İKÜ’de Yapı Bilgisi Dersleri Kapsamında Taşıyıcı Sistem Bilgis

Yapı Bilgisi derslerinin kurgusu, tasarım atölyele- rinin işleyişi de göz önüne alınarak oluşturuldu- ğu için, öğrencilerin ikinci sınıfın başında temel taşıyıcı sistem bilgisine sahip olmaları gereği ön plana çıkmıştır. Ders programındaki inşaat mü- hendisliği derslerinin ikinci yarıyılda başlayıp, beşinci yarıyıla kadar devam eden kendi içinde işleyiş ve bütünlüğü vardır. Tasarım derslerinde ise üçüncü yarıyıldan başlayarak taşıyıcı sistem kurgusunun aranması öğrencinin, bu derslerin içindeki işleyişi beklemeden, taşıyıcı sistemleri tanıyıp kullanabilmesini gerektirmektedir. Bu çerçevede sistemlerin genel çerçevesini çize- cek kadar bir temel taşıyıcı sistem bilgisinin Yapı Bilgisi dersleri kapsamında verilmesini zorunlu kılmıştır. Yapı Bilgisi I dersi kapsamında, öğrenci- lere paralel olarak aldıkları Yapı Mekaniği dersin- de öğrendikleri yük/kuvvetlere ilişkin kuramsal bilginin de pekiştirildiği temel kuvvetlerin yapı elemanlarına etkisi, tasarım derslerinde kullan- dıkları taşıyıcı sistemlerin sınıflandırılması, taşı- yıcı sistemlerin temel ilkeleri, sınırları ve tasarı- ma getirdiği olanaklar hakkında kuramsal bilgi verilmektedir. Dersin uygulama bölümünde ise, tasarım-taşıyıcı sistem bütünleşmesinin ilk adımda sağlanmasına yönelik, iki boyutlu ve üç boyutlu çalışmalar yürütülmektedir.

Yapı Bilgisi I dersi kapsamında yürütülen Taşıyıcı

Sistem Bilgisi eğitimi iki aşamada gerçekleştiril-

mektedir. İlk aşamada taşıyıcı sistem mantığı ve taşıyıcı sistemlerin tarihsel gelişimine ilişkin bilgilendirmelerden sonra, geleneksel taşıyıcı sistemlerin ana kurgusu ve temel prensipler üzerinde durulmaktadır. Geleneksel Taşıyıcı Sis-

temler başlığı altında,

1. Yığma sistemler

2. Çerçeve sistemler ele alınmaktadır.

Süreç, her bir sistemin temel prensiplerinin ku- ramsal olarak anlatılması sonrasında, yapılan uygulamayla pekiştirilmesi biçiminde yürütül- mektedir. Bu amaçla öğrencilere öncelikle her iki sistemin temel ilkeleri ve sınırları anlatılmak- ta, yürürlükte olan Deprem Bölgelerinde Yapı-

lacak Yapılar Hakkında Yönetmelik’teki ilgili ve

öğrencilerin özellikle bilmesi gerekli maddeler üzerinde açıklamalar yapılmaktadır. Dersin uy- gulama saatlerinde öğrencilere her iki sistem için uygun ayrı planlar verilmekte, bu planların işlenen taşıyıcı sisteme göre düzenlenmesi ve

Deprem Yönetmeliği’ne uygun olarak taşıyıcı

sistem tasarımının yapılması istenmektedir. Bu çalışma iki boyutlu çizim ve üç boyutlu maket çalışmaları ile birlikte yürütülmektedir. Ön- celikle öğrenciler bireysel olarak sistemlerin çözümünü yaptıktan sonra, grup çalışmasına geçilmekte, grup üyelerinden birinin yaptığı

Şekil 2-3. Atölyede Taşıyıcı Sistemler Uygulamasından Görüntüler.

Şekil 4-5: Geleneksel Taşıyıcı Sistemler Uygulamalarından Örnekler.

Not: 24-26 Kasım 2011 tarihinde İstanbul Kültür Üniversitesi’nde dü- zenlenen Mimarlıkta Taşıyıcı Sistemler Sempozyumu’nda aynı adla sunulan bildirinin genişletilmiş halidir.

KAYNAKLAR

Akalın, A., Sezal, İ. (28.1.2009) The Importance of Concep- tual and Concrete Modelling in Architectural Design Edu- cation, International Journal of Art & Design Education, Blackwell Publishing, 14-24.

Akçamete, G., (2010), Türkiye’de Bologna Süreci Uygulama- ları Projesi 2009-2011 Dönemi, Yeni Kurulan Yükseköğretim Kurumları için Bölgesel Çalıştay, Ondokuz Mayıs Üniversite- si, Samsun, 16 Nisan 2011.

Cunningham, A. (2005) Notes on Education and Research around Architecture, The Journal of Architecture, 10(4), 415-441.

Luescher, A. (2010), Concrete Geometry: Playing with Blocks, Journal of Art & Design Education, JADE 29.1, NSE- AD/Blackwell Publishing Ltd, s.17-26.

NAAB, 2009 Conditions for Accreditation National Architec- tural Accrediting Board, Inc. http://www.naab.org/accredi- tation/2009_Conditions.aspx, 09/09/2011.

NAAB Conditions for Accreditation For Professional Degree Programs in Architecture 2004 Edition http://www.naab. org/accreditation/2004_Conditions.aspx, 10/10/2011. MİAK, Mimarlık Eğitimi Programları İçin MİAK Akreditasyon Koşulları - 2009, http://miak.org/index.cfm?sayfa=Akreditas yonkosul#_3.3._Mezunun_Kazanması, 09/09/2011. Ünay, A. İ., Özmen, C. (2006) Building Structure Design as an Integral Part of Architecture: A Teaching Model for Stu- dents of Architecture, International Journal of Technology and Design Education, 16, 253-271.

Wang, T. (2010), A New Paradigm for Design Studio Educa- tion, Journal of Art & Design Education, JADE 29.2, NSEAD/ Blackwell Publishing, s.173-182.

Yeung, S.P., (2002), Teaching Approaches and teh Develop- ment of Responsible Environmental Behaviour: the Case of Hong Hong’, Ethics Place and Environment, Vol.5, No.3, 239-269.

YÖK, TYYÇ Alan Yeterlilikleri, http://tyyc.yok.gov.tr/rapor- lar/58_MIMARLIK_YAPI_13_01_2011.pdf, 05/09/2011.

3. Sonuçlar

Taşıyıcı sistemler mimari tasarımın ayrılmaz par- çası olup, bundan dolayı taşıyıcı sistem tasarımı da mimarın başlıca işlerinden biridir. Uygulama yapan her mimarın taşıyıcı sistem bilgisine hâkim olması hem mesleki hem de etik sorumlulukla- rındandır. Mimarın taşıyıcı sistem bilgisine hâkim olabilmesi ise eğitim sürecinde izlenecek yön- temlerle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle taşıyıcı sistem bilgisinin ve sahip olduğu bilgiyi kullanma becerisinin kazandırılması, inşaat mühendisliği kapsamında verilen derslerle sınırlı bırakılmadan, tüm programa yayılması, öğrencilere konunun öneminin yansıtılması açısından önemlidir. İstanbul Kültür Üniversitesi Mimarlık Bölümü eğitimi programı bölümün eğitime açıldığı 1998 yılı sonrasında duyulan gereksinimler çer- çevesinde, eğitimin beklentilerine daha iyi yanıt verebilmek amacıyla zaman içinde yenilenmiş, 2011 Temmuz’unda kabul edilmiş olan son bi- çimini almıştır. Bu süreçte, teknik sistemler ders- lerinin kurgusu da zaman içinde değişmiş olsa da, tasarım derslerine destek olmak ve tasarım dersleriyle teknik sistemlerin bütünleşmenin sağlanması temel hedef olarak kalmıştır. Bu çerçevede, yapılan çalışmalar devam etmekte, derslerin kendi içindeki kurgusu da her yıl bir önceki yılda kazanılan deneyimlerle yeniden gözden geçirilmekte, işleyiş belli bir süreklilik içinde yeni deneyimlerle devam etmektedir. Bu amaçla, kuramsal bilginin kullanılmasının sağ- lanması, uygulamalara ağırlık verilmesi, işleyişin değişmeyen önceliği olarak kalmaktadır. Uy- gulamaların daha verimli hale gelebilmesi için yapılan çalışmalar, yeni deneyimlere açık olarak,

her yıl geliştirilerek devam etmektedir. <

kadar yararlı olsalar da, öğrencilerin maket yapa- rak kazandığı deneyimin yerini tutmamaktadır. Maketler bu anlamda her iki açıdan da yararlı ol- maktadır. Basit taşıyıcı sistem maketleri, öğrenci- lerin bir yapı elemanının çeşitli yükler altında na- sıl davrandığını sözel açıklamalardan daha kolay anlamasını sağlamaktadır. Bu kapsamda maket- ler kuramsal bilgilerin doğruluğunu kanıtlamakla birlikte duyulara da hitap etmekte öğrencinin algılarıyla kavramasına da yardımcı olmaktadır. (Ünay ve Özmen, 2006)

Yaratıcılık, birey için yeni bir şeyler üretmek ye- teneği ve arzusu olup, özgün düşünceler veya nesneler var etme sanatı olarak da tanımlana- bilir. Yaratıcılık için, kişisel görme ve düşünme yolları ile ilişkili olan görsel düşünme kavramı da kullanılabilir. Görsel düşünme, belirli sayıda insanın birlikte hareket ettiği bir eylem ola- rak da gerçekleşebilmektedir. (Akalın ve Sezal, 2009) Çağdaş Taşıyıcı Sistemler uygulaması öğ- rencilerinin yaratıcılıklarını da kullanmalarını da gerektirmektedir. Bu kapsamda ders, yapılan maket uygulaması ile pekiştirilerek tamamlan- maktadır. Uygulama kapsamında gruplara ayrı- lan öğrencilerden, öğrendikleri taşıyıcı sistem- lerden birini kullanarak, 30 - 50 m açıklığı olan köprü ya da sergi salonu gibi geniş açıklıklı bir alanı geçecek biçimde tasarım yapmaları isten- mektedir. Yapılan bu uygulama, özellikle grup çalışmasının da yardımıyla öğrencilerin sahip oldukları kuramsal bilgiyi tartıştıkları bir ortama dönüşmektedir. Bu kapsamda, bilginin kullanıl- ması sağlanırken, mimari tasarım ile taşıyıcı sis- tem tasarımının birlikte yürütüldüğü, yaratıcığı da kapsayan, bir bütünleşmeye de kendiliğin- den dönüşmektedir. Yaratıcılık, uygulamanın amacına ulaşmasında önem kazanmakta, öğ- renciler olabildiğince mevcut yapıların maket- lerini yapmak yerine, edindikleri bilgiyi yeniden yorumlayarak kullanacakları özgün tasarımlar yapmaya teşvik edilmektedir.

Yapı Bilgisi derslerinin tümünde, Bologna Süreci’nde de vurgulanan öğrenci merkezli eğitim, konulara performans odaklı yaklaşımla desteklenmektedir. Prensip olarak, konuların somutlaştırılması için, mevcut uygulamaların beklenen performansları karşılayıp karşılama- dığının değerlendirmesinin yapılması şeklinde, örneklenmesine gidilmekte, ancak bunun dı- şında tüm konularda “var olanı öğreten” değil, performansları tanımlayıp öğrencinin yaratıcı çözümler geliştirmesinin önünü açan bir yak- laşım izlenmektedir. Bunun temelinde öğrenci- lerin başarılarının notla ya da ders kapsamında ölçülemeyeceği, dersin kazanımlarının yaşam boyu kullanılabilir olmasının önemsenmesi yat- maktadır. Araştırmaya dayalı eğitim yaklaşımı- nın didaktik yaklaşımlara göre çevreye duyarlı çözümlerin üretilmesinde daha iyi sonuç verdi- ği literatürde de yer almaktadır (Yeung, 2002).

Şekil 8-9. Çağdaş Taşıyıcı Sistemler Uygulamasından Örnekler.

DOSYA

<