3. YÖNTEM
4.2. Türkiye Halk Bankasının Örgüt Kültürünün Metaforlarla Analizine İlişkin
4.2.4. Güç İlişkisi
Çalışmada güç ilişkisinde kullanılan metaforları analiz etmek amacıyla ‘‘Bankadaki yöneticiler iş ortamında …..…gibidir/benzemektedir. Çünkü……’’ sorusuna verilen cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metaforlar ve anlamlarına ilişkin bulgular Tablo 11’de yer almaktadır.
Tablo 11
Yöneticilerin iş ortamındaki tutumu
GÜÇ İLİŞKİSİ /
Yöneticilerin iş
ortamındaki tutumu
Metafor Anlam/Analiz
Baba, ağabey, aslan, arkadaş, et- tırnak, su kaynağı, nar kabuğu, zincir halkası, beyin, makine, ansiklopedi
Koruyucu, kollayıcı, elindeki yetkiyi banka çıkarları için kullanan, iyi yönetim kabiliyeti ile güçlü bir imaj çizdiği ve çalışanları bir arada tuttuğunu
Diktatör, mahkeme duvarı, patron, okul müdür, avcı, akbaba, çakal, cellat, maske
Cezalandırıcı, katı ve çok samimi olmadıklarını
İmam, kral Kendi bildiğini okuyan
Vali, komutan, taş,robot Resmi ve sert olduklarını
Banka çalışanları yöneticilerin iş ortamındaki davranışlarının koruyucu, kollayıcı ve düzeltici olduğunu, elindeki yetkiyi bankanın çıkarları doğrultusunda
kullandığını, iyi yönetim kabiliyeti ile güçlü bir imaj çizdiğini ve çalışanlarını hep bir arada tuttuğunu düşünmektedir. Çalışanlarını çocukları gibi görüp onlara yeri gelince kızdıklarını ciddi olduklarını ve disiplinli davrandıklarını da belirtmektedirler. Banka yöneticilerinin daha çok cezalandırıcı rol oynadığını düşünmektedirler.
Çalışmada güç ilişkisinde kullanılan metaforları analiz etmek amacıyla ‘‘Çalışanlar (personel) bankanın…..…gibidir/benzemektedir. Çünkü……’’ sorusuna verilen cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metaforlar ve anlamlarına ilişkin bulgular Tablo 12’de yer almaktadır.
Tablo 12
Personelin banka için durumu
GÜÇ İLİŞKİSİ /
Personelin banka için durumu
Metafor Anlam/Analiz
Çocukları,demirbaşı, organları,
eli ayağı, evladı, evin tuğlası, kalbi,lokomotifi,aküsü,temeli,
peteği,mücevheri,anahtarı, atardamarı
Çalışanlar kendilerini bankanın olmazsa olmazı olarak görmekte
Vitrin, ayna, gülen yüz, enstrüman, çiçek,
döşeme, imaj, kapı, ışık, karınca, mıknatıs Müşterileri için bankayı yansıtan birer vitrin görevi gören, sahnenin görünen kısmında yer alan kişiler olarak güler yüzlü ve iyi giyimli olmalarını
Robot, asker, kumanda, çark, piyon Sürekli başkası gözetiminde
çalışmalarını Gözbebeği, demirbaş, ana kasa, kilit,
anahtar, çelik kapı, mutfak aletleri Bankanın çalışanlara sürekli ihtiyaç duyduğunu, her çalışanın kendisine has görevi ve özelliği olduğunu
Çalışanlar kendilerini bankanın olmazsa olmaz parçaları, unsurları olarak değerlendirmektedirler. Banka, çalışanları ile kendini müşterilere sunduğunu bir nevi sahnenin görünen kısımda çalışanların olduğunu vurgulamaktadır. Bu yüzden çalışanların güler yüzlü, iyi giyimli olmaları gerekmektedir. Çünkü onlar bankanın vitrinidir. Birbirinden ayrı tutulmaması gereken parçalar olarak, sürekli çalışmaları gerektiği ve kontrol edildiklerini ifade etmektedir. Banka çalışanları çalışansız bir banka olamayacağını, her çalışanın kendine has görevi ve özelliği olduğunu vurgulamaktadır.
Çalışmada güç ilişkisinde kullanılan metaforları analiz etmek amacıyla ‘‘Banka
yöneticileri iş dışında …..…gibidir/benzemektedir. Çünkü……’’ sorusuna verilen cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metaforlar ve anlamlarına ilişkin bulgular Tablo 13’te yer almaktadır.
Tablo 13
Banka yöneticilerinin iş dışındaki durumları
GÜÇ İLİŞKİSİ / Banka yöneticilerinin iş dışındaki tutumları
Metafor Anlam/Analiz
Arkadaş, ağabey, aile, anne baba, bal, pamuk, lokum, melek, İlkbahar rüzgarı, eşofman, komedyen, palyaço
Yöneticilerin işin verdiği stresten uzaklaştıklarında daha samimi, cana yakın, esprili tavırlar sergiledikleri
Sır küpü, sırdaş Personelin sıkıntılarını dinleyip, bunları
kimseyle paylaşmayıp sır tuttuklarını Ayrık küme, limonata, kafesteki
aslan, aktör, ikiyüzlü, çavuş, yağdanlık
Samimiyetten uzak duruma göre tavır aldıklarını
Logo Her yere uyum sağladıklarını
Ayaklı cenaze, uyur gezer, yabancı İş dışında da çok fazla ilgili olmadıklarını
Banka çalışanları yöneticilerin iş dışında; işin verdiği stresten uzaklaştıklarını ve daha samimi, daha cana yakın, esprili tavırlar sergilediklerini, ayrıca yöneticilerin boş zamanlarda personelin sıkıntılarını dinleyip, bunları kimseyle paylaşmayıp sakladığını, sorunlarını çözmeye çalıştığını, bazı durumlarda ise liderlerin samimiyetten uzak, duruma göre rol aldıklarını ifade etmektedir.
Çalışmada güç ilişkisinde kullanılan metaforları analiz etmek amacıyla ‘‘Banka personelinin yöneticilerin için durumu…..…gibidir/benzemektedir. Çünkü……’’ sorusuna verilen cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metaforlar ve anlamlarına ilişkin bulgular Tablo 14’te yer almaktadır.
Tablo 14
Banka personelinin yöneticiler için durumu
GÜÇ İLİŞKİSİ /Banka
personelinin yöneticiler için durumu
Metafor Anlam/Analiz
Karınca, işçi arı, velinimet, eli ayağı, gözü kulağı, çocukları, mutfak eşyası, ustanın tamir takımları, tuz, nefes, oğul, masanın ayağı
Banka personelini sürekli çalışan, üreten, değerli olmazsa olmaz olarak görmekte,
Emir kulu, kiralık araba, döviz,
kukla, köpek, kurt, asker Çok çalışma iyi algılansa da ek bir getirisi olmadığı için olumsuzda algılanmakta
Eşya Çalışanların sürekli kullanıldığını
Yoğrulmaya hazır hamur Hemen şekillenebilecekleri
Banka yöneticileri banka personelini sürekli çalışan, üreten ve değerli, olmazsa olmazları olarak düşünmektedir. Çok çalışma bir yandan iyi algılamalara sebep olsa da ek bir getirisinin olmadığı düşüncesiyle olumsuz algılamalar da mevcuttur. Çalışanların eşya gibi sürekli kullanıldığı algısının olduğu görülmektedir.
Çalışmada güç ilişkisinde kullanılan metaforları analiz etmek amacıyla ‘‘Yöneticilerin makam odası …..…gibidir/benzemektedir. Çünkü……’’ sorusuna verilen cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metaforlar ve anlamlarına ilişkin bulgular Tablo 15’te yer almaktadır.
Tablo 15
Yöneticinin makam odası
GÜÇ İLİŞKİSİ/
Yöneticinin makam odası Metafor Anlam/Analiz
Saray, kral dairesi, makam odası,
köşk, süit oda,kokpit İşle ilgili önemli kişilerin konuk edildiği Osmanlı Devleti, Eiffel Kulesi, Beyaz
Köşk, stadın locası, şato, bayrak, mühür, son model araba, kale, meclis, klima, göz, avize
Odanın gücü simgelediğini, kendilerini önemli hissettiklerini, güçlerini buradan aldıklarını, kendilerini ulaşılması zor ve odanın gösterişli olduğunu
Vitrin, akvaryum, gümrük kapısı, Bankanın dışa açılan kapısı Yol geçen hanı, müstakil ev, pazar,
olay yeri, akvaryum, tatlıcı
Her türlü müşterinin girebildiği yani müşteri çeşitliliğinin bol olduğu bir yer, Cetvel, giysi dolabı, toplantı odası Düzenli ve karar alınan bir yer olduğunu
Banka çalışanları yöneticilerin makam odasında işle ilgili çok önemli kişilerin konuk edildiğini, makamın verdiği yetkinin etkisiyle odaya gücü simgeleyen farklı anlamlar yüklenmektedir. Yöneticiler makam odasında kendilerinin önemli olduklarını hissetmektedirler. Güçlerini buradan almakta ve kendilerini ulaşılması zor ve gösterişli olarak görmektedirler. Ayrıca çalışanlar yöneticilerin makam odasını bankanın dışa açılan bir kapısı olarak görmektedirler
Çalışmada güç ilişkisinde kullanılan metaforları analiz etmek amacıyla ‘‘Bankadaki personel iş ortamında …..…gibidir/benzemektedir. Çünkü……’’ sorusuna verilen cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metaforlar ve anlamlarına ilişkin bulgular Tablo 16’de yer almaktadır.
Tablo 16
Çalışanların bankadaki durumları
GÜÇ İLİŞKİSİ/Çalışanların
bankadaki durumları Metafor Anlam/Analiz
Arı, karınca, makine, motor, Sürekli yoğun olarak müşteri memnuniyeti sağlamak için çalışmakta olduklarını Kene, avcı, yarış atı, aslan, panter Bankaya müşteri çekmek için sürekli yarış
halinde hızlı hareket ettiklerini
Aile, saç örgüsü, dost Bir personelin yaptığı işin diğer personelin yaptığı iş ile ilişkili olduğunu
Puzzle, takım, futbol takımı, saç
örgüsü Takım ruhuyla hareket ettiklerini
Kafes, katip, öğretmen Verilen işi düzgün olarak iş sınırları içinde yapmaları gerektiğini
Maske, akrep, telefon Duruma göre değiştiklerini, birbirlerinin canını acıtabileceklerini
Banka çalışanları sürekli ve yoğun olarak müşteri memnuniyeti sağlamak için çalıştıklarını, bankaya müşteri çekmek için hızlı olmaları gerektiğini belirtmektedirler. Bir personelin yaptığı işin diğer bir personelin yaptığı iş ile ilişki içerisinde olması durumu çalışanlar arasında farazi bir aile bağı kurulmasına neden olmaktadır. Banka çalışanlarının takım ruhuyla hareket ettikleri ifade edilmektedir. Çalışanların verilen işi iş sınırları içerisinde yapmak zorunda oldukları, personelin iş ortamında aslında yapmacık bir tavır sergiledikleri olaya göre değiştikleri, birbirleriyle olan ilişkilerinde can acıtabilecekleri vurgulanmaktadır.
Çalışmada güç ilişkisinde kullanılan metaforları analiz etmek amacıyla ‘‘Bu bankadaki pozisyonum …..…gibidir/benzemektedir. Çünkü……’’ sorusuna verilen cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metaforlar ve anlamlarına ilişkin bulgular Tablo 17’de yer almaktadır.
Tablo 17
Çalışanların bankadaki pozisyonları
GÜÇ İLİŞKİSİ /Çalışanların bankadaki pozisyonları
Metafor Anlam/Analiz
Arı, saat, işçi arı Bulundukları pozisyonun sürekli
çalışmayı gerektirdiği Anahtar, köprü, kapı kolu,
kılcal damar,sandalye ayağı, polis, maymuncuk,doktor, düğüm, giriş kapısı, ana yemek
İş odaklı düşündüklerini, oluşan sorunları çözmek için etkin konumda olduklarını
Vadeli mevduat,vezne, kartal, kilit,Süpermen, kumbara,mendil,pazarlamacı, tezgahtar,papağan
Müşteri odaklı düşünüp ona göre çalıştıklarını
Gonca gül, anne sütü, altın, gümüş, yıldız
Kendilerinin bütünün önemli birer parçası olarak gördüklerini
Acemi er, gurbetçi, yap boz, futbolcu, Bu pozisyonun geçici olduğunu
Robot, silah, mahkum Ne emredilirse uygulamak ve çalışmak
zorunda olduklarını
Çalışanlar bir yandan görev yaptıkları pozisyonun sürekli çalışmayı gerektirdiğini, iş odaklı düşündüklerini, bir yandan da oluşan sorunları çözmek için etkin bir konumda olduklarını ve müşteri odaklı çalıştıklarını ifade etmişlerdir. Öyle ki kendilerini bütünün çok önemli bir parçası ve olmazsa olmazı olarak görmektedirler. Ne emredilirse uygulamak ve çalışmak zorunda olduklarını banka odaklı çalıştıklarını da ifade etmektedirler.
Çalışmada güç ilişkisinde kullanılan metaforları analiz etmek amacıyla ‘‘Çalışma ortamım…..…gibidir/benzemektedir. Çünkü……’’ sorusuna verilen cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metaforlar ve anlamlarına ilişkin bulgular Tablo 18’de yer almaktadır.
Tablo 18
Çalışma ortamı
GÜÇ İLİŞKİSİ
/Çalışma ortamı
Metafor Anlam/Analiz
Ev, helva, şeker, süit oda, kuş tüyü minder, lüks otel, yatak, gündüz, şirinler
İş yerindeki ortamı sıcak, samimi, huzurlu ve çalışılması rahat bir yer olarak nitelendirmekte
Hapishane, buzdolabı,
hastane, sınav zamanı, resmi tören, morg, heyet kurulu, gece sessizliği
Talimat ve kuralların olduğu, sıkıcı, stresli bir ortam,
Leylek Geçici bir süre burada bulunduklarını
Okul, orman, dağınık oda, sebze çorbası, asfalt, sezon indirimine girmiş mağaza, havuz, Pazar yeri, metro, arı kovanı, dükkan, konser salonu, mutfak,
Kalabalık ve karmaşık, renkli ve yoğun bir çalışma ortamında, her çeşit insan ile karşılaştıklarını
Banka çalışanları iş yerindeki ortamını bir aile ortamı gibi; sıcak, samimi, huzurlu ve çalışması kolay bir yer olarak tanımlamaktadır. Çalışanların bir kısmı ise iş yerindeki ortamını talimat ve kuralların olduğu sıkıcı, stresli bir ortam olarak görmektedir. Bazı çalışanlar kendilerini bankada geçici bir süre bulunacağını konargöçer olarak ifade etmişlerdir. Çalışma ortamlarının kalabalık ve karmaşık olduğunu nitelendirmektedirler. Renkli, kalabalık ve yoğun bir çalışma ortamında her çeşit insanın olduğu belirtilmektedir.
Çalışmada güç ilişkisinde kullanılan metaforları analiz etmek amacıyla ‘‘Hiyerarşik kıdemler arasındaki ilişki…..…gibidir/benzemektedir. Çünkü……’’ sorusuna verilen cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metaforlar ve anlamlarına ilişkin bulgular Tablo 19’da yer almaktadır.
Tablo 19
Hiyerarşik kıdemler arasındaki ilişki
GÜÇ İLİŞKİSİ /Hiyerarşik
kıdemler arasındaki ilişki Metafor Anlam/Analiz
Askeriye, kanun, sınır çizgisi, çerçeve, hukuk, ordu, rütbe, periot, katı kural, meclis, çivi, diplomatik ilişki, buz, bıçak
Çiğnenmesi zor katı ve ağır kuralların olduğunu, bunları önemsediklerini, kurallara riayet edilmediği zaman ciddi cezaların olduğunu
Piramit, dağcılar, boy grafiği, basamak, yelek düğmeleri, matruşka
Kıdemler arasında farklılıklar olduğunu, bankada yerleşmiş katı kuralların olduğunu ve işlerin bu sisteme uygun olarak yürütüldüğünü
Banka çalışanları kurum içindeki hiyerarşik kıdemler arasındaki ilişkiyi çok önemsemektedir ve bu kuralların katı, çiğnenmez olduklarını ifade etmişlerdir. Öyle ki hiyerarşi kurallarını riayet edilmediğinde ciddi şekilde cezalandırılacağı hissiyatı yüksektir. Hiyerarşik sistemin kurum içindeki birçok davranışa/aktiviteye yön verdiği görülmektedir. Kademeler arasında farklılıklar olduğu ifade edilmektedir. Bankada önceden belirlenmiş yerleştirilmiş katı kuralların olduğu ve işlerin bu sisteme uygun olarak yürütüldüğü görülmektedir.