İthalatta Yoğunlaşma ve Herfindahl Endeksi:

Ankara ithalatında gerek ülke gerekse sektörel yoğunlaşmanın nasıl geliştiğini görmek amacıyla, 2002-2011 dönemi için Herfindahl endeksinden (H-I) yararlanılmıştır:

Buna göre Ankara ithalatı için hesaplanan ülkelere göre yoğunlaşma endeksi ve sektörlere göre yoğunlaşma endeksi Tabloları aşağıdadır.

Tablo 38: Ankara İli İthalatında Ülkelere Göre Yoğunlaşma (Herfindahl Endeksi)

Yıllar Herfindahl Endeksi (H-I) H-I (2002:100)

2002 0.086545 100.0

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır, Türkiye Kalkınma Bankası, ESAM.

Ankara ithalatında ülkelere göre yoğunlaşma oranları ve bu oranlardan hareketle türetilen endeks değerleri incelendiğinde, ülkelere göre ithalat yoğunlaşma endeksinin istikrarsız bir

0.00

CR1 CR2 CR3 CR4 CR5 CR6 CR7 CR8 CR9 CR10 CR11 CR12 CR13 CR14 CR15 CR16 CR17 CR18 CR20

2002 2008 2011

seyir izlediği görülmektedir. 2003 yılında 120.7’ye çıkan endeks değeri 2004 yılında 98.8’e düşmüş, 2005 tekrar yükselerek 102.0 endeks değerine ulaşmıştır. 2006 yılından itibaren düşme eğilimi gösteren endeks değeri 2008 yılındaki en düşük değeri olan 80.6’ya gerilemiştir. 2009 ve 2010 yılında yükselen endeks değeri 2011 yılında tekrar düşmüş ve 86.0 olarak gerçekleşmiştir.

Tablo 39: Ankara İli İthalatında Sektörlere Göre Yoğunlaşma (Herfindahl Endeksi)

2 digit 4 digit

Herfindahl Endeksi (H-I) H-I (2002:100) Herfindahl Endeksi (H-I) H-I (2002:100)

2002 0.128645276 100.0 0.035514 100.0

2003 0.097038816 75.4 0.027344 77.0

2004 0.090374432 70.3 0.027642 77.8

2005 0.091044108 70.8 0.032868 92.6

2006 0.087212054 67.8 0.028065 79.0

2007 0.090309618 70.2 0.029481 83.0

2008 0.089463756 69.5 0.034724 97.8

2009 0.092032739 71.5 0.031657 89.1

2010 0.093206044 72.5 0.036811 103.7

2011 0.089897986 69.9 0.029934 84.3

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır, Türkiye Kalkınma Bankası, ESAM.

Ankara ithalatında sektörlere göre yoğunlaşma oranları ve bu oranlardan hareketle türetilen endeks değerleri incelendiğinde, sektörlere göre ithalat yoğunlaşma endeksinin ikili digitte 2003 yılından itibaren 70’ler endeks değeri aldığı, dörtlü digitte ise istikrarsız bir seyir izlediği 2010 yılında muhtemelen krizinde etkisiyle 103.7’ye yükseldiği 2011 yılında ise 84.3 olarak gerçekleştiği görülmektedir.

H-I endeksine göre, ithalatta ülke ve sektör yoğunlaşması eğilimini birlikte gösteren grafik incelendiğinde, ülke yoğunlaşmasında az da olsa düşüş, dolayısıyla ithalat yapılan ülke sayısında göreli olarak artışlar izlenmektedir. Sektörel yoğunlaşma endeksinin ise artış önce 2002 yılına göre 2003 yılında önemli bir düşüş yaşandıktan sonra paralel bir seyir izlediği dikkat çekmektedir. 2002 yılına göre sektörel çeşitliliğin arttığını ifade edebiliriz.

GRAFİK 12: H-I ENDEKSİNE GÖRE ANKARA İTHALATINDA ÜLKE VE SEKTÖR YOĞUNLAŞMASI (2002=100)

1.3.5. Ankara İli Dış Ticaretinde En Yüksek Pay Alan İlk 30 Ülke ve Dış Ticarette En Yüksek Paya Sahip İlk 30 Sektör

Bu başlık altında ihracat ve ithalat ayrı ayrı değerlendirilecek, ihracatta hedef pazar ve öne çıkan sektörler ile Ankara ilinin ithalatı, ülke ve sektör bağlamında incelenerek ithalata bağımlılık durumu ile ikame edilebilecek sektörler değerlendirilmeye çalışılacaktır.

1.3.5.1. Ankara İhracatında İlk 30 Ülkeye Yapılan İhracata Yönelik Sektörel Yoğunlaşma ve Pazar Analizi

Ankara ili ihracatının yapısı ve ihracatta dış pazarlar hakkında daha ayrıntılı bir gözlem için, il ihracatında öne çıkan ilk 30 ülke ve payları, bu otuz ülkeye gerçekleştirilen ihracatta hem ülkeler bazında hem genel toplamda öne çıkan sektörler (ISIC Rev 3 Dört Dijit Sınıflamasına göre) belirlenerek, sektör ve ülke bazında ihracat analizi yapılacaktır.

En çok ihracat yapılan otuz ülke belirlenirken, ilk yirmi beş ülke için 2011 yılı ihracat değerleri kullanılmıştır. Son beş ülke için ise 2011 yılı değerlerine göre ilk yirmi beşe giremeyen ilk beş ülke seçilmiştir. Güncel ticari ilişkilerin olağanüstü bir durum olmadığı takdirde gelişerek devam edeceği varsayılarak, ihracat potansiyeli en yüksek ilk 25 ülke için 2011 yılı verileri kullanılarak ülkeler belirlenmiştir. İlk otuza giren diğer beş ülkenin seçiminde ağırlıklandırma yapılmış, ülkenin il toplam ihracatı içindeki payı her yılı için ayrı ayrı puanlandırılmıştır. 2011 yılı haricinde önemli bir dış ticaret partneri olan, ancak 2011 yılında bir şekilde ilk 30 ülke

arasına giremeyen ülkelerin (veya bunun tersi olarak, geçmişte önemli bir ticaret ilişkisi olmadığı halde tek bir yıla ve tek bir ürüne özgü anlık ticaret artışı nedeniyle 26. ila 30. sıra arasında yer almış olan ülkelerin) de analize katılabilmesini teminen, 26. ila 30. sırada yer alacak ülkelerin belirlenmesinde şu yaklaşım izlenmiştir:

Bir önceki yıl verisinin daha önceki yıl verisinden bugünü ve geleceği belirlemekte daha önemli olduğu düşünülerek, 2011 ve geriye giden yıllara 2011’e 10, 2009’a 9, 2008’e sekiz...

2002 yılına 1 değeri olmak üzere bir ağırlık değeri belirlenmiştir.

Her yıl için ihracatçı ülkeler yüzde paylarına göre sıralanarak, ülkelerin Ankara toplam ihracatı içinde kaçıncı sırada oldukları belirlenmiştir.

Her yılın ağırlık değeri ile ilgili ülkenin sıra değeri çarpılmış ve bu işlem 2002-2011 döneminde her yıl için ayrı ayrı yapılmıştır.

Ülkelerin bu şekilde elde edilen toplam “puanları” 55’e (ağırlık katsayısı olarak kullanılan 1 den 10 kadar olan sayıların toplamı) bölünerek, her ülke için dönemin tamamına eşit ağırlıklı ortalama bir sıra değeri bulunmuştur.

Ülkeler bu sıra değerlerine göre sıralanmış ve ilk beş sırada yer alanlar 26. - 30. ülkeler olarak dikkate alınmıştır.

2011 yılı itibariyle Ankara ilinden ilk otuz ülkeye yapılan ihracat 5.2 Milyar USD olup, toplam ihracatın (6.6 Milyar USD) %78.4’ünü oluşturmaktadır. İlk on ülke için bu oran %49.4 düzeyinde gerçekleşmektedir. 2002-2011 döneminde Ankara ihracatında öne çıkan ilk otuz ülke sıralamasının dönem içinde önemli değişikliler gösterdiği, 2002 yılında sıralamanın ilk sıralarında bulunan Avrupa ülkelerinin 2011 yılında gerilere düştüğü, bunun yerine Çin, Azerbaycan, Irak, Türkmenistan, İran ve Suudi Arabistan gibi Asya ülkeleri ve Kanada’nın geldiği dikkat çekmektedir. 2002 yılında Ankara’dan yapılan ihracat sıralamasında 25. Sırada olan Çin 2011 yılında ilk sıraya yükselmiş, 2002 yılında ikinci sırada yer alan ABD ve 5. Sırada yer alan Almanya 2011 yılında yerlerini korurken, Rusya Federasyonu 2002 yılında ilk sıradaki yerini koruyamamış ve 2011 yılında 9. Sıraya gerilemiştir. 2011 yılı baz alınarak il ihracatında en fazla pay alan 25 ülke ile 2002-2011 döneminde ihracat değerleri dikkate alınarak bulunan 5 ülkenin ihracat içindeki paylarının dönem içindeki gelişimi Tablo 40’da verilmiştir.

Tablo 40: Ankara İli İhracatında Öne Çıkan Ülkeler (USD)*

Not: Yüzde pay altında parantez içinde gösterilen ilk değer il toplam ihracatı içindeki payı, ikinci değer 30 ülke toplamı içindeki payı ifade etmektedir.

Aşağıda Tablo 45’de ise Ankara’dan yapılan ihracatta, sektörler bazında en yüksek payı alan ilk otuz sektör ve bu sektörlerin il toplam ihracatı içindeki payları yer almaktadır. Tabloda yer alan otuz sektörden yirmi beşi 2011 yılı ihracat değerleri içinde en yüksek paya sahip yirmi beş sektörden oluşmaktadır. Son beş sektör için ise 2002-2011 döneminde son yıllardan

geçmişe doğru ihracat tutarları ağırlıklandırılarak tüm sektörler yeniden sıralanmış ve beş sektör onlar arasından 2011 yılı değerlerine göre ilk yirmi beşe giremeyen ilk beş sektör seçilmiştir.

Son yıllarda ihracatta öne çıkan sektörlerin arızı bir durum olmadığı takdirde gelişerek devam edeceği varsayılarak, ihracat potansiyeli en yüksek ilk 25 sektör için 2011 yılı verileri kullanılarak sektörler belirlenmiştir. İlk otuza giren diğer beş sektörün seçiminde ağırlıklandırma yapılmış, sektörün il toplam ihracatı içindeki payı her yılı için ayrı ayrı puanlandırılmıştır. 2011 yılı haricinde önemli ihracat ürünü olan, ancak 2011 yılında bir şekilde ilk 30 sektör arasına giremeyen sektörlerin (veya bunun tersi olarak, geçmişte önemli payı olmadığı halde tek bir yıla veya tek bir ülkeye özgü anlık ticaret artışı nedeniyle 26. ila 30. sıra arasında yer almış olan sektörlerin) de analize katılabilmesini teminen, 26. ila 30.

sırada yer alacak sektörlerin belirlenmesinde şu yaklaşım izlenmiştir:

Bir önceki yıl verisinin daha önceki yıl verisinden bugünü ve geleceği belirlemekte daha önemli olduğu düşünülerek, 2011 ve geriye giden yıllara 2011’e 10, 2009’a 9, 2008’e sekiz...

2002 yılına 1 değeri olmak üzere bir ağırlık değeri belirlenmiştir. Her yıl için ihracatı yapılan sektörler yüzde paylarına göre sıralanarak, sektörlerin Ankara toplam ihracatı içinde kaçıncı sırada oldukları belirlenmiştir. Her yılın ağırlık değeri ile ilgili sektörün sıra değeri çarpılmış ve bu işlem 2002-2011 döneminde her yıl için ayrı ayrı yapılmıştır. Sektörlerin bu şekilde elde edilen toplam “puanları” 55’e bölünerek, her sektör için dönemin tamamına eşit ağırlıklı ortalama bir sıra değeri bulunmuştur. Sektörler bu sıra değerlerine göre sıralanmış ve ilk beş sırada yer alanlar 26. - 30. Sektörler olarak dikkate alınmıştır.

Buna göre; 2011 yılı itibariyle Ankara toplam ihracatı 6.6 Milyar USD iken, ilk otuz sektör toplamı 5.4 Milyar USD’dir. İlk otuz sektörün, ilden yapılan toplam ihracat içindeki payı % 81.2’dir.

Ankara ilinden yapılan ihracatta, öne çıkan sektörler; Kimyasallar-Ana kimyasal maddeler (kimyasal gübre ve azotlu bileşikler hariç), Metal yapı malzemeleri, Demir ve çelik ürünleri, Maden, taşocağı ve inşaat makineleri, Motorlu kara taşıtları ve motorları, Demir-çelik dışındaki ana metal sanayi, Hava ve uzay taşıtları, Tarım ve orman makineleri ile Kimya ve gübre sanayiinde kullanılan mineralleridir.

Tabloda yüzde pay sütununda parantez içinde yer alan oranlardan ilki, sektör ihracatının il toplam ihracatı içindeki payını, ikinci oran ise sektörel yoğunlaşma oranını göstermektedir.

Örneğin Maden, taşocağı ve inşaat makineleri sektörü 2011 yılında, 375 Milyon USD ile Ankara ihracatında %5.7 paya sahipken, yoğunlaşma oranı Cr₄ 31.3’tür.

Tablo 41: Ankara İli İhracatında Öne Çıkan 30 Sektör

Sektör

Not (*): Yüzde pay altında parantez içinde gösterilen ilk değer il toplam ihracatı içindeki payı, ikinci değer ise yoğunlaşma (Cr) oranını ifade etmektedir.

Ankara ili ihracatında ilk otuz ülkeye yapılan ihracat ile ilden yapılan ihracatta öne çıkan ilk otuz sektöre ait değerler ve toplam ihracat içindeki payları yukarıda verildikten sonra, bu sektörlerden her birinin en fazla ihracat yapılan ilk 5 ülkeyi ve bu beş ülkeye, ilgili

sektörlerden yapılan ihracat toplamının o sektörün toplam ihracatı içindeki payının verilmesi, her bir sektörün potansiyel pazarı hakkında önemli ipuçları verecektir.

2411-Ana kimyasal maddeler (kimyasal gübre ve azotlu bileşikler hariç): Kimyasallar sektöründe en büyük dış alımcı ülke Çin’dir. Bu sektöre ilişkin toplam ihracatın %44.7’si Çin’e yapılmaktadır. Çin’i ikinci sırada Belçika %8.7, üçüncü sırada ABD %6.4, dördüncü sırada Rusya Federasyonu %4.4 ve beşinci sırada İspanya %3.4 ile takip etmektedir. Kimyasallar sektörünün en büyük pazarını bu beş ülke oluşturmakta ve sektör toplam ihracatının %67.6’sı bu beş ülkeye yapılmaktadır.

2811-Metal yapı malzemeleri: Bu sektörde ilk sırada sektör ihracatının %14’ünün yapıldığı Azerbaycan yer almaktadır. Diğer ülkeler sırasıyla Irak (%12.5), Türkmenistan (%9.6), Tunus (%6.8), Rusya Federasyonu’dur (%5.4). Bu beş ülkeye Metal yapı malzemeleri sektörü tarafından yapılan ihracat sektör toplam ihracatının %48.3’ünü oluşturmaktadır.

2710-Demir-çelik ana sanayi: Sektörün en büyük pazarı Çek Cumhuriyeti’dir Çek Cumhuriyeti’ne yapılan Demir-çelik ihracatı sektör toplam ihracatının yaklaşık dörtte birini (%25.5) oluşturmaktadır. Sektör ihracatı içinde önemli paya sahip diğer ülkeler Ürdün (%8.8), Romanya (%7.4), Almanya (%6.1) ve Türkmenistan’dır (%5.6). Demir-çelik sektörü toplam ihracatının %53.4’ü bu beş ülkeye yapılmaktadır.

2924- Maden, taşocağı ve inşaat makineleri: Sektör toplam ihracatının %48’i Romanya (%13.3), Tunus (%13.2), Ege Serbest Bölge (%8.0), Irak (%6.8), ve İngiltere’den (%6.7) oluşan beş ülkeye yapılmaktadır.

3410-Motorlu kara taşıtları ve motorları: Sektöründe en büyük dış alımcı ülke Almanya’dır.

Bu sektöre ilişkin toplam ihracatın %34.8’i Almanya’ya yapılmaktadır. Almanya’yı ikinci sırada Rusya %17.9, üçüncü sırada İngiltere %7.3, dördüncü sırada Fransa %6.9 ve beşinci sırada İtalya %4.5 ile takip etmektedir. Motorlu kara taşıtları ve motorları sektörünün en büyük pazarını bu beş ülke oluşturmakta ve sektör toplam ihracatının %71.3’ü bu beş ülkeye yapılmaktadır.

2720-Demir-çelik dışındaki ana metal sanayi: Sektör ihracatının %73.4’ünü alan Kanada bu sektörde en büyük ithalatçı ülke konumundadır. Diğer ülkeler sırasıyla İsviçre %11.6, İran

%2.9, Romanya %1.5, ve Irak %1.4’tür. Sektör toplam ihracatının %90.8’i bu beş ülkeye

3530-Hava ve uzay taşıtları: Bu sektörde ilk sırada sektör ihracatının %54.6’sının yapıldığı ABD yer almaktadır. Diğer ülkeler sırasıyla İspanya (%16.0), İtalya (%9.2), Rusya (%6.5), Güney Kore (%4.1). Bu beş ülkeye Hava ve uzay taşıtları sektörü tarafından yapılan ihracat sektör toplam ihracatının %90.4’ünü oluşturmaktadır.

2921-Tarım ve orman makineleri: Sektörün en büyük pazarı ABD’dir. ABD’ye yapılan Tarım ve orman makinaları ihracatı sektör toplam ihracatının yaklaşık %18.5’ini oluşturmaktadır.

Sektör ihracatı içinde önemli paya sahip diğer ülkeler Irak (%10.9), İtalya (%8.4), Fas (%6.9) ve Güney Afrika’dır (%6.5). Sektör toplam ihracatının %51.2’si bu beş ülkeye yapılmaktadır.

1421-Kimya ve gübre sanayiinde kullanılan mineraller: Sektör toplam ihracatının %78’i Çin (%44.2), ABD (%13.3), Tayvan (%9.3), İspanya (%6.3), ve Japonya’dan (%5.0) oluşan beş ülkeye yapılmaktadır.

2899-Başka yerde sınıflandırılmamış metal eşya: Ankara ili sektör ihracatında en büyük dış alımcı ülke Almanya’dır. Bu sektöre ilişkin toplam ihracatın %12.3’ü Almanya’ya yapılmaktadır. Almanya’yı ikinci sırada İsveç %10.2, üçüncü sırada Irak %7.7, dördüncü sırada Azerbaycan %6.2 ve beşinci sırada İran %5.8 ile takip etmektedir. Metal eşya sektörü toplam ihracatının %42.1’i bu beş ülkeye yapılmaktadır.

2927-Silah ve mühimmat: Sektör ihracatı içindeki payı %44.6 olan Suudi Arabistan bu sektörde en büyük ithalatçı ülke konumundadır. Diğer ülkeler sırasıyla B.A.E %28.9, Bahreyn

%5.5, ABD %5.2, ve İsrail %4.1’dir. Sektör toplam ihracatının %88.2’si bu beş ülkeye yapılmaktadır.

Ankara ili ihracatında öne çıkan otuz sektör ve bu sektörlerdeki en büyük ithalatçı olan ilk beş ülkeye ilişkin veriler Tablo 42’de görülebilir.

Tablo 42: Ankara İlinin En Fazla İhraç Ettiği 30 Ürünün İthalatçı İlk 5 Ülkeye Göre Dağılımı

Kaynak. TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır, Türkiye Kalkınma Bankası, ESAM.

Not: Ülke payları ilgili ülkeye o sektörde yapılan ihracatın, il sektör toplam ihracatına oranlanmasıyla hesaplanmıştır.

Sıra No Sektör Kodu Sektör Adı 1. Ülke ve Payı 2. Ülke ve Payı 3. Ülke ve Payı 4. Ülke ve Payı 5. Ülke ve Payı İlk 5 Ülke Payı

1 2411 Kimyasallar Çin (44.7) Belçika (8.7) A.B.D. (6.4) Rusya Fed. (4.4) İspanya (3.4) 67.6

2 2811 Metal Yapı Mlz. Azerbaycan (14.0) Irak (12.5) Türkmenistan (9.6) Tunus (6.8) Rusya Fed. (5.4) 48.3

3 2710 Demir&Çelik Çek Cum. (25.5) Ürdün (8.8) Romanya (7.4) Almanya (6.1) Türkmenistan (5.6) 53.4

4 2924 İnşaat Mak. Romanya (13.3) Tunus (13.2) Ege Serbest Bölge (8.0) Irak (6.8) İngiltere (6.7) 48.0

5 3410 Mot. Kara Taş. Almanya (34.8) Rusya Fed. (17.9) İngiltere (7.3) Fransa (6.9) İtalya (4.5) 71.3

6 2720 Diğer Ana Metal Kanada (73.4) İsviçre (11.6) İran (2.9) Romanya (1.5) Irak (1.4) 90.8

7 3530 Hava&Uzay Taş. A.B.D. (54.6) İspanya (16.0) İtalya (9.2) Rusya Fed. (6.5) Güney Kore (4.1) 90.4

8 2921 Tarım&Orman Mak. A.B.D. (18.5) Irak (10.9) İtalya (8.4) Fas (6.9) Güney Afrika (6.5) 51.2

9 1421 Kimya Mineralleri Çin (44.2) A.B.D. (13.3) Tayvan (9.3) İspanya (6.3) Japonya (5.0) 78.0

10 2899 Metal Eşya Almanya (12.3) İsveç (10.2) Irak (7.7) Azerbaycan (6.2) İran (5.8) 42.1

11 2927 Silah ve Mühim. Suudi Ar. (44.6) B.A.E. (28.9) Bahreyn (5.5) A.B.D. (5.2) İsrail (4.1) 88.2

12 2520 Plastik Ür. Azerbaycan (15.7) Irak (11.1) Romanya (6.7) Gürcistan (6.5) Rusya Fed. (6.3) 46.4

13 3430 Motor Aksam&Akse. İtalya (35.8) İngiltere (19.6) Finlandiya (9.5) Almanya (6.3) Brezilya (5.8) 77.1

14 2913 Dişli&Dişli Takımı Almanya (23.0) Fransa (16.8) İngiltere (14.0) İtalya (12.5) Avusturya (6.4) 72.8

15 1320 Diğer Metal Cevh. Çin (60.3) Makedonya (10.8) Avusturya (10.6) Belçika (6.3) Güney Kore (4.0) 92.0

16 1110 Ham Petrol&Doğalgaz Yunanistan (100.0) (0.0) (0.0) (0.0) (0.0) 100.0

17 3610 Mobilya Irak (23.9) Azerbaycan (16.5) Türkmenistan (10.0) Rusya Fed. (5.5) Fransa (3.3) 59.2

18 1513 İşl. Sebze&Meyve Mersin Serbest Bölge (34.0) Almanya (9.8) Hollanda (9.7) A.B.D. (7.9) Fransa (7.0) 68.3

19 3110 Elk. Mot& Jener&Transf. Irak (25.4) Azerbaycan (11.1) İran (10.5) Singapur (6.0) Rusya Fed. (4.7) 57.8

20 2423 Kimyasal&Bitkisel Ür. A.B.D. (28.2) İngiltere (22.5) İsviçre (6.6) Singapur (6.1) Norveç (4.5) 67.8

21 2919 Diğer Makine A.B.D. (9.6) Azerbaycan (9.4) Belçika (5.8) Irak (5.6) İngiltere (4.7) 35.1

22 3699 (3699)Diğer Ürünler A.B.D. (40.7) Almanya (12.5) Azerbaycan (7.4) Irak (6.8) İngiltere (5.5) 72.9

23 1810 Giyim Eşyası Libya (26.9) Irak (11.9) Romanya (5.5) Macaristan (4.1) Almanya (3.7) 52.1

24 3120 Elk. Dağıt&Kontrol Cih. Irak (14.9) Cezayir (14.9) Azerbaycan (13.2) Türkmenistan (10.8) Rusya Fed. (6.8) 60.6

25 2511 İç ve Dış Lastik Almanya (15.5) Cezayir (10.7) İran (6.5) Fransa (5.4) Suriye (4.8) 42.9

26 0111 Tahıl ve Bitkisel Ür. Azerbaycan (28.9) Rusya Fed. (19.5) İran (11.7) Türkmenistan (6.2) Irak (6.0) 72.3

27 2696 Taş Azerbaycan (16.7) A.B.D. (14.6) Rusya Fed. (14.1) Fransa (11.8) Irak (10.2) 67.3

28 3312 Ölçü& Kont. Test Cih. A.B.D. (24.4) Rusya Fed. (8.5) Azerbaycan (8.0) Irak (5.5) Kazakistan (5.1) 51.5

29 1531 Öğüt. Tahıl Ür. Irak (33.9) Pakistan (17.9) Endonezya (11.7) Somali (10.9) Libya (9.7) 84.2

30 2694 Çimento Kireç ve Alçı İtalya (26.9) Ukrayna (16.1) Rusya Fed. (13.5) Mersin Serbest Bölge (10.4) Türkmenistan (8.4) 75.3

İlk otuz ülkeye yapılan ihracat ve öne çıkan otuz sektör ve her bir sektörün ihracatında ilk beş ülkeye ait oranlar verildikten sonra, söz konusu otuz ülkeye yapılan ihracatta öne çıkan beş sektör ve ilgili ülkenin Ankara’dan yaptığı toplam ithalat içindeki payları verilecektir.

Dolayısıyla Ankara ihracatında en fazla paya sahip otuz ülkenin Ankara’dan yaptığı ithalatta daha ayrıntılı olarak görülmüş olacaktır. Böylelikle Ankara İli ihracatında öne çıkan ülkeler ve öne çıkan sektörlerin analizi yapılmış olacaktır. Mevcut verilerden hareketle yapılan analizde geçmiş dönemde Ankara için önemli pazar niteliğine ulaşmış ülkeler ve bu ülkelere yapılan ihracatın sektör bazında değerlendirmesi tamamlanmış olacaktır. Mevcut pazar ülkelerin gelecekte de Ankara için önemli ticari partnerler olacağı tahmin edilmektedir. Bu nedenle bu ülkelere yönelik yapılacak detaylı ülke araştırmaları ve öne çıkan sektörlerle ilgili yapılacak sektör araştırmaları bu çalışmayı tamamlayıcı bir işlev görecek yöre ihracatçılarına önemli ölçüde katkı sağlayacaktır. Takip eden bölümlerde ilden yapılan ihracatın imalat sanayi sektörlerine yönelik olarak teknoloji düzeylerine göre sınıflaması yapılarak, ihracatta öne çıkan sektörlerin yanı sıra katma değeri yüksek ve teknoloji ağırlıklı sektörlerin il ihracatında yeri verilerek hedef sektörler de belirlenmiş olacaktır.

Yukarıda her bir sektörün ihracatında öne çıkan ilk beş ülke payı verildiği için, bu Tablo sektör tarafından okunurken aşağıdaki Tablo 43 ile ülke ve sektörler hakkındaki bilgi pekişmektedir.

Şöyle ki Tablo 42’de ilk otuz sektör tarafından yapılan ihracatta beş ülke payları verilmiş, metal cevherleri %15.7, Kum, kil ve taş ocakçılığı %4.4, Demir cevheri %1.4’tür. Ankara’dan Çin’e yapılan toplam ihracatın %98.4’ü bu beş sektör tarafından gerçekleştirilmiştir.

İkinci sıradaki ABD’nin Ankara’dan yaptığı ithalatta ilk beş sektörün payı %65.9’dur. ABD’ye yapılan ihracatın %33.7’si Hava ve uzay taşıtları, %9.8’i Ana kimyasal maddeler (kimyasal gübre ve azotlu bileşikler hariç), %8.9’u Tarım ve orman makineleri, %7.2’si Başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler, %6.3’ü Kimya ve gübre sanayiinde kullanılan mineraller sektörü tarafından gerçekleştirilmiştir.

Üçüncü sıradaki Irak’a yapılan toplam ihracatın %18.6’sını Metal yapı malzemeleri, %6.2’sini Maden, taşocağı ve inşaat makineleri, %5.9’unu Mobilya, %5.8’ini Elektrik motoru, jeneratör, trasformatörler, %5.5’ini Tarım ve orman makineleri oluşturmaktadır. Bu beş sektörün Ankara’dan Irak’a yapılan toplam ihracattaki payı %42’dir.

Dördüncü sırada Almanya yer almakta olup, Almanya’ya Ankara’dan yapılan toplam ihracatın

%33.8’ini Motorlu kara taşıtları ve motorları, %8.7’sini Mil yatağı, dişli, dişli takımı ve tahrik tertibatı, %7.5’ini Demir ve çelik ana sanayi, %6.7’sini Başka yerde sınıflandırılmamış metal eşya, %3.0’ını İç ve dış lastik sektörleri oluşturmaktadır. Bu beş sektörün Almanya’ya yapılan toplam ihracat içindeki payı ise %59.8’dir.

Azerbaycan’a yapılan toplam ihracatın %44.4’ü beş sektör tarafından gerçekleştirilmektedir.

Metal yapı malzemeleri %24.5’le ilk sırada yer alırken onu %6.5’le plastik ürünleri, %5.3’le Demir ve çelik ana sanayi, %4.8’le Mobilya ve %3.4’le Başka yerde sınıflandırılmamış metal eşya takip etmektedir.

Altıncı sırada yer alan Kanada’ya Ankara’dan yapılan ihracatta ilk sırada %83.6 ile Demir-çelik dışındaki ana metal sanayi yer almaktadır. %11.4 payla Metal yapı malzemeleri ikinci sırada,

%1.5 payla Mil yatağı, dişli, dişli takımı ve tahrik tertibatı üçüncü sırada, %1.3 payla Ana kimyasal maddeler (kimyasal gübre ve azotlu bileşikler hariç) dördüncü sırada ve %1.0 payla Başka yerde sınıflandırılmamış metal eşya bulunmaktadır. 2011 yılında Ankara’dan Kanada’ya yapılan ihracatın tamamına yakını (%98.8) bu beş sektör tarafından gerçekleştirilmiştir.

Ankara ihracatında önemli yere sahip bir diğer ülke Rusya Federasyonu’dur. Rusaya’ya yapılan ihracatın %23.1’i Motorlu kara taşıtları ve motorları, %12.5’i Metal yapı malzemeleri,

%11.0’ı Ana kimyasal maddeler (kimyasal gübre ve azotlu bileşikler hariç), %6.5’i Hava ve uzay taşıtları, %5.6’sı Maden, taşocağı ve inşaat makineleri sektörlerine aittir. Bu beş sektörün Rusya’ya yapılan toplam ihracat içindeki payı ise %58.6’dır.

Ankara’dan İlk otuz ülkeye yapılan ihracat ve ihracattaki ilk beş sektörün payları Tablo 43’de görülebilir.

Tablo 43: Ankara İlinden İlk Otuz Ülkeye Yapılan İhracatta Öne Çıkan Beş Sektörün Payı

Kaynak. TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır, Türkiye Kalkınma Bankası, ESAM.

Not: Ülke payları ilgili ülkeye o sektörde yapılan ihracatın, il sektör toplam ihracatına oranlanmasıyla hesaplanmıştır.

Sıra No Ülke Adı 1. Sektör ve Payı 2. Sektör ve Payı 3. Sektör ve Payı 4. Sektör ve Payı 5. Sektör ve Payı İlk 5 Sektör Payı

1.3.5.2. Ankara İli İthalatında İlk 30 Ülke ve Öne Çıkan Otuz Sektör

Ankara ili ithalatının yapısı hakkında daha ayrıntılı bir gözlem için, il ithalatında öne çıkan ilk 30 ülke ve payları, bu otuz ülkeden Ankara ilinin yaptığı ithalat hem ülkeler bazında hem genel toplamda öne çıkan sektörler (ISIC Rev 3 Dört Dijit Sınıflamasına göre) belirlenerek, sektör ve ülke bazında ithalat analizi yapılacaktır.

En çok ithalat yapılan otuz ülke belirlenirken, ilk yirmi beş ülke için 2011 yılı ithalat değerleri kullanılmıştır. Son beş ülke için ise 2002-2011 döneminde son yıllardan geçmişe doğru her yıl

En çok ithalat yapılan otuz ülke belirlenirken, ilk yirmi beş ülke için 2011 yılı ithalat değerleri kullanılmıştır. Son beş ülke için ise 2002-2011 döneminde son yıllardan geçmişe doğru her yıl