İmam Hatip Liseleri Müfredatı

İmam Hatip Liselerine ilişkin ders çizelgeleri ve öğretim programları gelişmeler ve çağın ihtiyaçları doğrultusunda çeşitli zamanlarda yenilenmiş ve geliştirilmiştir. Bu okulların lise kademesinde görülen çeşitliliğe uygun olarak İmam Hatip Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi ve yabancı uyruklu öğrencilere yönelik olmak üzere üç farklı haftalık ders çizelgesi yayınlanmıştır. Bu okullar için belirlenen haftalık ders çizelgeleri 28.03.2013 tarih ve 18 sayılı Talim Terbiye Kurulu kararı ile 2013-2014 öğretim yılından itibaren 10. sınıftan başlamak ve kademeli olarak uygulanmak üzere onaylanmıştır. 9.sınıflar için ders çizelgesi ise Talim Terbiye Kurulunun 20.07.2010 tarih ve 76 sayılı kararı ile kabul edilen çizelgede belirlenmiştir. Her iki kararla ortaya çıkan çizelge tablo 2.3’teki gibidir:

149

Tablo 2.3

İmam Hatip Lisesi Haftalık Ders Çizelgesi

Dersler 9. Sınıf 10. Sınıf 11. Sınıf 12. Sınıf Toplam O rt ak D er sl er Dil ve Anlatım 2 2 2 2 8 Türk Edebiyatı 3 3 3 3 12 Tarih 2 2 4 T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 2 2 Coğrafya 2 2 4 Matematik 4 4 Geometri 2 2 Fizik 2 2 Kimya 2 2 Biyoloji 2 2 Sağlık Bilgisi 1 1 Felsefe 2 2 Yabancı Dil 2 2 2 2 8

Beden Eğitimi/ Görsel Sanatlar/Müzik

2 1 1 1 5

Trafik ve İlk Yardım 1 1

Ortak Dersler Toplamı 26 12 12 9 59

M es le k D er sl er i Kuran-ı Kerim 6 5 4 4 19 Mesleki Arapça 5 4 4 3 16

Temel Dini Bilgiler 2 2

Siyer 2 2

Fıkıh 2 2

Tefsir 2 2

Karşılaştırmalı Dinler Tarihi 2 2

Hadis 2 2

Akaid ve Kelam 2 1 3

Hitabet ve Mesleki Uygulama 2 2

İslam Kültür ve Medeniyeti 2 2

Meslek Dersleri Toplamı 13 15 14 12 54 Seçmeli Ders Saati Toplamı 12 13 18 43 Rehberlik ve Yönlendirme 1 1 1 1 4

Genel Toplam 40 40 40 40 160

Kaynak: Talim ve Terbiye Kurulu, 28.03.2013 tarih ve 18 sayılı kararı ile aynı kurulun 20.07.2010 tarih ve 76 sayılı kararı.

Ders çizelgesinde görüldüğü gibi İmam Hatip Liselerinde dersler ortak dersler, meslek dersleri ve seçmeli dersler olmak üzere üç kısma ayrılmaktadır. Ortak dersler olarak 15, meslek dersleri olarak ise 11 ders belirlenmiştir. Ortak dersler genel eğitimle ilgili

150

dersler olup büyük çoğunluğu dokuzuncu sınıf programlarında yer almaktadır. Onuncu sınıftan itibaren ise mesleki alana ilişkin derslerin ağırlığı artmaktadır.

İmam Hatip ve Anadolu İmam Hatip Liseleri için seçmeli dersler için ise ayrı bir çizelge verilmiştir (Bakınız ek:4). Çizelgede öğrencilere Temel İslam Bilimleri, Türk İslam Sanatları, Dil ve Anlatım, Matematik, Fen Bilimleri, Sosyal Bilimler, Yabancı Diller, Spor ve Sosyal Etkinlikler, Güzel Sanatlar ve Bilişim olmak üzere 10 alanda toplam 46 ders seçenek olarak sunulmaktadır. Söz konusu listede kendisinden önceki 2010 yılında yayınlanan ortaöğretim kurumlarında uygulanacak seçmeli dersler listesine göre farklı olarak mesleki alanla ilgili Temel İslam Bilimleri alanında 9 ve Türk İslam Sanatları alanında 4 derse yer verilmiştir. Önceki listede mesleki alan dersleriyle ilişkilendirilebilecek herhangi bir seçmeli ders yer almamıştır.

Öğrenciler söz konusu seçmeli derslerden ayrılan ders saati kadar alabilmektedir. Seçmeli derslerin kaç kez alınabileceği dersin adının yanındaki parantez içinde belirtilmektedir. Bazı seçmeli derslerin haftalık ders saati sayısında da alternatif sunulmakta ve öğrenciler her sınıfta parantez içindeki ders saatlerinden birini tercih edebilmektedir. Ayrıca çizelgenin uygulamasına yönelik yapılan açıklamalarda bilgi kuramı ve sosyal etkinlik derslerinin notla değerlendirilmeyeceği ifade edilmektedir. İmam Hatip Lisesi haftalık ders çizelgesinde yer alan ortak, mesleki ve seçmeli derslerin sınıf düzeylerine göre oransal dağılımı ise tablo 2.4’deki gibidir:

Tablo 2.4

İmam Hatip Lisesi Müfredatı Derslerin Alanlara göre Dağılım Oranı

9. sınıf 10. sınıf 11. sınıf 12. sınıf Genel Toplam Oranı Ortak dersler % 65 % 30 % 30 % 22,5 % 36,9 Meslek dersleri % 32,5 % 37,5 % 35 % 30 % 33,75 Seçmeli dersler - % 30 % 32,5 % 45 % 26,9 Rehberlik % 2,5 % 2,5 % 2,5 % 2,5 % 2,5

Tablo 2.4’te görüldüğü gibi ortak dersler en fazla 9. sınıfta yer almakta, meslek dersleri sınıf düzeylerine göre genel olarak dengeli dağılmakta, seçmeli dersler ise en fazla 12. sınıfta yoğunlaşmakta, buna karşılık 9. sınıfta ise hiç yer bulamamaktadır. Seçmeli derslerin hangisinin tercih edileceği bilinemediği için mesleki derslerin ve genel kültür derslerinin genel toplamdaki oranlarını söyleyebilmek mümkün gözükmemektedir.

151

Buna rağmen seçmeli derslerin içerisindeki mesleki alanla ilişkilendirilebilecek 13 derse karşılık diğer 33 dersin genel kültür alanıyla ilişkili olduğu göz önünde bulundurulur ve bu sayılara uygun olarak her iki alana dağıtım yapılırsa, yaklaşık % 42 meslek, % 58 genel kültür dersi gibi bir orana ulaşmak mümkündür.

İmam Hatip Liselerine yönelik haftalık ders çizelgeleri, bu okulların ortaokul ve lise kısımlarına yönelik alınan kararlar sonrasında daha sık değiştirilse de, öğretim programlarının aynı sıklıkta değiştirildiğini söylemek güçtür. 1980 askeri ihtilal sonrasında bu okullardaki meslek derslerine ilişkin olarak 1983 yılında hazırlanan öğretim programları, 28 Şubat sürecinde 1999 yılında yenilenmiş ve son olarak da 2008 yılında yeniden hazırlanmıştır.

Halen de geçerli olan 2008 yılında hazırlanan programlar, Türk eğitim sisteminde 2004 yılından itibaren ilk ve ortaöğretimde yer alan derslerin öğretim programlarının yapılandırmacı yaklaşım temel alınarak geliştirilme çalışmaları kapsamında yapılmıştır. Talim ve Terbiye Kurulunun 22.07.2008 tarih ve 152 sayılı kararı ile kabul edilen bu programda, İmam Hatip Lisesi ve Anadolu İmam Hatip Lisesi Kuran-ı Kerim, temel dini bilgiler, siyer, fıkıh, tefsir, karşılaştırmalı dinler tarihi, hadis, İslam tarihi, kelam, hitabet ve mesleki uygulama dersleri öğretim programları, 2008-2009 öğretim yılından itibaren uygulanmak üzere yenilenmiştir. Bu listede yer almayan mesleki Arapça dersi öğretim programı ise 10.03.2011 tarih ve 23 sayılı aynı kurul kararıyla daha sonradan yenilenmiştir.

Söz konusu meslek derslerine ait öğretim programları hazırlanırken yapılandırmacı yaklaşımın temele alındığı ve programların bu yaklaşıma uygun olarak üniteler, kazanımlar, etkinlikler, açıklamalar ve etkinlik örneklerini içerecek şekilde yapılandırıldıkları ifade edilmiştir. Programlarda öğrencilerin öğrenme-öğretme sürecinde kazanması beklenen beceri ve değerler listesine yer verilmiştir. Sonrasında programda yer alan her meslek derse ilişkin genel amaçlara, ünite ve açılımlara, kazanım ve açıklamalarla örnek etkinliklere yer verilmiştir. Meslek dersleri programları geliştirilirken temele alınan yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına uygun olarak göz önünde bulundurulan hususlar ise şu şekilde sıralanmıştır:

a) Her öğrenci özgün bir birey olarak kabul edilmiştir.

b) Topluma din hizmeti sunabilecek bilgi düzeyini kazandırma yaklaşımıyla hareket edilmiştir.

152

c) Öğrencilerin, İslam dininin temel kaynaklarını tanımaları amaçlanmıştır. d) İslam dininin inanç, ibadet ve ahlakla ilgili esaslarının öğretimi hedeflenmiştir.

e) Dini kavramların doğru anlaşılması, değer oluşturma ve beceri geliştirme ön planda tutulmuştur.

f) Öğrencilerin düşünme, soru sorma, fikir üretme ve görüş alışverişinde bulunmaya özendirilmesi öngörülmüştür.

g) Öğrenci başarısını artırmak için öğrenme-öğretme yöntemlerinde çeşitliliğe vurgu yapılmıştır.

h) Geleneğe saygı yanında, onu akıl ve bilim ekseninde sorgulama özendirilmiştir.

ı) Dinin temel kaynakları Kuran ve sünnetin doğru anlaşılmasının, dini doğru anlama ve yorumlamadaki önemi vurgulanmıştır.

i) Laiklik anlayışı bağlamında diğer din ve inançlara karşı hoşgörü anlayışı öne çıkarılmıştır.

j) Kalıcı öğrenmenin gerçekleşmesi için öğrencinin, öğrenme sürecinde etkinliklere katılmasının sağlanması amaçlanmıştır (MEB, 2008: 11-12).

Öğretim programlarında belirtildiği şekliyle İmam Hatip Liselerindeki eğitim anlayışını göstermesi açısından önem taşıyan bu maddelere bakıldığında; öğrencilerin bireysel farklılıklarının önemsendiği, onların öğrenme etkinliklerine aktif katılımının beklendiği, din hizmetlerini sunabilmeleri için onlara gerekli bilgi, beceri ve değerlerin kazandırılmasının hedeflendiği, İslam dininin temel kaynaklardan öğrenilmesinin öne çıkartıldığı ve öğrencilerden düşünmelerinin, soru sormalarının, fikir üretmelerinin ve akıl ve bilim ekseninde sorgulamalarının istendiği anlaşılmaktadır.

İmam Hatip Liseleri müfredatında yer alan Karşılaştırmalı Dinler tarihi dersi dışındaki diğer mesleki dersler, İslam dinini daha iyi anlama ve öğrenmeye yönelik derslerdir. Karşılaştırmalı dinler tarihi dersinde ise vahye dayalı dinler başlığı altında Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet’e, Hint ve Doğu Asya dinleri olarak da Hinduizm, Budizm, Sihizm, Caynizm, Konfüçyanizm, Şintoizm ve Taoizm dinlerine ait bilgilere yer verilmektedir. Bu derse ait öğretim programında, dinlerin benzer ve farklı yönleriyle karşılaştırmalı ve objektif olarak, ayrıca konu edilen dinlere ait dini fenomenlerin doğruluk yanlışlık bakımından değerlendirilmeden oldukları gibi öğretilmesinin hedeflendiği belirtilmektedir (MEB, 2008:215, 227).

153

BÖLÜM III: PAKİSTAN GENEL VE MEDRESE EĞİTİM SİSTEMİ