İŞLEVSEL KURUMLAR

1957’de Roma Antlaşması ile kurulan Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi (EESC),

‘organize sivil toplumum’ oluşturan işverenleri, sendikaları, çiftçileri, tüketicileri ve

diğer çıkar gruplarını birlikte temsil eden bir danışma organıdır. Komite bu grupların

görüşlerini temsil eder ve Komisyon, Konsey ve Avrupa Parlamentosu ile politik

tartışmalarda onların çıkarlarını savunur. Komite, AB’nin karar alma mekanizmasının

ayrılmaz bir parçasıdır, ekonomik ve sosyal politikalar konusunda karar alınmadan önce

bu kuruma danışmak zorunludur. 344 üyesi vardır. Üyeler AB hükümetleri tarafından

aday gösterilir ama tam bir siyasi bağımsızlık içinde çalışırlar. Üyeler 4 yıllığına

atanırlar ve tekrar atanabilirler. Komite, genel kurul şeklinde toplanır ve tartışmaları her

biri belli bir politik alanla ilgili olan ve ‘bölüm’ olarak bilinen altı alt komite tarafından

hazırlanır. Komitenin üç ana görevi vardır: Konsey’e, Komisyon’a ve Avrupa

Parlamentosu’na onların takdiri üzerine veya Komite’nin kendi inisiyatifi ile tavsiyede

bulunmak; sivil toplumu, AB politikalarını oluşturmada daha aktif olması için

desteklemek; AB dışı ülkelerde sivil toplumun rolünü desteklemek ve danışma

kurumları oluşturulmasına yardım etmek. (Avrupa Komisyonu Basın-Yayın ve İletişim

Genel Müdürlüğü:2006)

1.2.2.2. Bölgeler Komitesi

Bölgeler Komitesi 1994’te Avrupa Birliği Antlaşması'yla kurulmuştur. Yerel ve

bölgesel mercileri temsil eden bir danışma organıdır. Bölgesel politikalar, çevre, eğitim

ve ulaşım alanı gibi yerel ve bölgesel hükümetleri ilgilendiren konularda AB çapında

karar alınmadan önce Bölgeler Komitesi’ne danışılması zorunludur. 344 üyesi vardır.

Komite üyeleri, bölgesel veya belediye yönetimlerine seçilmiş politikacılar olup pek

çoğu belediye başkanı veya yerel yönetimin lideridir. Tamamen bağımsızlık içinde

çalışırlar.

Bölgeler Komitesi’nin rolü, AB mevzuatı konusunda yerel ve bölgesel bakış açılarını

ortaya koymaktır. Bölgeler Komitesi'nin faaliyetleri yılda beş kez düzenlenen genel

kurul toplantıları dışında sekiz komisyon ve dört alt komisyon tarafından yürütülür.

(Avrupa Komisyonu Basın-Yayın ve İletişim Genel Müdürlüğü:2006)

1.2.2.3. Avrupa Yatırım Bankası

Avrupa Birliği'nin mali organı olan Avrupa Yatırım Bankası 1958'de Roma Antlaşması

ile Birliğin hedeflerini gerçekleştirmesine yardımcı olarak yatırımları finanse etmek

amacıyla kurulmuştur. Tüzel kişiliğe ve mali özerkliğe sahiptir. Banka üyeleri Avrupa

Birliği Üyesi Devletlerdir. Avrupa Yatırım Bankası 1994 yılı içinde 19,9 milyar ECU

tutarında kredi vermiş, önde gelen uluslararası kurumlar arasında yerini almıştır.

Bankanın merkezi Lüksemburg'dadır.

Topluluk Antlaşmansın 130’uncu maddesine göre, Bankanın görevleri, sermaye

piyasalarına ve kredi öz kaynaklarına dayanarak Ortak Pazarın dengeli kalkınmasına

yardım etmektir. Bu amaçla Banka kazanç amacı gütmeksizin ödünçler ve garantiler

vererek ekonominin tüm sektörlerinde şu projelerin finansmanını kolaylaştırır: Az

gelişmiş ülkelerin değerlendirilmesi, Ortak Pazarın kurulması için işletmelerin üretime

dönüştürülmesi ve modernize edilmesi ya da yeni iş olanakları yaratılması, finansmanı

üye devletler tarafından karşılanamayan projeler. Avrupa Yatırım Bankası Birlik

haricinde de üye olmayan ülkelere yönelik işbirliği politikasının hayata geçirilmesinde

yardımcı olmaktadır. (Bozkurt:2001; 100)

1.2.2.4. Avrupa Merkez Bankası

Avrupa Merkez Bankası (ECB), Avrupa Para Birliği'nin oluşmasından itibaren, 1

Haziran 1998 de faaliyete geçmiş, yeni para birimi Euro da, 1 Ocak 1999’da bankacılık

işlemlerinde kullanılmaya başlanmış ve 1 Ocak 2002’de tedavüle çıkarılmıştır. Merkezi

Frankfurt'ta bulunan Avrupa Para Enstitüsü 1994 yılından bu yana bunun zeminini

hazırlamıştır. Euro'yu kabul eden ülkeler, 'Euro sistemi' veya 'Euro bölgesini' meydana

getirmektedirler. Tüm AB üyeleri ise 'Avrupa Merkez Bankaları Sistemini'

oluşturmaktadır. Avrupa Merkez Bankası, Avrupa Birliği'nin para politikalarını

oluşturur ve yürütür, döviz operasyonlarını yönlendirerek ödemeler sisteminin düzgün

çalışmasını sağlar. Merkezi Frankfurt’ta olan Banka, ayrıca üye ülkelerden 12’sinin

kabul ettiği para birimi Euro’yu ihraç eder ve korur. Bankanın görevleri arasında ayrıca

üye ülkelerinde fiyat istikrarı sağlamak ve faiz oranlarını belirlemek bulunmaktadır.

Tam bağımsız çalışan Avrupa Merkez Bankası’na üye ülkelerin hükümetleri, hiçbir

şekilde müdahale edemez ve etkileyemezler. Buna rağmen banka, AB üye ülkeleri

hükümetleri ve merkez bankaları ile yakın bir işbirliği çerçevesinde çalışır. Avrupa

Merkez Bankası'nın üç karar verme kuruluşu mevcuttur: Yönetim Kurulu, İcra Kurulu

ve Genel Konsey. (www.abofisi.metu.edu.tr,2007)

1.2.2.5. Ombudsman

Avrupa Parlamentosu tarafından atanır, görev süresi 5 yıl olup uzatılması mümkündür.

Görevi, üye devlet vatandaşlarından veya üye devletlerde ikamet eden tüm gerçek ve

tüzel kişilerden gelecek, ATAD ile İlk Derece Mahkemesi hariç, diğer AB kurumlarının

faaliyetlerinde kötü yönetime ilişkin şikâyetleri incelmektedir. Ancak, yargıya intikal

etmiş işler Ombudsman tarafından işleme konmayacağı gibi, Ombudsmana iletilmiş bir

konu bilahare yargıya intikal ettirilecek olursa, Ombudsman işlemi dava sonuna

erteleyecek, yargı kararına göre konu hakkında ne yapılacağı kararlaştırılacaktır.

Ombudsman resen soruşturma başlatabileceği gibi, doğrudan veya bir Avrupa

Parlamentosu üyesi aracılığı ile kendisine iletilecek şikâyetleri de inceleyebilecektir.

Ombudsman, şikâyetin doğruluğuna ilişkin bulgulara, dolayısıyla da kanıya ulaştığında,

3 aylık bir süre içinde cevap verilmesi için ilgili kuruma başvuracak ve kurumun

cevabını, kendi görüşünü de ekleyerek, Avrupa Parlamentosuna ve ilgili kuruma

sunacaktır. Ayrıca, her yıl Ombudsman tarafından soruşturmaların sonuçlarını içeren

genel bir rapor da Avrupa Parlamentosuna sunulmaktadır. (Arat: 2006)

1.3. TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ’NİN GELİŞİM SÜRECİ