İNŞAAT TAAHHÜT FAALİYETLERİNDE KATMA DEĞER VERGİSİ TEVKİFATI VE KATMA EĞER VERGİSİ İSTİSNAS

İnşaat taahhüt işlerinde sorumlu tayin edilen ve tevkifat yapacak olan kuruluşlar (birbirlerine karşı ifa ettikleri hariç olmak üzere) 91, 93, 95 ve 99 Seri No’lu Tebliğlerde yapılan açıklamalara göre şunlardır:236

• Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler,

• Döner sermayeli kuruluşlar,

• Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, • Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, • Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),

• Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, • Bankalar ve özel finans kurumları,

• Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri),

• Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar

• Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar,

• Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na kote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca yapım işleri, temizlik, çevre ve bahçe bakım

235 _{Şenlik, 113-114.} 236 _{Kızılot, 311.}

125

hizmetleri, özel güvenlik hizmetleri ile yemek servis hizmetlerine ait KDV’yi tevkifata tabi tutacaklardır),

• Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler,

• Tüm KDV mükellefleri (bunlar sadece yapı denetim şirketlerince kendilerine verilen yapı denetim hizmetlerine ait KDV’yi tevkifata tabi tutacaklardır).

Tevkifat oranı, 99 Seri No’lu KDV Genel Tebliği ile 14.07.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yapım işlerinde 1/6 olarak belirlenmiştir.

3.5.1. Yapım İşleri İle Bu İşlere İlişkin Mühendislik-Mimarlık-Etüd-Proje Hizmetlerinde Tevkifat

91 No’lu tebliğin uygulamasında yapım işleri; bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihrazat, nakliye, tamamlama, restorasyon, çevre düzenlemesi, güçlendirme ile benzeri yapım işlerini kapsamakta ve tevkifata tabi tutulmaktadır.

3.5.2. Belediye Arsaları Konut Ve/Veya İşyeri Karşılığı İhale Suretiyle Müteahhitlere Verme İşlemlerinin KDV Karşısındaki Durumu

Arsa karşılığı konut ve/veya işyeri teslimi olarak tanımlanan kat karşılığı inşaat işlerinin vergilendirilmesi ile ilgili özelge bazında düzenlemeler bulunmakla birlikte, bu konudaki ana düzenleme 30 Seri No’lu KDV Genel Tebliği ile yapılmıştır. Vergi idaresi, kat karşılığı inşaat işlerinin KDV karşısındaki durumuna ilişkin görüşünü anılan KDV Genel Tebliği ile belirlemiştir.237

237_{Aras, C. (2008) “Belediyelere Yapılan Arsa Karşılığı Konut ve İşyeri Teslimlerinde KDV”, Yaklaşım}

126

30 Seri No’lu KDV Genel Tebliği incelendiğinde; arsa karşılığı inşaat işleri “trampa” olarak değerlendirilmiştir. Tebliğde yapılan açıklamalara göre, arsa karşılığı inşaat işlerinde iki ayrı teslim vardır: Bunlardan birincisi, arsa sahibi tarafından müteahhide arsa teslimi, ikincisi ise müteahhit tarafından arsaya karşılık olmak üzere arsa sahibine yapılan konut veya işyeri teslimidir.

Belediyeler, mülkiyetlerinde bulunan arsalarını prensip olarak ihaleye çıkararak konut ve/veya işyeri karşılığı müteahhitlere vermektedir. Belediyelerin bu şekilde ihale suretiyle konut ve/veya işyeri karşılığı müteahhitlere arsa teslimleri, KDVK’nın 1/3-d Maddesine göre müzayede mahallinde yapılan satışlar kapsamında KDV’ye tabi bulunmaktadır. Ancak, bu tür satışlarda KDVK’nın 17/4-r Maddesi hükmünün göz önünde tutulması gerekmektedir. Söz konusu madde hükmüne göre, belediyelerin mülkiyetinde en az iki tam yıl süreyle bulunan gayrimenkullerin satış suretiyle gerçekleşen devir ve teslimleri KDV’den istisna bulunmaktadır. Belediyelerin mülkiyetlerinde bulunan arsalarını konut ve/veya işyeri karşılığı müteahhitlere vermeleri işlemi de, 30 Seri No’lu Tebliğ’e göre satış hükmündedir. Arsanın satılıp elde edilen parayla konut ve/veya işyeri satın alınması ile arsanın belirtilen şekilde verilip karşılığında konut ve/veya işyeri satın alınması aynı durumdur. 17/4-r Madde gerekçesinde de istisnanın satış suretiyle gerçekleştirilen devir ve teslimlere uygulanacağı, bağış-hibe şeklindeki devir ve teslimlere uygulanmayacağı belirtilmektedir. Belediyelerin arsa karşılığı konut ve/veya işyeri alması işleminin bağış-hibe kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. Buna göre, belediyelerin sahip oldukları arsaları, adlarına tapuya tescil edildikleri tarihten itibaren iki tam yıl geçtikten sonra teslimleri KDVK’nın 17/4-r Maddesine göre KDV’den istisna, iki tam yıl dolmadan devir ve teslime konu ettikleri arsalar ise kanunun 1/3-d Maddesine göre genel oranda (% 18) KDV’ye tabi bulunmaktadır.238

3.5.3. Konut Yapı Kooperatiflerine Verilen İnşaat Taahhüt Faaliyetlerinin KDV Karşısındaki Durumu

127

KDVK’ya 4369 Sayılı Kanun’un 62. Maddesiyle eklenen ve 01.01.1998 tarihinden geçerli olmak üzere 29.07.1998 tarihinden itibaren yürürlüğe giren geçici 15. maddesi hükmü ile;

“Bu Kanun’un yayımlandığı tarihten önce bina inşaat ruhsatı alınmış olan inşaatlara ilişkin olarak;

a- Konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri,

b- Sadece 150 m2’yi aşmayan konutlara münhasır olmak üzere kanunla

kurulmuş sosyal güvenlik kuruluşları ve belediyelere yapılan inşaat taahhüt işleri, katma değer vergisinden müstesnadır.” Şeklinde ifade edilmektedir.

İnşaat taahhüt işlerinde, yıllara yaygın olması durumunda GVK’nın 42. Maddesi kapsamında özel bir vergilendirme söz konusu iken, KDV’den istisna olan inşaat taahhüt işlerinde istisnanın uygulanmasında, işin yıllara yaygın olup olmamasının önemi bulunmamaktadır.

Bina inşaat ruhsatının 29.07.1998 tarihinden sonra alınması durumunda konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işlerine istisna uygulanmayacak, 2002/4480 Sayılı Kararname Eki (I) sayılı listeye göre %1 oranında , KDV’ye tabi olacaktır.

4.

DAMGA VERGİSİ KANUNU’NDA YILLARA YAYGIN