İkinci Dünya Savaşı yıllarında Arnavutluk haritası

90 _{Gürkan Akyol, a.g.e., s. 19.}

91 _{Oktay Göktaş, Balkanların Anahtar Ülkesi Arnavutluk, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler}

Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 1995, s.8.

Yunanistan’ın işgalinde başarı sağlayamayan İtalya’ya karşılık, Almanya; Yugoslavya, Yunanistan ve Arnavutluk’u etkisi altına almıştır. Almanya, Yugoslavya’ya bağlı Kosova bölgesinin yönetimini Arnavutluk’a vermiştir. Arnavutluk’un lehine olan bu yaklaşıma rağmen Arnavutlar, ülkede silahlı çete

birlikleri kurmuşlar ve işgale karşı çıkmaya başlamışlardır.92

Arnavutluk Komünist Partisi kongresi, kuruluşla birlikte Tiran'da çalışmalarına başlamış, kesintilerle 3 ay devam etmiştir. Alınan kararlarla partiyi güçlendirecek, kitlelerle bağlar kuracak, kitleleri ulusal kurtuluş mücadelesine hazırlayacak görevler tespit edilmiştir. Gizlilikle 8-14 Kasım tarihlerinde yapılan Arnavutluk Komünist Gruplar Konferansı’nda grupların birleştirilmesi ve Arnavutluk Komünist Partisi'nin

kurulması yönünde kararlar alınmıştır.93

Resim 17: İşkodra'da bulunan partizan heykeli

İdeolojik ve taktik örgütlenme sorunları konusunda gruplar arası görüş farklılıkları ortaya çıkmış, özellikle Enver Hoca, anti komünist ve tasfiyeci görüşlere şiddetle karşı gelmiştir. Bu durum komünist harekette bölünmelere ve zayıflıklara neden olmasına rağmen 1940’ta Gençler Grubu kurulmuştur. Troçkist ve Anarşist görüşlü unsurlar barındıran bu grup burjuva kesimlerinden de katılımların olmasıyla bir hayli

92 _{Gürkan Akyol, a.g.e., s.20.}

genişlemiş, bir süre sonra da anti Marksist bir çizgiye kaymıştır. Bu grup Arnavutluk'ta proletarya olmadığı için komünist partinin kurulmasının anlamsızlığını savunmaya başlamış, faşist yönetimin ülkenin daha çok yararına olacağını

düşünmüştür. Parti kurulduktan bir süre sonra bu grup dağılmıştır.94

Tüm bu zorluklara karşın direniş hareketini örgütleyen komünist gruplar Yugoslav komünistlerinin de desteğiyle 8 Kasım 1941’de Arnavutluk Komünist Partisi’ni kurmuşlardır. Parti Sekreterliği’ne de bu tarihten sonra Arnavutluk ve Dünya siyasetini etkileyecek olan Enver Hoca getirilmiştir. Arnavutluk’ta oluşan sosyalist rejim diğer Doğu ve Orta Avrupa ülkelerinden farklı olarak Sovyet yardımı

olmaksızın kurulmuştur.95

Arnavut halkının 1939’da işgalcilere karşı başlatmış olduğu silahlı mücadele ve direniş kesintisiz olarak devam etmiş, Arnavutluk Komünist Partisi’nin kurulmasıyla

birlikte daha da güçlenmiştir.96

1942 yılında Tiran yakınlarındaki Peza'da, Arnavutluk Komünist Partisi tarafından bir konferans düzenlenmiş, konferans Arnavutluk Komünist Partisi'nin sunmuş olduğu Ulusal Kurtuluş Mücadelesi Platformu'nu kabul etmiştir. Ayrıca ulusal kurtuluş genel konseyinin seçimi de yapılmış, böylece Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin temelleri atılmıştır. Partinin kuruluşundan 1943 başlarına kadar Enver Hoca, hem Arnavutluk Komünist Partisi'nin Geçici Merkez Komitesi'ni yönetmiş, hem de partinin Tiran Bölge Komitesi Siyasi Sekreterliği görevini yürütmüştür. Arnavutluk Komünist Partisi, Hitler yanlısı faşist harekete karşı ciddi bir duruş

sergilemiş ve bunlara karşı net tavır almıştır.97

Arnavut komünistlere göre yeni kurulan Komünist Partisi’nin ana görevleri ülkenin faşist işgalcilerden ve feodal burjuvazi sosyal düzenden kurtulmasıydı. Bu da ancak Arnavutluk’un dağlık bölge şartlarına uygun olarak gerilla tipi bir mücadeleyle mümkün olacaktı. Siyasi savaş ise parti kurmayları tarafından yürütülen, faşist düşmana karşı silahlı mücadeleyi yaygınlaştırmayı, Balli gibi

94 _{Yaşar Akdemir, a.g.e., s.37.}

95 _{Birgül Demirtaş Coşkun, a.g.e, s.69.}

96_{Enver Hoca, Devrim ve Diplomasi, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 1994, s.18.}

muhalif grupların itibarını sarsmayı ve Sovyetler Birliği’nin imajını güçlendirmeyi amaçlayan iyi örgütlenmiş bir propaganda kampanyasıydı. Faşist işgalcilere karşı silahlı mücadele komünistlerin asıl hedefleri olsa da aynı zamanda Partizanların zaferinin halk için siyasi güç anlamına geldiğini ve derebeylerinin mülklerinin kamulaştırılacağı ve arazi reformu yapılacağını halka anlatmaktaydılar. Partinin 1942’de başlayan siyasi mücadelesi, giderek daha çok sayıda insanı çekmiş, gençlerin de içinde bulunduğu çoğu köylü ve emekçi olan birçok insan bu harekete katılmıştır. 98

Resim 18: Partizanlar

Ekim 1943’te Hitler yanlısı güçlerin isteği üzerine Alman işgalciler başında Mehdi Fraşer'in olduğu, bir kurucu meclis toplamışlardır. 5 Kasım'da kukla hükümet kurulmuş ve başına faşist Recep Nitrovika getirilmiştir. O sıralarda Enver Hoca ve beraberindeki Arnavutluk Komünist Partisi Merkez Komitesi üyeleri ve Arnavutluk Ulusal Kurtuluş Ordusu kurmaylarının bir kısmı orta Arnavutluk'un dağlık bir bölgesinde sarılmalarına rağmen köylülerin yardımı ile çemberi yarıp kurtulmayı başarmışlar, bu durum ülkedeki ulusal kurtuluş savaşının seyrini değiştiren önemli olaylardan biri olmuştur. Arnavutluk halkını, Arnavutluk Komünist Partisi’nden tecrit etmek ve Kral Zogo düzenini tekrar kurmak amacıyla Kasım 1943’te Abbas Kupi başkanlığında bir örgüt kurulmuştur.

1944 yılının ilkbahar aylarına girildiğinde Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin, diğer direnişçi gruplara karşı başlattığı mücadele hız kazanmıştır. Bu savaşın siyasi cephedeki sinyalleri 1944 yılının Mayıs ayında Permet'de düzenlenen Ulusal Kurtuluş için Anti Faşist Kongre sırasında kendisini göstermeye başlamıştır. Bu kongrede 13 kişiden oluşan bir komite oluşturulmuştu. Bu komite, bağımsızlığa kavuşan bölgelerde geçici hükümet görevi yapacaktı. Bu geçici hükümetin başkanı

ve silahlı kuvvetlerin başkomutanı Enver Hoca'ydı.99

Permet Kongresi, Ulusal Kurtuluş Savaşı için büyük bir itici güç kaynağı olmuştur. Kongrenin ortaya çıkardığı sonuçlar başarılıydı. Geçmişte de buna benzer Lezha Toplantısı, Prizren Arnavut Birliği, Luşniya Kongresi gibi Büyük Güçlerin yardım yapması yolunda çağrılarda bulunan tarihi kongreler olmuştur fakat Permet diğerlerinden biraz farklıydı. Bu kongrede hiç kimseden yardım istenmiyordu. Bu dönemden itibaren Arnavutluk’un kaderi için halkın kendisi karar verecekti. Ayrıca bu kongrede Zogo’nun Arnavutluk’a geri dönüşünü yasaklayan, ülke içinde ya da sürgünde hiçbir hükümetin tanınmaması, Zogo döneminde imzalanan ve halkın çıkarlarının zararına olan bütün anlaşmaların yeniden incelenmesi ve iptal edilmesi

yönünde kararlar alınmıştır. 100

Ekim 1944'de, ikinci kongre bu kez Berat'ta toplanmış, bu kongre, Ulusal Kurtuluş için Anti Faşist Komite'yi, Enver Hoca başkanlığında Arnavutluk'un demokratik hükümeti ilan etmiştir. Enver Hoca, Arnavut Devleti'nin 1912’deki bağımsızlık yıldönümü ve ülkenin ulusal bayramı olan 28 Kasım günü Almanlardan

kurtarılan Tiran'a girmiştir.101