İstanbul Tahkim Merkezi Tahkim ve Arabuluculuk Kuralları çerçevesinde tahkim

Uluslararası tahkim ve arabuluculuk kuralları gözetilerek hazırlanan İstanbul Tahkim Merkezi Tahkim ve Arabuluculuk Kuralları,216 26.10.2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Tarafların uyuşmazlıklarının İstanbul Tahkim Merkezi Tahkim Kuralları uyarınca çözümlenmesini kararlaştırdıkları durumlarda, söz konusu tahkime bu kurallar uygulanacaktır. Bu kurallar uyarınca tahkim talebinde bulunacak olan taraf tahkim talebi ile birlikte, talepte bulunduğu tarihte yürürlükte olan İstanbul Tahkim Merkezi Masraflar ve Ücretler Tarifesi Hakkında Kurallar uyarınca başvuru harcını yatırmalıdır. Görüldüğü üzere, ISTAC’ta verilen tahkim hizmeti ücrete tabidir. Tahkim hizmetinin bedelinin taraflarca öngörülebilir kılınması amacıyla “istac.org.tr” adresinde otomatik bir hesaplayıcıya yer verilmiştir. Bu hesaplayıcıya göre

215 _{İstanbul Tahkim Merkezi, http://istac.org.tr/hakkimizda/, http://istac.org.tr/uyusmazlik-cozumu/tahkim/,}

Erişim: 20.07.2016

216 _{ISTAC tarafından oluşturulan tahkim kuralları Türkiye’de bulunan ilk kurumsal tahkim kuralları değildir.}

Örneğin, TOBB, İstanbul Ticaret Odası ve İzmir Ticaret Odasının da ticari uyuşmazlıkların çözümünde kullandığı kurumsal tahkim kuralları mevcuttur. Ancak bu kurumlar milletlerarası anlamda hizmet vermediklerinden milletlerarası bir tahkim merkezi haline gelmemiştir.

127

uyuşmazlık konusunun değeri değişse de tahkime ilişkin başvuru harcı hep 300 TL olarak kalmaktadır. Uyuşmazlık konusunun değeri arttıkça idari masraf, tek hakem ücreti ve hakemler kurulu ücretlerinde ise belli oranlarda artışlar meydana gelmektedir. Aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere 5 TL, 500 TL gibi hakem ücretleri hesaplansa da söz konusu adreste hakem ücretinin hiçbir zaman 2.000 TL’den az olmayacağı belirtilmiştir.

Tablo 6.1. İstanbul Tahkim Merkezi Bünyesinde Yapılacak Bir Tahkim Başvurusuna İlişkin Hizmet Bedeli Hesaplamaları

(TL) Uyuşmazlık

Konusunun

Değeri Başvuru Harcı İdari Masraf

Tek Hakem Ücreti Hakemler Kurulu Ücreti Toplam Ücret (Tek Hakem Olması Durumunda) 1.000 300 15 5 7 2.315 10.000 300 150 500 700 2.450 100.000 300 1.500 5.000 7.000 6.800 1.000.000 300 15.000 43.000 63.000 58.300 10.000.000 300 80.000 213.000 363.000 293.300 100.000.000 300 250.000 463.000 1.013.000 713.300 Kaynak: İstanbul Tahkim Merkezi, Erişim: 01.09.2016, “www.istac.org.tr” adresinde yer alan otomatik hesaplayıcı aracılığıyla oluşturulmuştur.

Hakem veya hakem kurulu taraflardan birinin talebi üzerine veya gerekli gördüğü hallerde re’sen; tarafları, tanıkları, bilirkişi veya uzmanları dinlemek için duruşma yapılmasına karar verebilir. Tarafların katılımıyla hazırlanan ve tahkime ilişkin detaylı bilgilerin yer aldığı görev belgesindeki imzaların tamamlanmasından veya görev belgesinin onaylandığının Sekretarya tarafından hakem veya hakem kuruluna bildirilmesinden itibaren 6 ay217 içinde hakem veya hakem kurulu, uyuşmazlığın esası hakkında bir karara varır. Hakem kararı, taraflar için bağlayıcıdır. Hakem kararında, yargılama masrafları ile bu masrafların hangi tarafça karşılanacağı veya taraflar arasında hangi oranda paylaşılacağı gösterilir. Yargılama masrafları Tablo 6.1’de yer verilen kalemlerin dışında hakem veya hakem kurulu tarafından atanan bilirkişilerin ve yardımına başvurulan diğer kişilerin ücret ve masrafları ile

217 _{Bu süre, tarafların anlaşmalarıyla, taraflar anlaşamadıkları takdirde hakem veya hakem kurulunun talebi üzerine}

128

keşif giderlerini; vekâlet ücretini, uzmanların ücret ve masrafları ile tarafların, tahkim yargılaması sırasında yaptıkları diğer masrafları da kapsamaktadır.218

İstanbul Tahkim Merkezi Tahkim ve Arabuluculuk Kuralları yukarıda ayrıntılarına yer verilen olağan tahkim yargılamasının yanı sıra “seri tahkim”, “acil durum hakemi” ve “arabuluculuk” ile ilgili kurallar da içermektedir. Seri tahkim, taraflar arasındaki düşük miktardaki uyuşmazlıkların nihai olarak çözümlenmesi amacıyla öngörülmüş hızlı ve basitleştirilmiş bir tahkim yargılamasıdır. Bu uygulama taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, taleplerin ve varsa karşı davadaki taleplerin tahkim davasının açıldığı tarihteki toplam tutarının 300.000 TL’yi geçmediği uyuşmazlıklarda uygulanmaktadır. Taraflar, bu meblağın üzerindeki uyuşmazlıklarda da Seri Tahkim Kuralları’nın uygulanmasını kararlaştırabilme imkânına sahiptir. Seri tahkim uygulamasında yargılamaya ilişkin süreler daha kısa tutulmuştur. Örneğin, davalının cevap dilekçesini iletmesi için verilen süre olağan tahkim yargılamasında otuz gün iken seri tahkimde on beş gündür. Ayrıca taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, Seri Tahkim Kuralları’na tabi olan tüm uyuşmazlıklar tek hakem tarafından çözümlenmektedir. Uyuşmazlığın esası hakkında karara varmak için belirlenen süre olağan tahkim yargılamasında 6 ay iken seri tahkimde, hakeme dosyanın havale edilmesinden itibaren 3 aydır.219 ISTAC seri tahkim yargılaması sonucunda verilen hakem kararları, temyize gidilmeden mahkeme kararları gibi icra daireleri vasıtasıyla icra edilir.220

Acil durum hakemi uygulaması ise hakem veya hakemlerin göreve başlamasının beklenemediği acil durumların varlığı halinde taraflara ihtiyaç duydukları geçici hukuki korumayı sağlayan, ticari hayatın gereklerine uygun ve etkin bir koruma mekanizmasıdır. İstanbul Tahkim Merkezi Acil Durum Hakemi Kuralları, dosyanın hakem veya hakem kuruluna havalesinden önce, acil olarak geçici hukuki koruma önlemine ihtiyaç duyan tarafın, acil durum hakemi tayini amacıyla yaptığı başvuru sonucu uygulama alanı bulur. Acil durum hakemi tayini için başvuruda bulunan tarafın başvuru ile birlikte acil durum hakemi için 30.000 TL ve ISTAC idari

218 _{İstanbul Tahkim Merkezi, http://istac.org.tr/wp-content/uploads/2016/02/ISTAC-Tahkim-ve-Arabuluculuk-} Kuralları-f.pdf, Erişim: 21.07.2016

219 _{Bu süre tarafların anlaşmasıyla veya gerekli görülen hallerde taraflardan birinin veya hakemin müracaatı üzerine}

Divan tarafından uzatılabilir.

129

masrafları için 10.000 TL ödemiş olması gerekir. Başvurunun ISTAC Sekretaryası tarafından alınmasını takiben 2 iş günü içerisinde acil durum hakemi atanır ve acil durum hakemi, 7 gün içerisinde karar verir. Acil durum hakemi kararı, taraflar için bağlayıcıdır. Ancak acil durum hakemi tarafından verilen kararlar, hakem veya hakem kurulunu bağlamaz. Hakem veya hakem kurulu, taraflardan birinin talebi üzerine veya re’sen acil durum hakeminin kararlarını ve bu kararlar uyarınca yapılan işlemleri değiştirebilir veya kaldırabilir.221

ISTAC bünyesinde arabuluculuk sürecinin işletilebilmesi için ise uyuşmazlığa ilişkin İstanbul Tahkim Merkezi Arabuluculuk Kuralları’na atıf yapan bir arabuluculuk sözleşmesinin veya arabuluculuk şartının varlığı gereklidir. Taraflar mevcut bir arabuluculuk sözleşmesi veya arabuluculuk şartı olmasa dahi gönüllü olarak Arabuluculuk Kuralları kapsamında yürütülecek arabuluculuk sürecini başlatma imkânına da sahiptir. Merkez bünyesinde verilen arabuluculuk hizmeti ücretsiz değildir. Arabuluculuk masrafları, 500 TL tutarındaki ISTAC idari masrafları ile arabulucu ücretini içerir. Yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar hariç olmak üzere taraflarla arabulucu arasında ücretin belirlenmesi konusunda ise Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun Arabuluculuk Ücret Tarifesi hükümleri uygulanır.222

221 _{İstanbul Tahkim Merkezi, http://istac.org.tr/uyusmazlik-cozumu/acil-durum-hakemi/, http://istac.org.tr/wp-} content/uploads/2016/02/ISTAC-Tahkim-ve-Arabuluculuk-Kuralları-f.pdf, Erişim: 21.07.2016

130