ASLİ YAPISAL KURUMLAR

Avrupa Parlamentosu Avrupa vatandaşlarının temsilcilerinden oluşur. 1979 yılından

beri beş yılda bir doğrudan oyla seçilen Avrupa Parlamentosu üyelerinin sayısı Şubat

2003’te yürürlüğe giren Nice Antlaşması çerçevesinde 626’dan 732’ye çıktı. Üye

ülkeler AP’ de nüfusları oranında sandalye sayısına sahiptirler. Ancak, AP

milletvekilleri mensubu oldukları ülkeden bağımsız olarak, AP’ deki siyasi grupların

içinde faaliyet gösterirler. AP Başkanı milletvekilleri arasından, üyelerin salt çoğunluğu

ile seçilir ve 2,5 yıl görev yapar.

Tüm parlamentolar gibi Avrupa Parlamentosu’nun da üç temel yetkisi vardır: yasama,

denetim, bütçe. Bu çerçevede AP, Komisyon’un önerilerini inceler ve Konsey ile

birlikte yasama sürecine katılır; yönelttiği yazılı veya sözlü sorularla başta Komisyon

olmak üzere tüm AB kurumlarını denetleme yetkisine sahiptir; AB’nin yıllık bütçesini

onaylamak ve uygulanmasını denetlemek suretiyle Konsey ile birlikte bütçe yetkisini

paylaşır. Olağan aylık genel kurulu, tüm AP üyelerinin katılımıyla Strazburg’da; komite

toplantıları ve diğer genel kurullar Brüksel’de gerçekleştirilen AP’nin sekretaryası

Lüksemburg’dadır. Toplantıları ve tartışmaları kamuya açık olan AP’nin kararları,

tutum belgeleri ve toplam tutanakları AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanır.

(Temiztürk:2007; 29)

1.2.1.2. Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Council of the European

Union)

Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi, AB'nin ana karar verme kuruluşudur ve üye ülkeler

arasında ekonomik ve siyasi kararların yerine getirilmesi için koordinasyon rolü oynar.

Avrupa Konseyi üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşmakla birlikte gündemdeki

konuya göre ele alınacak konularla ilgili bakanlar düzeyinde temsilcilerden de

oluşturulabilir. Konsey toplantıları üye ülkelerin Daimi Temsilcilerinden oluşan Komite

(COREPER) tarafından hazırlanır.

Toplam olarak 9 farklı Konsey yapılanması vardır:

Genel İşler ve Dış İlişkiler,

Ekonomik ve Mali İşler (Ecofin),

Adalet ve İçişleri,

İstihdam, Sosyal Politika, Sağlık ve Tüketici Hakları,

Rekabetlilik (İç Pazar, Sanayi ve Araştırma),

Ulaştırma, Telekomünikasyon ve Enerji,

Tarım ve Balıkçılık,

Eğitim, Gençlik ve Kültür.

Avrupa’nın geleceği ile ilgili en önemli kararlar Konsey tarafından alınır. Bakanlar

Konseyi’nin 6 temel sorumluluğu vardır: Yasama, Üye devletlerin genel ekonomi

politikalarının koordinasyonu, AB bütçesinin onaylanması, AB ile diğer ülke(ler) veya

uluslar arası örgütler arasındaki anlaşmaları imzalaması, Avrupa Konseyi tarafından

ortaya konulan yönlendirici ilkelere dayanarak AB’nin ortak dış ve güvenlik

politikasının geliştirilmesi, cezai konularda ulusal mahkemeler ve polis güçleri arasında

işbirliğinin koordinasyonu.

AB Konseyi kararları nitelikli çoğunluk yöntemiyle alır. Ancak vergilendirme, dışişleri

ve savunma politikası gibi hassas konularda oybirliği ile karar alınması gerekmektedir.

AB üyesi her ülke, dönüşümlü olarak Konsey Başkanlığını altı ay süresince üstlenir.

(Temiztürk:2007; 31)

1.2.1.3. Avrupa Komisyonu

Avrupa Komisyonu, AB politikalarının tasarlayıcısı ve koordinatörüdür. Mevzuat

önerileri hazırlar, Parlamento ve Konsey’e sunar. Birliğin yürütme organı olarak Avrupa

Birliği müktesebatını (direktif, yönetmelik ve kararları), Parlamento ve Konsey

tarafından hazırlanan bütçe ve programları uygulamakla yükümlüdür. Topluluk

antlaşmalarının koruyucusudur ve Adalet Divanı ile birlikte topluluk hukukunun doğru

uygulanmasını sağlar. Uluslararası platformda ve uluslararası antlaşmaların

müzakerelerinde özellikle ticaret ve işbirliği alanlarında Birliği temsil eder. Komisyon

üyeleri görevlerini yerine getirirken kendi ulusal hükümetlerinden tamamen bağımsız

olarak davranmak ve sadece Avrupa Birliği'nin çıkarlarını gözetmekle yükümlüdürler.

Komisyon'u görevden alabilecek tek organ Avrupa Parlamentosu'dur. Komisyon'un her

üyesinin bir veya birkaç politika alanında özel sorumluluğu vardır. Ancak kararlar

kolektif sorumluluk ilkesi temelinde alınır. Komisyon öncelikle ve her şeyin üstünde

Antlaşmaların korunması ve gözetilmesiyle yükümlüdür. Görevini yerine getirirken

tarafsız davranır ve Antlaşma hükümleri ile Antlaşmalar temelinde alınan kararların

doğru biçimde uygulanmasını gözetir. Üye Devletlerden herhangi birine karşı Antlaşma

ihlali soruşturması başlatabilir ve gerekli gördüğünde konuyu Avrupa Adalet Divanı'na

götürür. Bunların yanı sıra özellikle Avrupa Birliği'nin rekabet kurallarını ihlal etmeleri

durumunda kişilere ve şirketlere para cezası verebilir. Komisyon ayrıca Birliği harekete

geçiren organdır. Yasama sürecini başlatmada tek yetkilidir ve yeni bir 'Avrupa

yasasının kabulü sürecinin her aşamasında etkide bulunma güç ve yetkisine sahiptir.

Başkan ve Komisyon üyeleri üye ülke hükümetleri tarafından ortak uzlaşmayla atanırlar

ve ancak Avrupa Parlamentosu tarafından görevden alınırlar. Komisyon'un idari

personelinin çoğu (Komisyon merkezinin bulunduğu) Brüksel'de, bir kısmı ise

Lüksemburg'da görev yapar. Komisyon bünyesindeki yaklaşık 30 Genel Müdürlük ve

benzeri bölümde yaklaşık 16.000 görevli çalışmaktadır. Komisyon'un ve diğer

kurumların faaliyet giderleri toplam Birlik bütçesinin yüzde beşini geçmez.

(www.abgs.gov.tr;2006)

1.2.1.4. Adalet Divanı ve İlk Derece Mahkemesi

AB mevzuatının tüm üye devletlerde hukuka uygun biçimde aynı şekilde yorumlanması

ve uygulanmasını sağlamakla görevlidir. Adalet Divanı üye devletler, AB kurumları,

işletmeler ve kişiler arasındaki anlaşmazlıkların çözümlenmesi yetkisine sahiptir.

Yetkisi, sadece ilgili Topluluk tasarrufunun yorumlanması veya geçerliliği konusunda

karar verilmesi ile sınırlıdır; ulusal anlaşmazlıklarla ilgili karar verme yetkisi yoktur.

Divan bir Üye Devlet'in Antlaşmalarda öngörülen bir yükümlülüğü yerine

getiremediğine karar verebilir. Üye Devlet bu kararın gereğini yerine getirmezse Divan

para cezası uygulanmasını kararlaştırabilir. Divan, kurumların aldığı önlemlerin iptali

için açılan davalarda bu önlemlerin yasallığını inceleyebileceği gibi bazı önlemlerin

alınmamış olmasının Antlaşmalara aykırı olduğuna da karar verebilir. Divan ulusal

mahkemelerin başvurusu üzerine Topluluk hukukunun çeşitli hususlarının

yorumlanması ya da geçerliliği hakkında ön kararlar alır. Bir hukuki işlemin bu türden

tartışmalı bir husus doğurması halinde ulusal mahkemelerden herhangi biri Avrupa

Adalet Divanı'ndan ön karar isteyebilir. Ancak bunun için ilgili Üye Devlet'te daha

yüksek bir temyiz mercii bulunmaması gerekir. Bu durumda Divan'ın kararı

bağlayıcıdır. (www.abgs.gov.tr;2006)

Divan, her üye devletten birer tane olmak üzere 25 hâkimden ve 8 savcıdan (Adalet

Divanı’nın talep etmesi halinde Bakanlar Konseyi oybirliği ile sayının artırılmasına

karar verebilir) oluşur. Hâkimler ve savcılar ulusal yüksek mahkeme eski üyeleri veya

konusunda yetkin avukatlar arasından üye devletlerin ortak kararı ile 6 yıl için atanır.

Hâkimler (ilk üçüncü yılın sonunda 7 hâkim; sonraki üçüncü yılın sonunda 8 hâkim) ve

savcılar (her üç yılın sonunda 4 savcı) her üç yılda bir dönüşümlü olarak yenilenir.

Adalet Divanı’nın karşı karşıya olduğu binlerce davada yardımcı olunması amacıyla

1989 yılında Adalet Divanı bünyesinde 15 yargıçtan oluşan İlk Derece Mahkemesi

kurulmuştur İlk Derece Mahkemesi, başta gerçek kişiler tarafından açılan ve işletmeler

arasındaki haksız rekabete ilişkin olmak üzere çeşitli davalarda hüküm vermek ile

görevlidir. Hukuk meseleleriyle ilgili başvurular sadece Avrupa Adalet Divanı

tarafından karara bağlanır. Bu mahkemelerin üyeleri Lüksemburg'da görev yapar.

(www.ikv.org.tr; 2007)

Adalet Divanı her durumda aynı biçimde uygulanan bir Topluluk hukukunun

yaratılmasına yardımcı olmuş ve böylece Avrupa'nın bütünleşme sürecini

hızlandırmıştır.

1.2.1.5. Sayıştay

1977 yılında kurulmuştur. Her üye ülkeden Konsey tarafından 6 yıl için atanan toplam

25 üyeden oluşur. Temel görevi, AB bütçesinin doğru bir şekilde kullanılmasını

sağlamaktır. Bu görevi yerine getirirken AB gelirleri veya harcamalarını idare eden her

türlü kurumun kayıtlarını inceleyebilir; gerektiğinde yerinde denetleme yapabilir.

Ayrıca her yıl bir önceki mali yıla ilişkin bir rapor hazırlar ve bunu Avrupa

Parlamentosu’na ve Konsey’e sunar. Yıllık rapor, Avrupa Parlamentosu’nun

Komisyon’un bütçeyi idaresini onaylayıp onaylamamasında önemli rol oynar. Sayıştay,

bunların yanı sıra, AB mali tüzükleri kabul edilmeden önce görüş bildirir.

(Temiztürk:2007; 31)

1.2.2. İŞLEVSEL KURUMLAR

Belgede Türk ve Alman basınında Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri (sayfa 30-34)