İmam Hatip Modelinde Yönetsel Yapılanma

İmam Hatip modelinin yönetsel yapılanması, bir parçası olduğu Türk Milli Eğitim sisteminin yönetsel yapılanmasıyla aynıdır. Bu kurumların kendilerine has ayrı bir yönetsel sistemi yoktur. Merkezden yönetilen bir ülke olarak Türkiye’de eğitim sistemi de merkezi olarak yapılandırılmıştır. Eğitim politikalarının belirlenmesi, planlanması, öğretmenin seçilmesi ve atanması merkezden gerçekleştirilmektedir. Eğitim sisteminin yönetsel yapılanmasının başında Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bulunmaktadır. 14/09/2011 tarihli ve 28054 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye göre Bakanlık merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatlarından oluşmaktadır.

Söz konusu kararnamenin 6. maddesinde sıralanan Bakanlığın merkez örgütünde yer alan hizmet birimlerinden birisi Din Öğretimi Genel Müdürlüğüdür. Düzenlemenin 10. maddesine göre bu müdürlüğün görevlerinden ilki “İmam-Hatip Liselerinin yönetimine ve öğrencilerinin eğitim ve öğretimine yönelik politikalar belirlemek ve uygulamak” şeklinde ifade edilmektedir. Türkiye’deki tüm İmam Hatip okulları bakanlığın merkez teşkilatında bu genel müdürlüğe bağlıdır. Din Öğretimi Genel Müdürlüğünde; Eğitim Politikaları, Programlar ve Öğretim Materyalleri, Öğrenci İşleri ve Sosyal Etkinlikler, Uluslararası Dini Eğitim ve Öğretim ile İzleme ve Değerlendirme olmak üzere 5 grup başkanlığı bulunmaktadır. Bünyesindeki grup başkanlıklarıyla birlikte genel müdürlük İmam Hatip okullarının yönetimini üstlenmekte ve bu kurumlardaki eğitim öğretime ilişkin politikaların belirlenmesini ve uygulanmasını yürütmektedir.

Bakanlığın taşra teşkilatı her ilde ve ilçede yer alan müdürlüklerden oluşmaktadır. 18.11.2012 tarih ve 28471 sayılı resmi gazetede yayınlanan Milli Eğitim Bakanlığı İl ve

140

İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinde il müdürlüklerinin hizmet alanları arasında daha önceki yönetmelikten farklı olarak⁶⁵ din öğretimi de zikredilmiştir. Bu düzenlemeden sonra il müdürlüklerinde din öğretimi birimleri kurulmaya başlanmıştır. Aynı yönetmeliğin 13. maddesinde bu birimlerin görev alanına ilişkin hizmetler olarak, “din kültürü ve ahlak bilgisi eğitim programlarının uygulanmasını sağlamak, seçmeli din eğitimi derslerini takip etmek, uygulanmasını gözetmek ve din eğitiminde kullanılan ders kitabı ve materyallerin teminini koordine etmek” sıralanmıştır.

İmam Hatip okulları diğer her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumları gibi ilgili yönetmelik hükümlerince Milli Eğitim Bakanlığının onayıyla açılmaktadır. Yine diğer eğitim kurumları gibi bakanlığın teşkilatlanmasına uygun olarak ilçelerde ilçe milli eğitim müdürlüklerine, illerde ise il milli eğitim müdürlüklerine bağlı olmaktadır. Okul yönetimleri ise müdür ve müdür yardımcılarından oluşmaktadır. Bu yöneticilerin, 28.02.2013 tarihli ve 28573 sayılı Resmi Gezetede yayınlanan Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Yöneticileri Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğince merkezi olarak yapılacak yazılı sınav ve il milli eğitim müdürlüklerince oluşturulacak komisyonun yapacağı sözlü sınav sonucuna göre bu komisyonun belirleyeceği üç aday arasından valiler tarafından atanması hükme bağlanmıştır. Okul yönetiminin başkanı olarak müdür, milli eğitimin genel amaçları ile okul veya kurumun amaçlarını gerçekleştirmek üzere tüm kaynakların etkili ve verimli kullanımından, ekip ruhu anlayışı ile yönetiminden ve temsilinden birinci derecede sorumlu eğitim ve öğretim lideridir. Müdür okulun yönetilmesi, değerlendirilmesi ve geliştirilmesinden sorumludur. Bu görevini okulun bünyesinde oluşturulan kurul, komisyon ve ekiplerle iş birliği içinde yürütür (Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, madde 75).

Bu okullardaki her türlü eğitim faaliyet ve işlemlerinin denetim ve değerlendirmesi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Denetim işlevi 14.9.2011 tarihinde yayımlanan 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bakanlığın merkez teşkilatında yer alan Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ve il milli eğitim müdürlükleri bünyesinde oluşturulan Eğitim Denetmenleri Başkanlığı tarafından yerine getirilmektedir. Merkez ve il eğitim

65

18/1/1995 tarihli ve 22175 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Millî Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliği’nde bölümler arasında din öğretimi birimi yer almamıştır.

141

denetmenleri yılda bir kaç defa okulları ziyaret ederek, okulların her türlü yönetsel ve eğitsel faaliyetlerini inceleyip denetlemekte, aynı zamanda öğretmenlerin performanslarını da değerlendirmektedir.

Bu okullarda görev yapan öğretmenlerin hizmet öncesi eğitimleri, ülkedeki diğer tüm öğretmenler gibi üniversiteler tarafından yürütülmektedir. Müfredatlarındaki sosyal ve fen alanına ait her bir dersin branş öğretmeni kendi alanlarında Eğitim Fakülteleri veya Fen-Edebiyat Fakülteleri tarafından 4 ya da 5 yıllık programlarda yetiştirilmektedir. Meslek dersleri öğretmenleri ise İlahiyat Fakültelerinde aynı sürelerdeki programlarda eğitilmektedir. Meslek dersleri için branşlaşma yoktur. Meslek dersleri öğretmeni olarak bu okullara atanan öğretmen, kendisinin veya okul idaresinin belirlemesiyle söz konusu dersleri okutabilmektedir. Meslek derslerinden sadece Arapça dersi için İlahiyat Fakültelerinin yanında bazı üniversitelerde bulunan Arap Dili ve Edebiyatı bölümü mezunları da atanabilmektedir. Öğretmen eğitiminde Yükseköğretim Kurulu (YÖK) yapı ve programlar bakımından yönlendirici konumundadır. Ancak bu görevini Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği içerisinde yürütmektedir. Öğretmenlik programlarında adaylara genel kültür, alan eğitimi ve pedagojik formasyon alanlarına ilişkin dersler sunulmaktadır.

Türkiye’deki tüm öğretmenler gibi bu okul öğretmenlerinin de mesleki statüsü, mesleğe girişi, çalışma zamanları ve tatilleri, maaş ve emeklilik durumları genel ve özel yasal metinlerle düzenlenmektedir. Öğretmenlerin atamaları, eğitim aldıkları uygun alanlara, merkezi olarak yapılan sınav sonucuna göre puan üstünlüğü esas alınarak, merkezden Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Öğretmen seçimi ve atamasında devlet okulları dolayısıyla İmam Hatip okulları için başka bir seçme ve değerlendirme sistemi bulunmamaktadır. Devlet okullarındaki tüm öğretmenler devlet memuru statüsündedir. Daimi statüde istihdam edilirler ve iş güvencesine sahiptirler. Devlet okullarındaki öğretmenlerin maaşları devletçe karşılanmakta ve hak edenlere yine devlet tarafından emekli maaşı bağlanmaktadır.

Türkiye’de devlet okullarında eğitim ücretsizdir. Bu okullardaki eğitimin planlanması ve finansmanından hükümet ve Milli Eğitim Bakanlığı sorumludur. Milli eğitim sisteminin bir parçası olan İmam Hatip okullarının finansmanı da, resmi olarak devlet bütçesinden Milli Eğitim Bakanlığına ayrılan paydan karşılanmaktadır. Bakanlığın

142

ayırdığı bütçenin dışında bu okullar, çeşitli vakıf ve derneklerden ve öğrenci velilerinin okul aile birliklerine yaptığı gönüllü bağışlardan da finansman desteği sağlayabilmektedir.