Görev Türü Değişkenine Göre Etik Liderliğin Boyutlarına İlişkin Bulgular ve Yorumlar 

Tablo  29’da  görev  türü  değişkenine  göre,  etik  liderliğin  boyutlarına  ilişkin bulgulara yer verilmiştir.  

Tablo  29.  Görev  Türü  Değişkenine  Göre  Etik  Liderliğin  Boyutlarının  Genel 

Ortalamalarına İlişkin t Testi Sonuçları   Levene’s  Test  Yönetici  N=82  Öğretmen  N=1195    Etik Liderliğin Boyutları  F  p  _X  ss  _X  ss    t    p  Etik ilkelere uyma  .03  .84  4.28  .60  4.15  .58  1.98  .04*  Etik ikilemleri çözme ve etik karar verme  .16  .68  4.46  .70  4.21  .71  3.06  .00*  Etik bir okul kültürü ve iklimi oluşturma  2.70  .10  3.93  .55  3.81  .63  1.59  .11  Sosyal sorumluluk  .03  .85  4.36  .68  4.18  .69  2.27  .02*  Hizmete yönelik liderlik  .02  .86  4.44  .70  4.19  .69  3.03  .00*  Güvene dayalı liderlik  4.07  .04*  4.04  .57  3.87  .73  2.09  .02*  İlke merkezli liderlik  .64  .42  4.14  .63  4.10  .66  .56  .57  HOMOJEN DAĞILIM GÖSTERMEYEN BOYUTLAR İÇİN MANN WHITNEY U TESTİ  SIRA ORTALAMA    MADDE NO.    M.W.U.    An. Düz.  Yönetici  Öğretmen  Güvene dayalı liderlik  41652.00  .02*  728.55  632.86  *p<.05   

Tablo 29’a göre, okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşleri, istatistiksel  olarak, etik liderliğin “etik ilkelere uyma”, “etik ikilemleri çözme ve etik karar  verme”,  “sosyal  sorumluluk”,  “hizmete  yönelik  liderlik”  ve  “güvene  dayalı  liderlik” boyutlarında anlamlı olarak farklılaşmıştır.  

Okul  çalışanlarına  etik  liderlik  yapmanın  temel  şartı  olan  “etik  ilkelere  uyma”  boyutunda  okul  yöneticilerinin  yeterli  olduğuna  yöneticiler  X =4.28  ile  tamamen  katılırken,  öğretmenler  X =4.15  ile  katılmışlardır.  Yapılan  t  testi  sonucunda, toplam 13 maddeden oluşan bu boyutta, yöneticiler ve öğretmenler  arasında anlamlı farklılık görülmüştür (t=1.98).  

Okul  yöneticilerinin  etik  ilkelere  uymaları  konusunda  öğretmenler  ve  yöneticiler  farklı  düşünmektedir.  Okul  yöneticileri  etik  ilkelere  uyduklarını  tamamen  katılıyorum  düzeyinde  belirtirken,  öğretmenler  katılıyorum  düzeyinde  belirtmişlerdir.  Okul  yöneticilerinin  etik  ilkelere  uygun  davranışlar  sergilemelerine öğretmenlerin tamamen katılmamaları düşündürücüdür.   

“Etik  ikilemleri  çözme  ve  etik  karar  verme”  boyutuna  ilişkin  olarak  yapılan  t  testi  sonucuna  göre;  okul  yöneticileri  X =4.46  ile  kendilerini  etik  ikilemleri  çözme  ve  etik  karar  verme  konusunda  tamamen  yeterli  görürken,  öğretmenler  X =4.21  ile  biraz  daha  düşük  düzeyde  yeterli  görmektedir.  İki  grubun görüşleri arasında anlamlı farkın olması (t=3.06) önemli bir bulgudur.  

Öğretmenler,  okul  yöneticilerini,  etik  ikilemleri  çözme  ve  etik  karar  verme  konusunda  tam  olarak  yeterli  görmemektedir.  Aynı  zamanda,  etik  liderlikte  en  önemli  davranış  boyutlarından  biri  olan  etik  ikilemleri  çözme  ve  etik  karar  verme  konusunda  öğretmenlerin  ve  yöneticilerin  görüşleri  arasında  anlamlı farkın oluşması düşündürücüdür.   

Okul  yöneticileri  etik  bir  okul  kültürü  ve  iklimi  oluşturma  konusunda  kendilerini  yeterli  görürken  ( X =3.93),  öğretmenler  de  ( X =3.81)  benzer  görüş  belirtmişlerdir.  Ancak  ortalamaların  “katılıyorum”  düzeyinde  olması,  yönetici 

ve öğretmenlerin, okul yöneticilerinin etik bir okul kültürü ve iklimi oluşturma  konusunda  tam  olarak  yeterli  olmadıkları  yönünde  bir  düşünceye  sahip  olduklarını  akla  getirmektedir.  Etik  bir  okul  kültürü  ve  iklimi  oluşturma  konusunda  okul  yöneticilerinin  kültürel  liderlik  ve  etik  liderlik  davranışları  kesişmektedir.  Kültürel  liderlik  okul  kültürü  oluşturma  ve  sürdürmeyi  ifade  ederken,  etik  liderlik  oluşturulan  kültürün  etik  ilkelere  dayanmasını  ve  etik  davranışları desteklemesini vurgulamaktadır. Bu sonuca göre, okul yöneticileri  etik bir okul kültürü ve iklimi oluşturma konusunda tam olarak yeterli değildir,  denilebilir.  

Toplam  5  madde  ile  ölçülmeye  çalışılan  okul  yöneticilerinin  sosyal  sorumluluğa  sahip  olma  durumu  konusunda,  okul  yöneticileri  X =4.36  aritmetik  ortalama  ile  sosyal  sorumluluğa  sahip  olduklarını  “tamamen  katılıyorum”  düzeyinde  belirtirken,  öğretmenlerin  görüşleri  X =4.18  aritmetik  ortalama  ile  “katılıyorum”  yönündedir.  Yapılan  t  testi  sonucunda  anlamlı  farklılığın  oluşması  (t=2.27)  öğretmenlerin,  okul  yöneticilerinin  sosyal  sorumluluğa  sahip  olduklarına  tam  olarak  inanmadıklarını  ortaya  koymaktadır.  

Etik  liderliğin  davranışsal  açıdan  yol  haritasını  oluşturan  sosyal  sorumluluk  konusunda  öğretmen  ve  yöneticilerinin  farklı  düşünmesi  önemli  bir bulgudur. Sosyal sorumluluk boyutu içerisinde yer alan “Etik açıdan yanlış  şeyleri düzeltmek için öne çıkmak”, “okuldaki görevlere ilişkin sorumlulukları  kabul  etmek”  ve  “yönetimsel  uygulamaların  diğerleri  üzerindeki  etkisini  hesaba  katmak”  konularında  da  yöneticiler  ve  öğretmenler  arasında  anlamlı  farklılığın oluşması düşündürücüdür.  

Hizmetçi  liderlik  kuramından  yola  çıkılarak  oluşturulan  “hizmete  yönelik  liderlik”  boyutunda,  okul  yöneticileri  hizmetçi  lider  davranışlarını  gösterdiklerine  tamamen  katılırken  ( X =4.44),  öğretmenler  ( X =4.19)  daha 

düşük  düzeyde  katılmaktadır.  İki  grubun  görüşleri  arasında  .05  düzeyinde  anlamlı bir fark vardır (t=3.03).  

Hizmete  yönelik  liderlik  boyutundaki  maddelere  ilişkin  analizlerde,  “kişisel çıkarları ortak çıkarların üzerinde tutma”, “okulun çıkarları konusunda  yapabildiğinin en iyisini yapma”,” topluma ve insanlığa hizmet etmeye yönelik  bir anlayış geliştirme” ve “topluma, okula ve okul çalışanlarına hizmet etmeyi  etik  bir  değer  olarak  görme”  konularında  da  öğretmenler  ve  yöneticiler  arasında  anlamlı  fark  oluşmuştur.  Bütün  sonuçlar  dikkate  alındığında,  öğretmenlere  göre;  okul  yöneticilerinin  hizmete  yönelik  liderlik  rollerini  tam  olarak yerine getirmedikleri söylenebilir.  

Okul  yöneticilerinin  güvene  dayalı  liderlik  davranışlarını  gösterme  düzeylerine  ilişkin  yönetici  ve  öğretmen  görüşleri  arasında  anlamlı  farklılık  olduğu  görülmüştür  (M.W.U.=41652.00).  Okul  yöneticilerinin  güvene  dayalı  liderlik davranışlarını gösterme düzeylerinin yeterli olduğuna, yöneticiler (Sıra  Ort.=728.55),  öğretmenlerden  (Sıra  Ort.=632.86)  daha  yüksek  düzeyde  katılmışlardır.      Öğretmenler,  okul  yöneticilerinin  güvene  dayalı  liderlik  rollerini  yerine  getirdiklerine  daha  düşük  düzeyde  katılmaktadırlar.  Astlarla  lider  arasındaki  güven,  etik  liderliğin  en  önemli  konularından  biridir.  Öğretmenlerin güvene dayalı liderlik konusunda yöneticileri tam olarak yeterli  görmemeleri düşündürücüdür.   

Etik  liderliğin  ilke  merkezli  liderlik  boyutunda,  okul  yöneticilerinin  yeterli  olduğuna,  yöneticiler  X =4.14  ve  öğretmenler  X =4.10  aritmetik  ortalamalarla  “katılıyorum”  düzeyinde  görüş  bildirmişlerdir.  Yapılan  t  testi  sonucunda,  öğretmen  ve  yönetici  grubun  görüşleri  arasında  anlamlı  fark  olmadığı  anlaşılmıştır.  Buna  göre,  okul  yöneticilerinin  ilke  merkezli  liderlik  davranışlarını  gösterme  düzeyleri  konusunda  öğretmen  ve  yönetici  grupları  benzer şekilde düşünmektedirler.  

2.1.3.  Cinsiyet  Değişkenine  Göre  Okul  Yöneticilerinin  Etik  Liderlik