İthalatta Sektör Yoğunlaşma Oranları

Ankara ili ithalatında sektörel yoğunlaşma oranlarını incelemeden önce il ithalatının alt sektörler itibariyle dağılımı ve öne çıkan sektörleri belirlenerek değerlendirilecektir. Ankara ili 2002-2011 dönemi verileri ile incelendiğinde; İl ithalatında öne çıkan sektörler; Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat (%19.9), Diğer ulaşım araçları (%11.0), Kimyasal madde ve ürünler (%10.1), Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihaz (%8.5), Ana metal sanayi (%8.3), Tıbbi aletler; hassas optik cihazlar (%7.8), Motorlu kara taşıtı ve römorklar (%7.0) ve Tarım ve hayvancılık (%5.3) sektörleridir. İthalatın sektörlere göre dağılımı dönem başı 2002 yılı ile kriz öncesi ve sonrası durumu göstermesi bakımından, 2005, 2008 ve 2011 yılları için aşağıda Tablo 33’de verilmiştir.

Tablo 33: Ankara İthalatının Alt Sektörlere Göre Dağılımı (USD ve % Pay) D. İMALAT SANAYİ 4,284,454.1 98.02 4,495,362.1 98.86 6,661,521.9 88.76 10,806,548.1 93.92

15. Gıda ürünleri ve içecek 16,260.3 0.37 33,704.1 0.74 85,923.8 1.14 112,565.5 0.98

29. B.y.s makine ve teçhizat 1,219,766.1 27.90 876,074.8 19.27 1,534,268.9 20.44 2,294,592.4 19.94 30. Büro, muhasebe ve bilgi işleme mak. 55,609.7 1.27 124,316.2 2.73 88,812.1 1.18 101,394.5 0.88 31. B.y.s elektrikli makina ve cihazlar 457,690.6 10.47 206,969.7 4.55 443,489.5 5.91 979,843.4 8.52 32. Radyo, tv., haberleşme teç. ve chz. 147,372.8 3.37 163,321.2 3.59 427,731.1 5.70 448,661.0 3.90 33. Tıbbi aletler; hassas optik aletler 305,513.1 6.99 540,842.1 11.89 740,246.8 9.86 897,717.1 7.80 34. Motorlu kara taşıtı ve römorklar 133,751.2 3.06 428,850.2 9.43 496,034.3 6.61 802,510.6 6.97

TABLO TOPLAMI 4,371,141.9 100.00 4,547,316.6 100.00 7,505,114.4 100.00 11,505,655.2 100.00 Kaynak: TÜİK

Ankara İli İthalatında Sektörel Yoğunlaşma

Yoğunlaşma daha önceki bölümlerde bahsedildiği üzere ithalatta sektör bazında dışa bağımlılığı göstermesi bakımından önemli bir göstergedir. Dışa açık ekonomilerde ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaşması o sektörlerde üretim açığını da göstermekte olup, ithal ikamesi anlamında yatırım kararında etkili olabilecek bir işarettir.

Ankara ili ithalatında 2002-2011 dönemi için ISIC Rev.3 bazında sektörel yoğunlaşma oranları önce 2 dijit daha sonra da daha alt ayrımda yani 4 dijit olarak aşağıda değerlendirilmeye çalışılacaktır.

2002, 2008, 2011 yılları için Ankara ili için hesaplanan ithalatta yoğunlaşma oranları ISIC Rev 3 iki dijit olarak Tablo 34’de verilmiştir.

Tablo 34: Ankara İli İthalatında 2’li Dijit Sektör Yoğunlaşma Oranları (2002, 2008, 2011) CR1 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 27.9 27.9 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 19.5 19.5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 19.3 19.3

CR2 Diğer ulaşım araçları 11.1 39.0 Tarım ve hayvancılık 10.1 29.6 Diğer ulaşım araçları 10.6 29.9

CR3

Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makina

ve cihazlar 10.5 49.5 Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat 9.4 39.0 Kimyasal madde ve ürünler 9.8 39.7

CR4 Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç) 9.5 58.9 Kimyasal madde ve ürünler 9.0 48.0 Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makina

ve cihazlar 8.2 47.9

CR9 Radyo, televizyon, hab. teçhizatı ve cihazları 3.4 87.0 Gizli veri 4.6 78.6 Radyo, televizyon, hab. teçhizatı ve cihazları 3.8 79.1

CR10 Motorlu kara taşıtı ve römorklar 3.1 90.0 Diğer ulaşım araçları 3.9 82.5 Gizli veri 3.5 82.5

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır, Türkiye Kalkınma Bankası, ESAM.

Ankara ili 2002, 2008 ve 2011 yılı için ilk 4 sektörün toplam payını gösteren CR4 sırasıyla

%58.9, %48.0 ve %47.9 olarak gerçekleşirken, ilk 8 sektörün toplam payını gösteren CR8

sırasıyla %83.6, %74.0 ve %75.3 olarak hesaplanmıştır.

GRAFİK 9: ANKARA İTHALATINDA SEKTÖREL YOĞUNLAŞMA ORANI (İKİ DİJİT)

Ankara ithalatının yıllar itibariyle dağılımına bakıldığında, “Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve teçhizat”, “Kimyasal maddeler”, “Diğer Ulaşım Araçları”, “Başka Yerde Sınıflandırılmamış Elektrikli Makine ve Cihaz”, “Ana Metal Sanayi” ve “Motorlu kara taşıtları”

sektörlerinin her yıl ithalattaki ilk sıralarda yer aldıkları dikkat çekmektedir. Ana metal sanayii, Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat ile Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları en çok ithalat yapılan diğer ürünlerdir. Geleneksel ve emeğe dayalı sektörlerden gıda, tarım, tekstil ve giyim sektörlerinin arka sıralarda kaldıkları göze çarpmaktadır. En çok ithalat yapılan sektörlerin Ankara sanayisine girdi sağlayan ana sektörler olması önemlidir.

Ara malı üretiminde girdi olarak kullanılan kimyasal madde ve ürünler, kara taşıtları ve makine teçhizat sektörlerinin genellikle yüksek maliyetli ürünleri barındırdığı göz önüne alınırsa, söz konusu ürünlerin ithal edilmesi il katma değerinin içselleştirilmesi önünde ciddi engeldir. Bu girdilerin tedarikinde veya maliyetinde yaşanacak herhangi bir darboğazda, il

Ankara ili ithalatındaki sektörel yoğunlaşmaya 4’lü dijit bazında bakıldığında, öne çıkan sektörler şöyle sıralanabilir: Hava ve uzay taşıtları (%7.4), Tıpta ve eczacılıkta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünler (%5.6), Motorlu kara taşıtları ve motorları (%4.7), Maden, taşocağı ve inşaat makinaları (%4.6), Demir-çelik ana sanayi (%4.3), Elektrik motoru, jeneratör, transformatörler (%4.3), Demir-çelik dışındaki ana metal sanayi (%3.7), Tıbbi ve cerrahi teçhizat ile ortopedik araçlar (%3.6).

Ankara ithalatında 4’lü dijitte 2002, 2008 ve 2011 yılları için ilk 4 sektörün toplam payını gösteren CR4 sırasıyla %25.4, %26.9 ve %22.2 olarak gerçekleşirken, ilk 8 ülkenin toplam payını gösteren CR₈ sırasıyla %43.7, %42.5 ve %38.1 olarak hesaplanmıştır. Hem 2’li hem de 4’lü ayrımda sektörel yoğunlaşmanın dönem içinde azaldığı dikkat çekmektedir.

Grafik 10’da 2002, 2008, 2011 yılları dört dijit ithalat yoğunlaşma oranları verilmiştir.

GRAFİK 10: ANKARA İTHALATINDA SEKTÖREL YOĞUNLAŞMA ORANI (İKİ DİJİT)

Ankara ili İthalatı ISIC REV 3 dört dijite göre hesaplanan yoğunlaşma oranları ile sektörlerin toplam ithalat içindeki payları Tablo 35’de görülebilir.

Tablo 35: Ankara İli İthalatında (4 Dijitte) Sektör Yoğunlaşma Oranları

CR3 3699 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler 6.1 19.9 3311 Tıbbi ve cerrahi teçhizat ile ortopetik araçlar 4.9 22.3 3410 Motorlu kara taşıtları ve motorları 4.7 17.7 CR4 2813 Buhar kazanı (merkezi kalorifer kazanları hariç) 5.4 25.4 9999 Gizli veri 4.6 26.9 2924 Maden, taşocağı ve inşaat makineleri 4.6 22.2 CR5 2710 Demir-çelik ana sanayi 5.3 30.7 2423 Tıpta ve eczacılıkta kullanılan kimyasal ve

bitkisel kaynaklı ürünler 4.3 31.2 2710 Demir-çelik ana sanayi 4.3 26.5

CR6 3110 Elektrik motoru, jeneratör, trasformatörler 4.5 35.2 3410 Motorlu kara taşıtları ve motorları 3.9 35.1 3110 Elektrik motoru, jeneratör, trasformatörler 4.3 30.8 CR7 2919 Diğer genel amaçlı makineler 4.3 39.5 3220 Radyo ve televizyon vericileri ile telefon, telgraf

teçhizatı 3.8 38.8 2720 Demir-çelik dışındaki ana metal sanayi 3.7 34.5

CR8 2927 Silah ve mühimmat 4.2 43.7 3312 Ölçme, kontrol, test, seyrüsefer vb. amaçlı alet

ve cihazlar 3.6 42.5 3311 Tıbbi ve cerrahi teçhizat ile ortopetik araçlar 3.6 38.1

CR9 3511 Gemi 4.1 47.9 2927 Silah ve mühimmat 3.4 45.9 9999 Gizli veri 3.5 41.5

CR10 2924 Maden, taşocağı ve inşaat makineleri 3.8 51.6 2912 Pompa, kompresör, musluk ve vana 2.9 48.8 3312 Ölçme, kontrol, test, seyrüsefer vb. amaçlı alet ve

cihazlar 3.4 44.9

CR11 3120Elektrik dağıtım ve kontrol cihazları 3.2 54.8 2924 Maden, taşocağı ve inşaat makineleri 2.8 51.6 2911 çten yanmalı motor ve türbin; (uçak, motorlu taşıt

ve motosiklet motorları hariç) 2.7 47.6

CR12

3312 Ölçme, kontrol, test, seyrüsefer vb. amaçlı alet

ve cihazlar 3.2 58.0 2919 Diğer genel amaçlı makineler 2.5 54.1 2320 Rafine edilmiş petrol ürünleri 2.7 50.4

CR13 3311 Tıbbi ve cerrahi teçhizat ile ortopetik araçlar 3.1 61.1 3430 Motorlu kara taşıtlarının motorlarıyla ilgili parça

ve aksesuarları 2.4 56.5 2912 Pompa, kompresör, musluk ve vana 2.7 53.0

CR14 2912 Pompa, kompresör, musluk ve vana 2.9 64.0 3530 Hava ve uzay taşıtları 2.3 58.8 111 Tahıl ve başka yerde sınıflandırılmamış bitkisel

ürünler 2.6 55.7

CR15 2811 Metal yapı malzemeleri 2.3 66.3 2911 İçten yanmalı motor ve türbin; (uçak, motorlu

taşıt ve motosiklet motorları hariç) 2.1 60.9 3520 Demiryolu ve tramvay lokomotifleri ile vagonları 2.6 58.3 CR16 2929 Diğer özel amaçlı makineler 2.0 68.3 3110 Elektrik motoru, jeneratör, trasformatörler 2.0 62.8 3220 Radyo ve televizyon vericileri ile telefon, telgraf

teçhizatı 2.4 60.7

CR17

3220 Radyo ve televizyon vericileri ile telefon, telgraf

teçhizatı 1.8 70.1 3699 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler 1.9 64.8 121 Sığır, koyun, keçi, at, eşek, bardo, katır v.b. 2.3 63.0

CR18 2520 Plastik ürünleri 1.7 71.8 2413 Sentetik kauçuk ve plastik hammaddeler 1.7 66.4 2919 Diğer genel amaçlı makineler 2.2 65.1

CR19 3410 Motorlu kara taşıtları ve motorları 1.5 73.3 3120 Elektrik dağıtım ve kontrol cihazları 1.5 67.9 3430 Motorlu kara taşıtlarının motorlarıyla ilgili parça

ve aksesuarları 1.9 67.1