıçaklı rendelerne makinesinde 5 m/dk. hızla işlenmiş olması gerek-mektedir.
Dereli (1997)'ye göre, kızılçam'da yüzey pürüzlülüğünün tespiti için yaptı
ğı araştırmasında 2 bıçaklı rendelemede teğet kesit için 5.701 mm, radyal ke-sit için 5.929 m ve ortalama olarak 5.815 m; 4 bıçaklı rendelemede teğet ke-sitte 5.254 m, radyal keke-sitte 5.719 m ve ortalama olarak 5.486 m tespit
et-miştir. 80 ve 100 numaralı zımparalar için teğet kesitte sırasıyla 10.862 ve 1 0.071 m, radyal kesitte 10.983 ve 1 0.655 m tespit etmiştir.
Aynı şekilde Yalçınkaya (1997) karaçam ve sapsız meşenin yüzey pürüz-lülük değerlerinin tespitine ilişkin yaptığı çalışmada, karaçam için 6 m/dk. ile rendelemede 4.49 m, 12 m/dk. ile rendelemede 4.42 m bulmuş olup bu
de-ğerler arasında yeterli düzeyde bir farklılık olmadığını belirlemiştir. Zımparala
mada ise 6 m/dk. hız için 7.93 m, 10 m/dk. için 8.40 m değerleri ile besleme
hızının zımparalamada etkin olduğunu tespit etmiştir. Benzer şekilde sapsız meşe için yaptığı denemede rendelemede 6m/dk. hız için 8.32 m, 12 m/dk.
için 8.89 m olduğunu; zımparalamada 6 m/dk. hız için 8.48 m ve 1 O m/dk. için 8.88 m tespit etmiştir.
Bu tür araştırmalar için edunun anatomik yapısı, ilkbahar ve yaz odunu
oranları, özgül ağırlık ve sertlik gibi faktörlerin yüzey düzgünlüğü üzerine önemli etkileri bulunabileceği düşünülmektedir. llerde yapılacak çalışmalarda bu özelliklerin dikkate alınmasında fayda vardır.
ÖZET
Bu çalışmada Uludağ Göknan (Abies bommü/leriana Mattf.) odununun yü-zey pürüzlülüğünü tespit etmek amacı ile Bolu Yaylacık Araştırma Ormanın
dan 8 tane örnek ağaç kesilmiştir. Kesilen ağaçlar Iç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Orman Ürünleri Araştırmaları Bölüm Başmühendisliğine getirilmiş ve 1.6x5x50 cm ölçülerinde numuneler hazırlanmıştır. Rendelerne işlemi için 512 adet numune Hacettepe Üniversitesi Ağaç Işleri Endüstri
Mü-hendisliği Bölümü Makine Atölyesin e getirilerek 2 bıçaklı, 5 m/dk. ve 1 O ni/dk besleme hızlı., 3 bıçaklı, 5 m/dk. ve 10 m/dk. besleme hızlı rendelerne maki-nesinden geçirilmiştir. Zımparalama işlemleri için 256 adet numune 80 ve 100
numaralı zımparalama makinesinden geçirilmiştir. Numuneler, %12 ve %30 rutubete Iç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Klimatize odasında
geti-rilmiştir. Numunelerin yüzey pürüzlülüklerinin tespiti Gaz Kramotografı
Labo-ratuarında bulunan Mitutoya marka yüzey pürüzlülük aleti kullanılarak
ger-çekleştirilmiştir. Yüzey pürüzlülük parametreleri olarak Ra, Rz ve Rmax
de-ğerleri ölçülmüştür. Buna göre, %12 rutubet, radyal kesit ve 2 bıçaklı 5 m/dk.
hızla çalışan rendelerne makinesi daha düzgün yüzeyler vermiştir.
Yukarıdaki değerlerden de anlaşılacağı üzere yüzey pürüzlülük değerinde
etkili olan faktörler başta ağaç türü olmak üzere kesiş yönü, besleme hızı ve rutubet etkili olabilmektedir. Bu nedenle bu tarz çalışmaların türler bakımın
dan ve her tür için farklı özelliklerin dikkate alınarak tespit edilmesi gereklidir.
Uludağ Göknarında daha düzgün yüzeyler elde etmek için rendelemede 2
bıçak ve besleme hızı olarak ta 5 m/dk. uygun bir işlem olarak tespit edilmiş
tir. Radyal kesit ve düşük rutubet yüzdeleri daha düzgün yüzey elde etmek için uygundur.
Zımpara numarası büyüdükçe daha düzgün yüzey elde edilebilmektedir.
Bu tür araştırmalar için odunun anatomik yapısı, ilkbahar ve yaz odunu
oranları, özgül ağırlık ve sertlik gibi faktörlerin yüzey düzgünlüğü üzerine önemli etkileri bulunabileceği düşünülmektedir. llerde yapılacak çalışmalarda bu özelliklerin dikkate alınmasında fayda vardır.
KAYNAKÇA
1. Anşin R., Özkan, Z.C., 1997, Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta) Odunsu Taksonlar, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Genel
Yayın No:167, Trabzon.
2. Aslan, S., 1994, Ağaç Dendrolojisi ve Odun Anatomisi Ders Kitabı, Ufuk
Ofset-Matbaacılık, 152s, Ankara.
3. Aysel M., Doğu K., 1997, Karaçam ve Kızılçarnda Zımpara türü ve Işlemi
nin Yüzey Pürüzlülüğüne Etkisi, H.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Mühendislik Tezi
4. Aytuğ, B., 1959, Türkiye Göknar Türleri Üzerinde Morfolojik Esaslar ve Anatomik Araştırmalar. l.ü. Orman Fak. Dergisi, Seri A, Cilt 9, Sayı:2, Istanbul.
5. Balkız
ö.,
2000, Ağaç Işleri Endüstrisinde Kullanılan Önemli Bazı Yerli Ağaç Türleri Odunlarının Yapışma Özelliklerinin Tespiti Üzerine Araştırmalar, H.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Mühendislik Tezi, An-kara.
6. Baykan
1.,
1996, Rendelenrı:iş ve Zımparalanmış Masif Mobilya Yüzeylerin-de Yüzey Pürüzlülüklerine Ilişkin Araştırmalar, Karadeniz Teknik Üniversitesi Doktora Tezi, 1 02s, Trabzon.7. Birgit, A., Östman, L., 1983, Surface Roughness of Wood Based Panels After Aging, Forest Products Journal, 33, 7-8, 35-42.
8. Dereli,
ü.,
1997, Kızılçam ve Orta Yoğunlukta Lif Levhalarda Yüzey Pürüz-lülüğünün Tayini Üzerine Araştırmalar, H.Ü. Fen Bilimleri Enstitü-sü Yüksek Mühendislik Tezi,9. Elmendorf, A., and Vaughan, T.W., October 1958, Maasuring Smoothness of Wood, Forest Products Journal, 275-283.
10. Faust, T.D., Rice, J.T., 1986, Characterizing the Roughness of Southarn Pine Veneer Surfaces, Forest Products Journal, Vol.36, No:11, 12.
11. Hızıroğlu, S., Suchsland, O. 1993, Linear expansion and Surface Stability of Particleboard, Forest Products Journai-April, 43(4):31-34.
SU M MARY
In this study in order to determine the surface roughness of bornmulleri-an fir (Abies bommü/leribornmulleri-ana Mattf.) wood, 8 sample trees have been cut from Bolu Yaylacık Experimental Forest. The trees cut, have been brought to Cent-ral Anatolia Forestry Research Institute, Forest Products Research Division and samples in 1.6x5x50 m dimensions have been taken to Hacettepe Uni-versity Department of Woodworking lndustrial Engineering Machinery plant and they have passed from the planning machinery in 5 m/min and 1 O m/min feed rates with 2 knives, and 5 m/min and 1 O m/min feed rates with 3 knives.
For the sanding operation, 256 samples have been passed over from 80 and 1 00 number sanding machines. The samples have reached 12 % and 30%
humidity in the elimata room of Central Anatolia Forestry Research Institute.
The surface roughness of the samples have been determined by using Mitu-tuyo surface roughness tester located in Gas Chromatograpy Laboratory.
The surface roughness paramaters are measured as Ra, Rz and Rmax·values.
According to this, the planhing machine working 2 knives and 5 m/min feed rate, 12%humidity and radial seetion gave more smoother surfaces.
As can be understood from the values above, the factors effective on sur-face roughness are tree species, cutting direction, feed rate and humidity.
So, these kinds of studies have to be determined according to tree species and also various properties of the species have to be taken into account.
In bornmullerian fir, in order to obtain smooth surfaces, the planning ope-ration is appropriate with 2 knives and the feed rate is suitable as 5 m/min.
In bornmullerian fir, in order to obtain smooth surfaces, the planning ope-ration is appropriate with 2 knives and the feed rate is suitable as 5 m/min.