İlâmlı ve İlamsız Haciz Yolu İle Takipler

İcra ve İflâs Kanunu’nun 193. maddesi uyarınca, iflâsın açılması ile borçlu aleyhine başlamış olan haciz yolu ile takipler ile teminat gösterilmesine ilişkin takipler durur. Yani iflâsın açılmasıyla müflise karşı, yeni ilâmlı haciz yolu ile takip yapılamayacak ve daha önce yapılan ilamlı takipler varsa, bunlar duracaktır96_.

94_{Altay-İflas, s.666} 95_{Altay-İflas, s.667}

İlâmın konusu para veya teminat ise, alacaklı, iflâsın açılmasından sonra, ilamı icraya koyamaz. Alacaklı iflâsın başlangıcından önce ilâmı icraya koymuşsa, iflâsın açılmasını müteakip, takip hangi aşamada ise durur. Buna göre, müflise icra emri gönderilmemişse artık gönderilmemesi; icra emri gönderilmişse, borçlunun yedi günlük süre içerisinde ödeme yapmasının beklenmemesi ve alacaklının borçlunun mallarının haczini talep etmemesi; borçlunun malları haczedilmiş ise, alacaklının hacizli malların satışını isteyememesi ve satış talep edilmiş ise icra dairesinin bu talebi reddetmesi gerekmektedir.

Paraya çevirme müessesesi ve iflas tasfiyesi ile ilgili tartışılan bir diğer konu ise, cebri satışa dair ihalenin yapılmış olması ancak alıcı tarafından satış bedelinin verilen sürede ödenmemiş olması durumudur. Bu noktada, paraya çevirme anının TBK hükümleri uyarınca ihalenin gerçekleştiği an olduğu belirtilmelidir. Yani ihalenin sonuçlanması ile mülkiyet devri gerçekleşmiş, mal yeni alıcıya ait hale gelmiştir. Ancak satıştan sonra, yeni alıcı tarafından satış bedeli verilen süre içerisinde ödenmediği takdirde, baskın görüş uyarınca satış düşer ve yeni bir satış yapılmaksızın, satışa konu mal iflas masasına girer. Aslında burada satışın düşmesi ile, satış prosedürü hiç gerçekleşmemiş gibi yorumlanarak; satışa konu mal hacizli olarak bırakılmış gibi düşünülerek, hacizli olan malın iflas kararının kesinleşmesi doğrultusunda iflas masasına intikali şeklinde bir yorum mevcuttur97_.

Bu konuda yargı içtihatları ve doktrin kapsamında tartışılan bir husus şudur: Diğer bir görüş uyarınca, satış bedelinin alıcı tarafından ödenmemesi üzerine, ek olarak tek bir gün tayin edilmek suretiyle, yeniden yapılacak satışın ilk ihalesinin devamı ve uzantısı olduğu gerekçesiyle, bir satışın gerçekleşmesini ve bu şekilde hacizli malın iflas masasına girmeyeceği bildirilmiştir. Ancak bu görüş, icra takip kuralları kapsamında hali hazırda satış işlemi gerçekleşmiş bir mal için –satış bedelinin zamanında ödenip ödenmemesine bakılmaksızın- “ek bir satış günü oluşturma” şeklinde bir müessese olmadığından; çoğunluk tarafından kabul görmemiştir98_.

Yukarıda açıklandığı üzere, borçlu iflâs açılmadan önce borç ödenmiş ise veya borçlunun borca yetecek kadar parası üzerine haciz konulmuş ise ya da borçlunun hacizli malları satılarak paraya çevrilmiş ise, artık iflâsın açılmasından sonra bu paraların

97_{Altay-İflas, s.666}

98 _{Yargıtay Hukuk Genel Kurulu., 1983/12-737 E., 519 K., 29.05.1985 T., (https://karararama.yargitay.gov.tr,} Erişim Tarihi: 18.03.2019)

alacaklılar arasında pay edilmesi gerekir. İcra ve İflâs Kanunu’nun 186/2. hükmü uyarınca, iflâsın tasfiyesinin başlamasından önce paraya çevrilmiş bulunan mahcuz malların bedeli, İİK. m. 138 ve 144 hükümlerine göre haciz alacaklıları arasında paylaştırılır. Artan kısım iflâs masasına ait olur.

Yargıtay, belirli bir miktar paranın davalılardan alınıp davacıya verilmesi hükmünü içeren bir ilama dayanılarak başlatılan icra takibinde borçlular arasında zorunlu dava arkadaşlığı olduğundan bahisle takip sırasında iflasına karar verilen borçlu hakkında icra takibinin İİK 193.madde hükmü uyarınca duramayacağına hükmetmiştir. Yargıtay tarafından yapılan yorum uyarınca, müflis zorunlu takip arkadaşı olarak birden fazla borçlu ile takip edilmekte ise, müflis hakkındaki takibi ayırmak ve durdurmak hukuki anlamda imkansız olduğundan, müflis dahil tüm zorunlu takip arkadaşları aleyhine başlamış olan takibe devam edilmesi gerektiği bildirilmektedir. Takip haciz safhasına geldiğinde, masa malları haczedilemeyeceğinden, müflisten talep edilen alacak tutarı iflas alacağı vasfında masaya kaydettirilecektir99_{. Yargıtay, borçlunun iflası nedeniyle, takip arkadaşı olduğu}

diğer borçlulardan ayrı bir muameleye tabi tutularak, takip yasağı ile koruma altında tutulmasının eşitlik ilkesi ile bağdaşmadığını bildirerek, takip arkadaşlığı uyarınca işlem yapılmasını gerektiğini bildirmiştir100_.

Müflisin İİK m.82 kapsamında belirtilen ve hacze caiz olmayan mallar iflas masasına girmeyecektir. İflas idaresi, hacze caiz olmayan bir mal hakkında iflas masasına dahil edileceği hakkında bir karar verirse, müflis bu kararı öğrendiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde tetkik merciine şikayette bulunabilecektir. Müflis iflastan evvel yapılan bir takipte haczedilmezlik şikayetinde bulunmasa bile, iflas sürecinde bu şekilde bir aykırılık olduğunda, bu husustaki hakkını kullanmaya yetkilidir ve bu husustaki hakkı saklıdır101_.

İlamsız takipler ile ilgili ise, iflâs tasfiyesinin başlaması ile müflise karşı ilâmsız takip yapılamayacağı hususu düzenlenmiştir. İflâsın açılmasından önce başlamış olan

99 _{Yargıtay 12.Hukuk Dairesi., 04.07.2011, E.2010/32214, K. 2011/14097, “İlamlı icra takibine dayanak olan}

… Mahkemesinin 25.12.2008 tarih … sayılı ilamının hüküm kısmının birinci fıkrasında, brüt … TL’nin davalılardan müteselsilen alınarak davacıya verilmesine karar verildiği, ilamlı takip sırasında iflasına karar verildiği bildirilen borçlu T… A.Ş ile diğer borçlular arasında alacaklıya karşı belirtilen ilam nedeniyle müteselsil borçluluk ilişkisi bulunduğu dikkate alındığında, müflis borçlunun diğer borçlularla arasında zorunlu takip arkadaşlığı olması nedeniyle İİK m.193 uyarınca müflis borçlu yönünden takibin tefriki ve durdurulması mümkün değildir.” (https://karararama.yargitay.gov.tr, Erişim Tarihi: 18.03.2019)

100 _{Muşul, Timuçin; İcra ve İflâs Hukuku Cilt: II, Ankara 2013, s.1567 (Muşul- Hukuk)} 101_{Altay-İflas, s.666}

ilâmsız takipler ise, iflâsın açılması ile durur. Yani iflâs açıldığı anda takip kesinleşmiş, haciz yapılmamışsa, haczin yapılmaması; haciz yapılmışsa haczedilen malların satılmaması gerekir102_.

İflas sonucunda olduğu yerde duran takip ile ilgili; icra takibinin iptali, itirazın kaldırılması vb. süreçler de iflasın açılması ile duracaktır103_{. İflas kararının kesinleşmesi ile}

de, duran takipler ve takip kapsamındaki hacizler düşecektir.

İflas kapsamında istihkak iddiaları iflas idaresine yapılır. Müflis mallarının deftere kaydedilmesi aşamasında, mallar hakkında ileri sürülen istihkak iddiaları, kayıt defterine şerh düşülür (İİK m. 212). İstihkak iddiasında bulunulan malın 3. kişilere verilip verilmeyeceğine dair karar iflas idaresi tarafından verilecektir (İİK m.228/1). İflas idaresi, 3. kişinin istihkak talebini reddederse, 3. kişi tarafından red kararından 7 gün içerisinde borçlunun muamele merkezinin bulunduğu yerdeki icra mahkemesinde iflas idaresine karşı istihkak davası açılabilir. Aksi takdirde, 3. kişi bu iflas masasına karşı istihkak davası açma hakkından vazgeçmiş sayılacaktır (İİK m. 228/2). Ancak, müflisin şahsına karşı istihkak davası açma hakkı saklı kalacaktır. 3.kişi tarafından açılmış olan istihkak davası basit yargılama usulüne göre yürütülür (İİK m. 228/3). İstihkak davasının görüldüğü icra mahkemesi tarafından, davacıdan muhtemel zararına karşılık olarak İİK m.36 uyarınca bir teminat yatırılması istenebilir (İİK m. 228/4). Yapılan yargılama sonucunda açılan istihkak davası hakkında red kararı verilirse, malın iflas masasına ait olduğu belirlenir ve usulüne uygun olarak satış işlemleri gerçekleştirilebilir. Tam tersi olarak, davanın kabulüne karar verilirse, malın 3. kişiye ait olduğu belirlenmiş olup, mal iflas masasından silinerek davacıya teslim edilir. İflas idaresi tarafından, 3. kişi elinde bulunan mallara ilişkin açılan istihkak talepli davalar ise genel hükümlere tabi olan istihkak davalarıdır104_.

Bu kapsamda, iflas kararının kesinleşmesi ile mevcut takiplerin düşmesi somucunda, istihkak davaları kapsamında borçlunun -iflas kararından sonra müflisin- davadaki sıfatını netleştirmek gerekmektedir. İflas kararının verilmesi ile borçlu, müflis sıfatını alır ve kanun hükmü gereği oluşan iflas masasına giren taşınır ve taşınmaz mallar ile hak ve alacaklar üzerinde yukarıda da açıklandığı üzere tasarruf yetkisini kaybeder. İflas masasının kanuni temsilcisi olan iflas idaresi, davalı borçlu yerine geçer. Bu sebeple

102_{Pekcanıtez/Atalay/Sungurtekin Özkan/Özekes, s.551} 103_{Kuru-İcra, s.1028}

muhtelif Yargıtay kararlarında da belirtildiği üzere; müflise karşı yapılması gereken dava dilekçesi, davetiye vb. tebligatlar iflas idaresine tebliğ edilmelidir105_{. Dava konusu taşınır}

malların müflis sıfatını alan borçlu şirkete ait olduğu iddiası ile (istihkak iddiası) 3. kişi şirketlere karşı masa adına dava açma ve görev ve yetkisi masanın kanuni temsilcisi olan iflas idaresine aittir106_.