İLGİLİ ARAŞTIRMALAR 

3.1. Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar 

Çelik  (1998)  tarafından  “Eğitimde  Dönüşümcü  Liderlik”  adlı  bir  araştırma yapılmıştır. Bu çalışmada transformasyonel liderlik biçimi açıklanmış  ve  okul  yöneticilerinin  liderlik  özellikleriyle  dönüşümcü  liderlik  davranışları  arasındaki  ilişki  araştırılmıştır.  Araştırma  sonuçlarına  göre,  okul  yöneticileri  dönüşümcü  liderlik  özelliklerinin  bir  çoğunluğunu  yüksek  düzeyde  göstermektedirler.  Ancak,  okul  yöneticilerinin  “risk  alma  cesareti”  ve  “duygusal denge” özelliklerinin diğer liderlik özelliklerine göre düşük olduğu  ortaya çıkmıştır.  

Yıldırım  (2001),  “Okul  Yöneticilerinin  Kültürel  Liderlik  Rollerinin  Öğretmenlerin  İş  Doyumuna  ve  Meslek  Ahlakına  Etkisi”  isimli  bir  araştırma  yapmıştır.  Bu  araştırmanın  amacı,  okul  yöneticilerinin  kültürel  liderlik  rolleriyle  öğretmenlerin  iş  doyumu  ve  meslek  ahlakı  arasındaki  ilişkinin  belirlenmesidir.  Araştırma  sonucunda,  okul  yöneticilerinin  kültürel  liderlik  rolleri  ile  öğretmenlerin  iş  doyumu  ve  meslek  ahlakına  ilişkin  görüşleri  arasında pozitif yönde anlamlı ilişkinin bulunduğu belirlenmiştir.  

Aydın  (2002)  tarafından  “Eğitim  Yöneticilerinin  Etik  Davranışları  Üzerine  Bir  Araştırma”  isimli  bir  çalışma  yapılmıştır.  Bu  çalışmada,  eğitim  yöneticiliği  mesleğine  ilişkin  etik  ilkeleri  belirlemek  ve  eğitim  yöneticilerinin  mevcut  davranışlarının  geliştirilen  etik  ilkelere  uygunluğunu  belirlemek  hedeflenmiştir.  Araştırmada  eğitim  yöneticilerinin  uyması  gereken  etik  ilkeler  1.  Hoşgörü,  2.  Adalet,  3.  Sorumluluk,  4.  Dürüstlük,  5.  Demokrasi,  6.  Saygı  olmak üzere 6 ana başlık altında ortaya konmuştur. Bu ana başlıklar altında 79  etik  ilke  tanımlanmıştır.  Sonuç  olarak,  lise  müdürlerinin  bu  ilkelerden  bazılarına tam olarak uygun davranışlar sergilemedikleri belirlenmiştir.  

Dilek  (2005),  tarafından  yapılan  “Liderlik  Tarzlarının  ve  Adalet  Algısının;  Örgütsel  Bağlılık,  İş  Tatmini  ve  Örgütsel  Vatandaşlık  Üzerine  Etkilerine  Yönelik  Bir  Araştırma”  isimli  çalışmada;  orduda,  liderlik  tarzlarının  ve  dağıtımsal  adalet  algısının  çalışanların  örgütsel  bağlılık,  iş  tatmini  ve  örgütsel  vatandaşlık  davranışlarını  nasıl  etkilediğini  ortaya  koymak  amaçlanmıştır.  Araştırma  sonucunda,  dönüşümcü  liderlik  ve  istisnalarla  yönetim  tarzlarının  ve  dağıtımsal  adalet  algısının,  duygusal  ve  normatif  bağlılık,  iş  tatmini  ve  örgütsel  vatandaşlık  davranışlarını  pozitif  yönde  etkilediği  ortaya  çıkmıştır.  Ayrıca,  duygusal  bağlılığın,  örgütsel  vatandaşlık  davranışları üzerinde pozitif yönde bir etki oluşturduğu sonucuna varılmıştır.  

Bülbül (2006), “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Yönetsel Yeterliliklerinin  Liderlik  Standartları  İnanç  Boyutu  Açısından  İncelenmesi”  isimli  araştırmasında,  ilköğretim  kurumlarında  görev  yapan  müdürlerin  yönetsel  yeterliliklerinin liderlik standartları inanç boyutu açısından incelenmesini hedef  olarak seçmiştir. Vizyoner liderlik, öğretim liderliği, örgütsel liderlik, toplumsal  liderlik,  etik  liderlik  ve  politik  liderlik  olmak  üzere  6  liderlik  alanını  kapsama  alan  araştırmada,  okul  müdürlerinin  liderlik  standartlarının  inanç  boyutunda  yeterli oldukları sonucuna varılmıştır.  

Tan  (2006),  “İlköğretim  Okullarında  Görev  Yapan  Öğretmenlerin  Örgütsel Adalet Konusundaki Algıları” isimli araştırmasında ilköğretim okulu  öğretmenlerinin  örgütsel  adalet  konusundaki  görüşlerini  belirlemeyi  hedeflemiştir.  Araştırma  sonucunda,  ilköğretim  okullarında  örgütsel  adaletin  gerçekleşme  düzeyine  ilişkin  öğretmen  görüşleri  arasında  cinsiyet,  hizmet  yılı  ve  eğitim  bölgeleri  açısından  anlamlı  farklılıkların  olduğu  ortaya  çıkmıştır.  Özellikle  bayan  öğretmenlerin  ilköğretim  okullarında  örgütsel  adaletin  gerçekleşme düzeyi hakkında daha olumlu düşündükleri sonucuna varılmıştır.  

Töremen  ve  diğerleri  (1996)  tarafından  yapılan  “Yöneticilerin  Empatik  Becerilerinin  Okul  Başarısı  Üzerine  Etkisi”  (Influence  of  Managers’  Empathic  Skills  on  School  Success)  isimli  çalışmada,  yöneticilerin  empati  becerileri  ve  okul  başarısı  arasındaki  ilişki  araştırılmıştır.  Araştırma  sonucunda,  okul  yöneticilerinin  empatik  becerileri  ve  okullarının  başarı  düzeyi  arasında  çok  yakın bir ilişki bulunmuştur. Buna göre, başarılı okulların yöneticilerinin daha  yüksek düzeyde empatik becerilere sahip olduğu ortaya çıkmıştır.  

3.2. Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar 

Hedges  (1995),  “Uluslararası  Örgütsel  Liderlik  Algılamaları”  isimli  bir  araştırma yapmıştır. Bu çalışmada, liderlik ve ulusal kültür arasındaki ilişkiler  belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda, ulusların kültürleri ile liderlik  davranışları arasında çok yakın ilişkiler bulunmuştur. Liderlik davranışlarının,  ulusal kültür değişkenlerinden etkilediği belirlenmiştir.  

Santin  (1998),  “Liderlik  Tarzı,  Okul  Yöneticilerinin  Seçilen  Demografik  Özellikleri  ve  Karar  Vermede  Yaratıcı  Başkaldırıyı  Kullanmaya  İlişkin  Eğilimleri  Arasındaki  İlişki”  isimli  araştırmasında,  okul  yöneticilerinin  gösterdikleri  liderlik  biçimi  ile  cinsiyet,  kademe,  mesleki  deneyim  ve  öğrenim  düzeyi  ve  karar  vermede  yaratıcı  başkaldırıyı  kullanma  eğilimleri  arasındaki  ilişkileri belirlemeyi amaçlamıştır. Bu ilişkiyi belirlemek için liderlik davranışını  betimleme  anketi  (LBDQ‐self)  kullanılmıştır.  Araştırmanın  sonucunda,  liderlik  tarzı,  seçilen  demografik  özellikler  ve  karar  vermede  yaratıcı  başkaldırıyı  kullanma düzeyi arasında istatistiki açıdan anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.  

Moorhouse  (2002),  tarafından  “Doğu  Tennessee’de  İş,  Eğitimsel,  Politik  ve  Dini  Örgütlerde  Etik  Liderlerden  Beklenen  Özellikler:  Bir  Delphi  Araştırması” isimli bir çalışma yapmıştır. Bu araştırmanın temel amacı, delphi  tekniği kullanılarak (bir konu üzerinde konsensüs sağlamak için ilgili tarafların  bir  araya  getirilerek  yapılan  panel)  dört  farklı  örgüt  tipinde  etik  liderlerden 

beklenen  rolleri  belirlemektir.  Araştırma  sonucunda,  etik  liderler  tarafından  gösterilmesi gereken 5 etik özellik ve 7 liderlik özelliği belirlenmiştir.  

Ruder (2003), tarafından yapılan “Örgütsel Adalet, Güven ve Öz Etkinlik  Arasındaki  İlişki”  isimli  çalışmada  örgütsel  uygulamaların  (tarafsızlık  ve  güven)  bir  pro‐aktif  davranış  biçimi  olan  öz  etkinliğin  yükseltilmesine  katkı  sağlayıp  sağlamadığını  belirlemek  amaçlanmıştır.  Araştırma  sonucunda,  örgütlerde  prosedürel  adalet  ile  güven  arasında  istatistiki  açıdan  anlamlı  bir  ilişki  olduğu  ortaya  çıkmıştır.  Ayrıca,  örgütlerde  etkileşimsel  adalet  ile  yöneticilere duyulan güven arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu  sonucuna varılmıştır.  

Gahey  (2001),  “Okullarda  Moral  Toplum  Oluşturma:  Ruhu  Hissetme”  isimli  bir  araştırma  yapmıştır.  Bu  çalışmada,  okulların  toplumlar  gibi  paylaşılmış ilke ve değerlere sahip olmaları için gerekli nitelikler belirlenmeye  çalışılmıştır.  Araştırmanın  sonucunda  okullarda  etik  liderlere  ihtiyaç  olduğu,  ayrıca  bu  etik  liderlerin  okullarda  resmi  bir  otoriteyi  temsil  etmesinin  şart  olmadığı  sonucuna  varılmıştır.  Ayrıca,  okul  yöneticilerinin  moral  lider  olarak  rol ve görevlerini tanımlayan 16 temel ilke belirlenmiştir.  

Khuntia ve Suar (2004), tarafından yapılan “Hint Özel ve Kamu Sektörü  Yöneticilerinin  Etik  Liderliğini  Ölçmek  İçin  Bir  Ölçek”  isimli  araştırmada,  etik  liderliği ölçmek için bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırma sonucunda  22  maddeden  oluşan  bir  anket  geliştirilmiştir.  Bu  anket  faktör  analizine  tabi  tutulmuş  ve  etik  liderlik  ölçeği  için  iki  boyut  belirlenmiştir.  Bu  boyutlar,  a)  güçlendirme, b) güdü ve karakterdir.  

Hoff  ve  diğerleri  (2006)  tarafından  “Kamu  Okullarında  Kamuyu  Kucaklamak  İçin  Eğitimsel  Liderler  Yetiştirme”  isimli  bir  çalışma  yapılmıştır.  Bu  çalışmada,  okullardaki  çeşitlilik  ve  sosyal  adalet  sorunlar  ve  mevcut  okul  yöneticileri  yetiştirme  programlarının  bu  çeşitlilikleri  yönetebilecek  okul 

yöneticilerini yetiştirebilme düzeyleri belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, tüm  dünya  okullarının  çeşitlilik  düzeyinin  ve  sosyal  adalet  sorunlarının  arttığı,  bu  sorunların  üstesinden  gelebilmek  için  etkin  bir  liderlik  biçimine  gereksinim  duyulduğu,  ancak  mevcut  okul  yöneticileri  yetiştirme  programlarının  bu  tür  liderleri yetiştiremediği sonucuna varılmıştır.  

Petin  ve  diğerleri  (2006),  “Liderlik  Hazırlığında  Sorumluluk  Etiğini  Kullanma”  isimli  bir  çalışma  yapmışlardır.  Bu  çalışmada,  bir  sorumluluk  etiği  çerçevesi kullanılarak sosyal adalet liderliğine ilişkin davranışların gelişmesini  sağlamak  için  yapılan  6  yıllık  bir  araştırmanın  sonuçları  analiz  edilmiştir.  Çalışmanın  sonucunda,  kullanılan  sorumluluk  etiği  çerçevesinin  çeşitlilik  ve  eşitlik  sorunlarına  ilişkin  bakış  açısını  değiştirdiği  ve  bir  sorumluluk  anlayışı  oluşturduğu ortaya çıkmıştır.  

McCabe  ve  McCarthy  (2005),  “Sosyal  Adalet  İçin  Okul  Liderlerini  Yetiştirme”  isimli  çalışmalarında,  eğitim  yönetimi  alanında  sosyal  adalete  ilişkin çalışmaları incelemişler ve sosyal adalet için okul liderlerini yetiştirmeye  yönelik  girişimde  bulunan  üniversitelerin  ve  diğer  eğitim  kurumlarının  başarı  düzeyini  tartışmışlardır.  Araştırma  sonucunda,  eğitimsel  liderlikte  sosyal  adaletin,  moral  değerleri,  adaleti,  saygıyı,  sorumluluğu  ve  eşitliği  vurguladığı  ve  sosyal  adalet  sorunlarını  önlemek  için  okul  liderlerinin  yetiştirilmesinde  “vicdan” kavramının üzerinde durulmasının gerektiği ortaya konmuştur.  

Bu bölümde yapılan araştırmanın modeli, kapsadığı evren ve örneklem,  veri  toplama  aracının  hazırlanması,  verilerin  toplanması,  analizi  ve  analiz  aşamasında kullanılan istatistiksel işlemler üzerinde durulmuştur.