4.3.1. Bilgi Formu
Eserin sahibi: Musavvir Hüseyin Ġstanbuli. Kaynak:Silsilename.
Eserin yapıldığı tarih: 1682.
Boyama tekniği: Akıtma, tarama, düz boyama,tahrir, altın varak.
Eserde kullanılan renkler: Altın, ten rengi, kahverengi, siyah, kırmızı, beyaz, lacivert, sarı, pembe.
Eserde kullanılan aksesuarlar: Kemer, mendil, gül.
Eserin sahibi: Levni Kaynak: Gül Ġrepoğlu
Eserin Yapıldığı Tarih: XVIII. yy baĢları. Boyama Tekniği: Akıtma, tarama, noktalama, düz boyama, nüanslı tahrir, zerefĢan.
Eserde kullanılan renkler: Ten rengi, turuncu, mavi, bordo, altın, beyaz, yağ yeĢili, siyah, kahverengi.
Eserde kullanılan aksesuarlar: Kemer, murassa kılıç.
4.3.2. Silsilename Türkçesi
Badehu sundur, kermeve yıldır feth oldu. Bu tarih de sene 867. Badehu Trabzon feth oldu. Bu tarih de 868 ve Bosna feth oldu. Bu tarih de 875 ve kefe yi feth eyledi. Bu tarih de 880. 52 yıl ömür sürdü. Tarihi vefat sene 898.
Hz. Sultan Mehmet Han Gazi tahta cülus etti. Bu tarih de 855. Badehu Uzun hasan hücum etti. Mansur Muzaffer oldu. Bu tarih de 858. Badehu mora vilayeti feth oldu. Sene 862. Badehu sadehisarı ve Güvercinlik ve Güzelcehisarı feth eyledi. Bu tarih de 862.
Resim 29. II.Mehmed‟in portresi (Silsilename, 2000, s. 36).
4.3.3. Musavvir Hüseyin Ġstanbuli’nin Yorumu
Musavvir Hüseyin Ġstanbuli Fatih Sultan Mehmet‟i sağa doğru dönük dizlerinin üstüne oturur bir vaziyette madalyon içeriĢinde sınırlandırarak minyatürlemiĢtir. PadiĢah, sağ elinde açık pembe bir gül, sol elinde de beyaz, uç kısımları altın iĢlemeli bir mendil tutmaktadır.
Musavvir Hüseyin Ġstanbuli padiĢahı iri vücutlu da resmetse Fatih‟in genç olduğunu yüz ifadesinde vurgulamak istemiĢtir. KaĢları, sakalları ve bıyıkları siyah taranmıĢtır. Üzerindeki lacivert kaftanının omuz, yaka ve kenar kısımları siyah kürk olup kaftanı padiĢahın kol dirseğine kadar inmektedir. Ġçindeki entarisi ve devamı olarak kol kısmı sarı renktir. Sarı entarinin kol Ģeritleri ve yaka kısmı kırmızıdır. PadiĢahın beyaz serpuĢu büyüktür. Belindeki kemer ile elindeki mendil bir uyum içerisindedir. Kaftanın dıĢarısındaki çaprazlar altın renktir. Arka fonda altın varak kullanılmıĢtır. Ġç kısmı lacivert, arka kısmı kırmızı kuzulu cetvel çekilmiĢtir.
Resim 30. II.Mehmed‟in portresi (Ġrepoğlu, 1999, s. 89).
4.3.4. Levni’nin Yorumu
Levni, Fatih Sultan Mehmet‟i sağa dönük dizlerini de bağdaĢ kurmuĢ bir Ģekilde minyatürlemiĢtir. BaĢındaki serpuĢu, padiĢahın baĢını çepeçevre saran ve üzerinde tüylü murassa bir sorguç bulunan altın renkli geniĢ Ģerit, diğer padiĢahların serpuĢlarından farklıdır. Bu serpuĢ padiĢahı diğer padiĢahlardan üstün kılar. Levni‟nin Fatih Sultan Mehmed‟in serpuĢunu farklı minyatürlemesi, padiĢahın gücünü, heybetini ifade etmek olduğunu düĢündürmektedir. PadiĢahın yüzünde kararlı bir ifade vardır. Gözleri açık renktedir. Levni, sakal, kaĢ ve bıyık taramasında siyah renk az olmakla beraber kahve tonlarını tercih etmiĢtir. Levni, ince yapılı olan padiĢahı heybetli bir Ģekilde minyatürlemiĢtir.
Fatih, mavi kaftanının sol kolunu giymiĢ diğer kolunu giymemiĢtir. PadiĢah sol elini göğüs hizasına getirip iĢaret ve baĢ parmağını zarif bir Ģekilde birleĢtirmiĢtir. Sağ kolunu da dirsekten kırıp dizine koymuĢtur. Elinde beyaz bir mendil tutmaktadır ve mendilin uç kısmı iĢlemelidir. Sağ elinin serçe parmağında koyu kırmızı taĢlı altın bir yüzük vardır. Lacivert kaftanının iç kısmı, omuz kısmı, sol kol Ģeridi ve omuz kısmının devamı olarak dizlerine kadar inen Ģerit kürklüdür. Kürk kâkum kürküne benzemektedir. Kürkünde çaprazlar vardır. PadiĢahın yağ yeĢili iç entarisi de siyah düğmelidir. Kemerinde kullanılan turuncu rengi kaftanın devamı olan kısmın iç kısmında da küçük de olsa görülür. Fatih‟in yanındaki dik bir Ģekilde dayalı kılıç murassa altındır. Bu kılıç da Fatih‟in gücünü ve kudretini simgelemektedir.
PadiĢahın arkasında duvar köĢebentsiz, düz ve zerefĢandır. Kırmızı tonundaki lal rengi yastık hatai ve yaprak motifi iĢlemelidir. Oturduğu minder ise kaftanından çok daha açık mavi tonundadır.
4.3.5. Musavvir Hüseyin Ġstanbuli ve Levni’nin (Seçilen) Portrelerinin üslup Açısından KarĢılaĢtırılması
Musavvir Hüseyin Ġstanbuli padiĢahın portresini madalyon içerisinde sınırlandırırken, Levni madalyon sınırlaması yapmamıĢ Fatih‟in portresini mekan içerisinde, tek sayfa minyatürü olarak kurgulamıĢtır. Musavvir Hüseyin Ġstanbuli Fatih‟i minyatürlerken arka fonda düz altın varak kullanmıĢ, Levni ise duvarda zerefĢan, padiĢahın yaslandığı yastık ve oturduğu minderi minyatüre eklemiĢtir. DuruĢ açısından her iki minyatürde de II. Mehmet sağa dönük bağdaĢ kurmuĢ otururken kurgulanmıĢ olsa da Musavvir Hüseyin Ġstanbuli padiĢahı gül koklarken ve sol elinde mendille betimlemiĢ, Levni ise padiĢahın sağ eli mendil tutarken, sol eli kibar bir Ģekilde iĢaret ve baĢ parmağı birleĢik, bir Ģey ifade ediyormuĢçasına betimlemiĢtir. Musavvir Hüseyin Ġstanbuli II.Mehmed‟in serpuĢunu sorguçsuz betimlerken Levni, serpuĢu padiĢahın baĢını çepeçevre saran ve üzerinde tüylü murassa sorguç bulunan altın renkli geniĢ Ģeritle alıĢılmıĢın dıĢında betimlemiĢtir.
Fatih‟in yüz ifadesi de nakkaĢlar tarafından farklı yorumlanmıĢtır. Musavvir Hüseyin Ġstanbuli, padiĢahın yüzünü ince ve burnunu sivri yorumlamıĢ, kaĢ, sakal ve bıyık taramalarında siyah rengini kullanmayı tercih etmiĢtir. Levni ise padiĢahın yüzünü Musavvir Hüseyin Ġstanbuli portresine göre daha iri ve toplu yorumlamıĢ, kaĢ, sakal ve bıyık taramalarında ağırlıklı olarak kahverengini tercih etmiĢtir. Fatih Sultan Mehmet‟in
kaftanını Musavvir Hüseyin Ġstanbuli lacivert kolsuz, iĢlemesiz, omuz ve iç astar kısmını siyah kürklü boyarken, Levni, padiĢahın mavi kaftanının sadece sol kolunu giydirmiĢ omuz ve iç astar kısmı kakum kürklü boyamıĢtır. Her iki minyatürde de padiĢahın kaftanı ve iç entarisi motifsizdir. Ayrıca Fatih‟in elinde tuttuğu mendilin iĢlemesi her iki minyatürde de aynıdır. Musavvir Hüseyin Ġstanbuli‟den farklı olarak Levni tek sayfa minyatüründe padiĢahın yanına murassa altın kılıç eklemiĢtir.