KOBİ’lerde bilişim teknolojileri kullanımının örgütsel performansa olan etkilerini ele alan çalışmalar genellikle bilgi teknolojisinin ekonomik etkilerini firma ya da endüstri düzeyinde incelemişler ve bu incelemeler sonucunda genel anlamda bilgi teknolojileri kullanımının örgütsel performansı olumlu yönde etkilediği sonucuna varmışlardır. Bu bölümde önce yurt dışında yapılan çalışmalar daha sonra da yurt içinde yapılan benzer çalışmalardan elde edilen sonuçlara değinilecektir.
Hormozi, Harding ve Bose’nin (1998) internetin KOBİ’ler üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik olarak yaptıkları araştırmaya göre, KOBİ’ler etkin kullandıkları takdirde internetin sağlayacağı fırsatları kolaylıkla rekabet avantajına dönüştürebileceklerdir. Çünkü KOBİ’ler kendilerine bir web sayfası yapmak suretiyle internet ortamında rekabet edebileceklerdir298.
Rovere’nin (1998) telekomünikasyon sektöründe yaptığı araştırmaya göre işletmeler, her ne kadar rekabet güçlerini arttıracağı için bilgi teknolojilerini
298
Hormozi, Amir M., W. T. Harding ve U. Bose, “Is the Internet Feasible and Profitable for Small Businesses?”, SAM Advanced Management Journal, Summer, 1998, s. 27.
benimsemeye yönelmiş olsalar da uygulamada özellikle KOBİ’ler açısından bilgi teknolojilerinin yaygın biçimde kullanılmasında sorunlar vardır. KOBİ’lerin büyük çoğunluğu ancak yeni iş fırsatları yakaladıklarında veya tedarikçi ve müşteri ilişkileri nedeniyle yeni teknolojileri kullanmaya başlamaktadırlar299.
Dutta ve Evrard (1999), altı Avrupa ülkesinden 80 KOBİ üzerinde yaptıkları çalışmada, işletme büyüklüğü ile işletmelerin bilgisayar kullanımını benimsemesi, bilgi teknolojisini benimsemesi ve internet kullanımın artması arasında pozitif bir ilişki olduğu sonucuna varmışlardır300.
Premkumar ve Roberts (1999), kırsal kesim KOBİ’leri üzerinde yaptıkları araştırmaya göre, bilişim teknolojileri kullanımı işletme büyüklüğü, sahip ve yöneticilerinin teknoloji kullanma yetkinlikleri gibi faktörlere göre değişmektedir301.
Janson ve Wrycza’ın (1999) Polonya’da yaptıkları araştırmaya göre, girişimcilik faaliyetlerinin ve dolayısıyla işletmelerin başarısı, bilişim teknolojileri kullanımıyla artmaktadır302.
Walczuch, Braven ve Lundgren (2000) Hollanda KOBİ’leri üzerinde yaptıkları araştırmada küçük işletmelerin orta büyüklükteki işletmelere göre interneti aynı hız ve oranda benimsemediklerini belirlemiştir303.
Palmer’ın (2000) Bahreyn KOBİ’leri üzerinde yaptığı araştırmada da bilişim teknolojileri kullanımının operasyonel ve yönetsel süreçleri olumlu etkilediği belirlenmiştir304.
Nassimbeni’ye (2001), işletmelerin kullandığı bilişim teknolojilerinin yenilik yapma kapasitelerini ve rekabet gücünü doğrudan etkilediğini belirlemiştir. Özellikle
299
Rovere, R. Lebre, “Diffusion of Information Technologies and Changes in the
Telecommunications Sector”, Information Technology&People, Vol:11, No:3, 1998, s. 205. 300
Dutta, Soumitra ve P. Evrard, “Information Technology and Organization within European Small Enterprises”, European Management Journal, Vol:17, No:3, June, 1999, s. 250.
301
Premkumar, G. ve M. Roberts, “Adoption of New Information Technologies in Rural Small Businesses”, International Journal of Management Science, 27, 1999, s. 483.
302
Janson, M. A. ve S. Wrycza, “Information Technology and Entrepreneurship: Three Cases from Poland”, International Journal of Information Management, 19, 1999, s. 367.
303
Walczuch, Rita, G. Van Braven ve H. Lundgren, “Internet Adoption Barriers for Small Firms in the Netherlands”, European Management Journal, Vol:18, No:5, October 2000, s. 570.
304
Palmer, Janet, “Internet Access in Bahrain: Busines Patterns and Problems”, Technovation, Vol:20, 2000, s. 458.
ihracata yönelik üretim yapan işletmelerde bilişim teknolojileri kullanma düzeyi diğerlerine oranla daha yüksektir305.
Kula ve Tatoğlu (2001), 237 KOBİ üzerinde yaptıkları çalışmaya göre, uluslararası deneyimi fazla olan ve daha çok ihracata yönelik üretim yapan işletmeler genel bilişim teknolojilerini daha çok kullanmakta ve bunun performanslarını olumlu olarak etkilediğini düşünmektedirler306.
Çetinkaya (2002), konaklama ve seyahat işletmeleri üzerinde yaptığı araştırmada, bilişim teknolojileri kullanımının telefon, reklam, faks, broşür gibi giderlerde azalmaya neden olduğu ve müşteri memnuniyetini artırdığını belirlemiştir. Dolayısıyla bilişim teknolojilerinin örgütsel performansı olumlu etkilediği sonucuna varılabilir307.
Kazan ve Savaş (2002), Aksaray’da faaliyet gösteren 52 KOBİ üzerinde yaptıkları araştırma sonuçlarına göre, bilişim teknolojilerinin kullanımının yönetim süreçlerine ve performansa olumlu etkileri olduğu sonucuna varmışlardır308.
Tekin ve Zerenler (2005), Konya’da lojistik sektöründe faaliyet gösteren işletmeler üzerinde bir araştırma yapmışlardır. Araştırmaya katılan işletmelerin önemli bir çoğunluğunun üç yıl öncesi ve günümüz karşılaştırıldığında bilişim teknolojileri kullanımına daha fazla önem verdikleri ve bilişim teknolojilerini müşteri isteklerine daha hızlı cevap vermede, daha etkin hizmet vermede ve işlem maliyetlerini azaltmada bir araç olarak gördükleri anlaşılmaktadır309.
Topkarcı’nın (2005) Mersin’de 48 KOBİ üzerinde yaptığı araştırmaya göre, işletmelerinde bilişim teknolojilerini etkin ve organize şekilde kullanan işletmelerin,
305
Nassimbeni, G., “Technology, Innovation Capacity, and The Export Attitude of Small Manufacturing Firms: A Logitrtobit Model”, Research Policy, 30, 2001, s. 261.
306
Kula, Veysel ve E. Tatoğlu, “KOBİ’lerde İnternet Kullanımı: Tutum ve Beklentiler Üzerine Bir Değerlendirme”, 2001, www.kobinet.org.tr/hizmetler/bilgibankasi/ekonomi/OAKDocs/OAK-T19.pdf, (17.04.2005).
307
Çetinkaya, A. Şükrü, “Konaklama ve Seyahat İşletmelerinde İnternet Kullanımı”, Hafta Sonu Semineri-Turizmde Bilgi Teknolojileri, Nevşehir, 2002, s. 41.
308
Kazan, Halim ve O. Savaş, “Bilişim Teknolojilerinin Yönetim Sürecine Etkileri: Aksaray’da Bir Araştırma”, 2002, http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkle gos.php?nt=155, (17.04.2005). 309
Tekin, Mahmut, M. Zerenler ve F. A. Bilge, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Yıl:4, Sayı:8, Güz 2005/2, s. 126.
kullanmayan işletmelere göre, genel işletme performansı ve tedarikçilerle ilişkiler açısından daha iyi bir durumda oldukları görülmektedir310.
Kaygısız’ın (2005) Gaziantep’te 150 KOBİ üzerinde yaptığı araştırmada, işletme yöneticilerinin bilişim teknolojileri kullanımını, pazar paylarını genişletme, müşteri hizmetleri iyileştirme, maliyetleri azaltma ve verimliliği arttırmanın bir yolu olarak gördükleri tespit edilmiştir311.