ÇEVRENİN KORUNMASI VE KORUMA ALANLARI
2.5.5 İLETİŞİM KAYNAKLARI VE SOSYAL MEKÂNLAR .1 Kütüphaneler.1 Kütüphaneler
Bölgede toplam kütüphane sayısı 58 olup bunun 20’si Çorum, 16’sı Samsun, 14’ü Tokat ve 8’i Amasya’da bulunmaktadır. Bin kişi başına yararlanma ve ödünç alınan kitap sayısında Çorum’u Tokat takip etmektedir. Çorum, özellikle bin kişi başına yararlanma sayısı olan 969 ile oldukça dikkat çekmektedir.
Bölgede 2000 yılından bu yana kütüphane sayısı, yararlanma sayısı ve ödünç alınan kitap sayısı azalırken, kitap sayısı artış göstermiştir. 2008 yılında TR83 Bölgesi halk kütüphanelerinden yararlanma sayısında Düzey 2 bölgeleri arasında ilk sırada gelmektedir.
Diğer Sit Alanları Amasya Çorum Samsun Tokat
Arkeolojik ve Doğal Sit 2 - 4
-Tarihi ve Kentsel Sit 1 - -
-Tablo 2.5.4.2 Bölgede Diğer Sit Alanlarının Dağılımı
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 2010
Amasya Çorum Samsun Tokat Türkiye
Sivil Mimarlık Örneği 210 98 263 263 56.142
Dinsel Yapılar 104 67 85 113 7.958
Kültürel Yapılar 122 62 63 71 8.659
İdari Yapılar 15 7 47 11 2.186
Askeri Yapılar 3 7 4 1 996
Endüstriyel ve Ticari Yapılar 4 - 16 3 3.008
Mezarlıklar 50 10 51 21 2.868
Şehitlikler 4 - 1 - 220
Anıt ve abideler - - 2 - 257
Doğal Varlıklar 10 1 17 17 6.265
Kalıntılar 10 2 10 6 1.731
Korunmaya Alınan Sokaklar 1 1 2 - 46
Toplam 533 255 561 506 90.336
Tablo 2.5.4.3 Bölgede Tescilli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Dağılımı
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 2010
Amasya Çorum Samsun Tokat TR83 Türkiye
Kütüphane Sayısı 8 20 16 14 58 1.156
Kitap Sayısı 132.018 250.841 188.858 156.079 727.796 13.662.483
Yararlanma Sayısı 93.887 528.381 412.300 231.527 1.266.095 19.034.750
Bin kişi başına yararlanma sayısı 290 969 334 375 465 266
Ödünç alınan kitap sayısı 27.088 123.552 80.543 68.712 299.895 4.578.792
Bin kişi başına ödünç alınan kitap sayısı 84 227 65 111 110 64
Tablo 2.5.5.1.1 Bölge ve Türkiye’de Halk Kütüphanesi Verileri, 2008
Kaynak: TÜİK, 2010
78
2.5.5.2 Tiyatrolar
Bölgede toplam tiyatro salonu sayısı 9 olup bunun 7’si Samsun’da birer tanesi ise Çorum ve Tokat illerinde bulunmaktadır. Çorum’da koltuk sayısı 350 iken Tokat’ta 200’dür. Bu illerde gösteri sayısında Tokat’ın büyük bir farkla Çorum’un önünde olması ve seyirci sayısının sırasıyla 8.050 ve 2.000 olması Çorum halkının tiyatroya Tokat halkından daha ilgili olduğunu gösterdiği söylenebilir.
Gösteri başına seyirci sayısının Tokat’ta sadece 3 olması dikkat çekicidir.
2000 yılından 2008’e bölgede salon sayısı, koltuk sayısı, gösteri sayısı ve seyirci sayısı artarken gösteri başına seyirci sayısı azalmıştır. Bu da seyirci sayısındaki artışın gösteri sayısındaki artışın gerisinde kaldığını göstermektedir.
Kütüphane sayısı Kitap
sayısı Yararlanma
sayısı Bin kişi başına
yararlanma sayısı Ödünç alınan kitap
sayısı Bin kişi başına ödünç alınan kitap sayısı
2000 66 670.084 1.546.961 515 303.101 101
2001 65 680.784 1.584.402 - 405.460
-2002 66 693.608 1.201.043 - 351.504
-2003 68 700.906 1.039.859 - 312.973
-2004 69 709.872 1.354.821 - 339.651
-2005 55 699.881 1.423.518 - 358.164
-2006 61 703.418 1.429.016 - 317.132
-2007 59 714.960 1.350.449 495 284.710 104
2008 58 727.796 1.266.095 465 299.895 110
Tablo 2.5.5.1.2 Bölgede Halk Kütüphanelerine İlişkin Verilerin Yıllar içerisindeki Değişimi, 2000-2008
Kaynak: TÜİK, 2010
*2000-2007 arasında nüfus sayımı yapılmadığı için tabloda boşluklar bulunmaktadır.
Salon sayısı Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı Gösteri başına seyirci sayısı
2000 6 1.461 179 37.561 210
2001 5 1.172 312 67.085 215
2002 4 1.246 424 58.900 139
2003 5 1.027 304 50.910 167
2004 8 1.655 253 34.864 138
2005 7 1.744 292 50.453 173
2006 5 769 417 45.400 109
2007 6 966 221 36.580 166
2008 9 2.043 1.021 133.360 131
Tablo 2.5.5.2.2 Bölgede Tiyatrolara ilişkin Verilerin Yıllar İçerisindeki Değişimi, 2000-2008
Kaynak: TÜİK, 2010
Amasya Çorum Samsun Tokat TR83 Türkiye
Salon Sayısı 1 7 1 9 204
Koltuk Sayısı 350 1.493 200 2.043 70.924
Gösteri Sayısı 23 374 624 1.021 17.410
Seyirci Sayısı 8.050 123.310 2.000 133.360 3.380.214
Gösteri başına seyirci sayısı 350 330 3 131 194
Tablo 2.5.5.2.1 Bölge ve Türkiye’de Tiyatrolara İlişkin Veriler, 2008
Kaynak: TÜİK, 2010
79 2.5.5.3 Sinemalar
Bölgede toplam 63 adet sinema salonu olup bunların dağılımına bakıldığında Samsun’da 31, Tokat’ta 14, Çorum’da 12 ve Amasya’da 6 adet sinema salonu bulunmaktadır. Çorum’da salon sayısı ve koltuk sayısı Tokat’tan daha az olmasına karşın, gösteri sayısı, seyirci sayısı ve gösteri başına seyirci sayısı Tokat’a kıyasla daha fazladır.
2000’den 2008 yılına bölgede salon sayısı 11’den 63’e çıkmıştır. Bunun yanı sıra koltuk sayısı, gösteri sayısı, seyirci sayısı ve gösteri başına seyirci sayısı da artış göstermiştir. Ancak bu artış süreklilik göstermemektedir.
2.5.5.4 Yerel Matbaalar ve Yazılı Medya
Bölgede 2008 yılı itibariyle toplam matbaa sayısı 191’dir. 2005’te 185 olan bu sayı 2008’de 191’e çıkmıştır. Bunun 87’si Samsun’da, 38’i Çorum, 34’ü Tokat ve 32’si Amasya’dadır. Bu haliyle bölge Türkiye’deki toplam 8.164 olan matbaa sayısının yüzde 2,33’üne sahiptir.
Türkiye’de 2008 yılında 5.665 gazete ve dergi yayımlanmış olup bu yayınların 3.186’sını dergiler ve 2.479’unu ise gazeteler oluşturmaktadır. 2008’de gazete ve dergilerin yüzde 62,5’i yerel, yüzde 5,6’sı bölgesel ve yüzde 31,9’u ise ulusal yayın yapmaktadır. Türkiye’de aynı yılda yayımlanan gazetelerin
Amasya Çorum Samsun Tokat TR83 Türkiye
Salon Sayısı 6 12 31 14 63 1.514
Koltuk Sayısı 547 1.160 3.397 1.309 6.413 212.155
Gösteri Sayısı 92 292 624 274 1.282 32.003
Seyirci Sayısı 38.180 127.760 418.911 79.774 664.625 31.132.231
Gösteri başına seyirci sayısı 415 438 671 291 518 973
Tablo 2.5.5.3.1 Bölge ve Türkiye’de Sinemalar İlişkin Veriler
Kaynak: TÜİK, 2010
Salon Sayısı Koltuk Sayısı Gösteri Sayısı Seyirci Sayısı Gösteri Başına Seyirci Sayısı
2000 11 3.540 810 248.211 306
2001 11 3.380 844 308.483 366
2002 9 2.643 770 320.472 416
2003 26 3.244 652 281.125 431
2004 41 4.833 1.339 565.059 422
2005 43 4.896 1.452 495.003 341
2006 44 4.885 1.437 576.767 401
2007 42 4.200 1.103 406.118 368
2008 63 6.413 1.282 664.625 518
Tablo 2.5.5.3.2 Bölgede Sinemalara İlişkin Verilerin Yıllar İçerisindeki Değişimi, 2000-2008
Kaynak: TÜİK, 2010
Amasya Çorum Samsun Tokat TR83 Türkiye
2005 26 41 86 32 185 7.400
2006 29 43 84 33 189 7.745
2007 30 45 87 34 196 7.892
2008 32 38 87 34 191 8.164
Tablo 2.5.5.4.1 Bölge ve Türkiye’deki Yerel Matbaa Sayıları
Kaynak: TÜİK, 2010
80
yüzde 92,9’u yerel, yüzde 2,3’ü bölgesel ve yüzde 4,7’si ise ulusal yayın yapmaktadır. Bölgede ise 2008’de yayımlanmış toplam gazete ve dergi sayısı 153’tür. Bunun 105 tanesi gazetedir ve gazetelerin 101 tanesi yerel, 4 tanesi bölgesel yayın yapmaktadır. Bölgede ulusal yayın yapan gazete bulunmamaktadır. Bölgede toplamda 48 dergi bulunmaktadır. Bunların 35’i yerel, 4’ü bölgesel ve 9’u ulusal yayın yapmaktadır. 2008 yılında bölge gazete ve dergilerinin tirajları sırasıyla 53.599.581 ve 1.663.438’dir. Türkiye’de ise 2008 yılında gazete ve dergilerin toplam tirajı 2.665.434.454’tür.
Bunun yüzde 95,7’sini gazeteler oluşturmaktadır. Türkiye’de yıllık toplam tirajın yüzde 14,4’ü yerel, 1,6’sı bölgesel, 84’ü ise ulusal gazete ve dergilerdir (TÜİK, 2010).
2.5.6 SONUÇ
Yukarıda sayısal ve nitel özelliklerine değinilen bölge illerinin kültürel varlıkları oldukça zengindir.
Ancak bölgede genel olarak kültürel süreklilik giderek kaybolmaktadır. Bunun nedenleri arasında en önde gelenin değişen dünya koşulları yani modernleşen dünyanın etkileri olduğu söylenebilir.
Buna ek olarak koruma ve yaşatma bilincinin genel olarak bölgede düşük olması, koruma ve yaşatma çalışmalarının kamu kurum ve kuruluşları tarafından sahiplenilmesinin ve halkın bu tür çalışmaları sahiplenmesinin zayıflığı kültürel değerlerin, el sanatları ve geleneksel yaşam tarzının yitirilmesine neden olmaktadır (YHGP, 2006).
Yerel Bölgesel Ulusal Toplam
Sayı Oran Sayı Oran Sayı Oran Sayı Oran
Gazete 101 96,19 4 3,81 - - 105 100,00
Dergi 35 72,92 4 8,33 9 18,75 48 100,00
Toplam 136 88,89 8 5,23 9 5,88 153
Tablo 2.5.5.3.2 Bölgede Yayın Bölgelerine göre Gazete ve Dergi Sayısı
Kaynak: TÜİK, 2010
81
2.6 KADININ GÜÇLENDİRİLMESİ
2.6.1 GİRİŞ
Kalkınma alanında yapılan çalışmalar incelendiğinde, bunların genellikle kadını ve kadının kalkınmadaki rolünü göz ardı ettiğini ya da kadının mevcut durumunu daha da kötüleştirdiği görülmektedir. Kalkınma alanının erkeklerin uzmanı olduğu teknik bir alan olarak kabul ediliyor olması, özellikle gelişmekte olan ülke kadınlarının üstlenebileceği rolün küçümsenmesi ya da tamamen yok sayılmasına neden olmuştur.
Toplumsal cinsiyet, farklı kültürde, tarihin farklı anlarında ve farklı coğrafyalarda kadınlara ve erkeklere toplumsal olarak yüklenen roller ve sorumlulukları ifade eder. Toplumsal cinsiyet kısaca, sosyal yönden kadın ve erkeğe verilen roller, sorumluluklar olarak tanımlanır. Dolayısıyla her ne kadar kadının statüsünü etkileyen faktörler eğitim, hane içi iş yükü, hane dışı ilişkiler, güç ve yetki sahibi olma, üretimden pay alma olarak algılansa da en önemli faktörün hem dışsal normlar olarak baskısını hissettiren, hem de içselleştirilmiş olarak kadınların kendileri hakkındaki düşüncelerinde ortaya çıkan kültürel yapılar ve değerler olduğu unutulmamalıdır.
Toplumun tüm düzeylerinin genel refah düzeyini artırmak olarak tanımlanan geleneksel kalkınma anlayışı temelinde geliştirilen projeler, toplumda kadının statüsünün geliştirilmesinde önemli bir katkı sağlayamamıştır. Bunda en önemli neden bu çalışmaların kadının statüsünden çok ekonomik aktivitelere katılımlarının temel alınmasıdır. Sosyal ve ekonomik planlama sürecinde kadının çıkarları ve ihtiyaçları nadiren dikkate alınmış ve teknik ve politik anlamda kadın, kalkınma sürecinin dışında bırakılmıştır. Bu kapsamda Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi (YHGP)’nin bölgede dezavantajlı durumda olan kadınların durum ve koşullarını düzeltmek için neler yapılabilir’ sorusuna verdiği cevap kadının sosyal ve ekonomik koşullarını daha iyi anlama ve kadının durumunu daha iyi koşullara getirebilecek projeler geliştirmek ve kadınların proje süreci ile bütünleşmelerini sağlamak için, gerekli bilgileri toplamak temel amacı oluşturmaktadır şeklindedir (YHGP, 2006).
Bu çalışma TR83 Bölgesi’nde kadınların mevcut durum analizini yapmayı hedeflemektedir. Bu bağlamda kadınların demografik yapısının, eğitim durumunun, siyasi katılımlarının ve son olarak da işgücü istatistiklerinin analizlerini yapmaktadır.