İşletmeleri Kurumsal Sürdürülebilirliğe Yönlendiren Nedenler

İşletme faaliyetlerinde ekonomik, sosyal ve çevresel faktörler ayrılmaz bir parçadır dolayısıyla bu faaliyetlerin sürdürülebilirlik anlayışı çerçevesinde yapılandırılması,

işletmelerde içselleştirilme yapılarak mümkün kılınabilir. Sürdürülebilirliğin

yönetilebilmesi, var olan durumun tespit edilebilmesi için sürdürülebilirlik öncelikle ölçümlenebilir ve izlenebilir hale getirilmelidir (Çalışkan, 2012).

İşletmeler özellikli hedeflere ulaşma yeteneklerini arttırmak, çevresel konulara yönelik farkındalık sağlamak, kurumsal mesajları içsel ve dışsal olarak karşı tarafa iletmek, şeffaflığı arttırarak geniş kredibilite elde edebilmek, gerekli yasal izinleri alarak işletme faaliyetlerini sürdürmek, işletmenin gelişme fırsatlarını, etkinliğini, çalışanların iş tatminini arttırmak gibi nedenler ile kurumsal sürdürülebilirlik raporlaması yapmaktadırlar (Kolk, 2004).

32

Dünyada artık birçok işletmeyi sürdürülebilirlik raporlamasına yönlendiren sebepler aşağıdaki gibi sıralanabilir (Başar ve Başar, 2006):

 Maliyetlerde azalma ve verimlilik sağlaması,

 İşletme içinde çevre konularıyla ilgili daha bilinçli hareket etmeyi sağlaması,  Çevresel stratejilerin uygulanmasını kolaylaştırması,

 Hedeflere ilerleme de izleme olanağı sunması,

 Risk yönetimini entegre etmesi,

 Şeffaflık ve dolayısıyla kredi alabilirliği kolaylaştırması,

 İşletme mesajının işletme içinde ve dışında açık olarak ifade edilebilmesine olanak sağlaması,

 Yeni ürünler geliştirmeye imkân vermesi,

 Çalışan motivasyonunu arttırması ve dolayısıyla işletme itibarının arttırması.

Sürdürülebilirlik raporlaması işletmelerde doğal kaynak kullanımının kontrolüne imkân sağlamaktadır. Bu sayede doğal kaynakların etkin kullanımı ve geri dönüşüm çalışmaları yapılabilmekte ve bunların gözlemi gerçekleştirebilmektedir. Etkin doğal kaynak kullanımı işletmelerde maliyet kontrolünün sağlanmasına bunun bir sonucu olarak da maliyetlerde azalmalar ve verimlilik gerçekleşmektedir.

İnsana yakışır iş göstergeleri; işçi yönetim ilişkileri, sağlık ve güvenlik, eğitim ve öğretim, istihdam oranları, çocuk işgücü politikaları, çalışanlarda ayrımcılık yapmama, çalışanlarda kaza ve ölüm göstergeleri ile ilgilidir. Sağlık ve güvenlik, ayrımcılık yapmama, maaş, sosyal haklar, uygun ve sağlıklı iş ortamı çalışanlarda motivasyonu attırmaktadır. İşçi sağlığı ve güvenliği harcamaları olası kaza ve ölümlerin önüne geçmekte gelecekte oluşabilecek ek maliyetleri önlemektedir. Ayrıca çalışanlara yönelik eğitim ve öğretim göstergeleri çalışma verimliliğini arttırmaktadır. İşletmelerde insana yakışır iş göstergeleri, finansal boyutta kurumsal sosyal sorumluluk anlayışını ifade etmektedir (Özçelik, 2013). Dolayısıyla insana yakışır iş göstergeleri olumlu olan işletmeler hem paydaşlar ve yatırımcılar tarafından desteklenmekte hem de nitelikli çalışanlar tarafından tercih edilmektedir.

Sürdürülebilirlik raporlaması ile işletme içinde çalışanların, çevresel ve sosyal riskler meydana gelmeden önleyebilmesine ve yönetmesine olanak vermektedir.

33

İşletmeler açısından stratejik eylem planlarını uygulamada başarıya ulaştırma, özellikle maliyet avantajı sağlaması, itibarın artması ve günümüz dünyasında rekabetin ön planda olduğu düşünüldüğünde sağladığı rekabet avantajı ile sürdürülebilirlik raporlaması önem kazanmaktadır.

Özellikle zaman içinde yaşanan işletme skandalları ve ekonomik krizler, ulusal ve uluslararası organizasyonları, devletleri, işletmeleri ve akademisyenleri kurumsal yönetim anlayışıyla sorumlu faaliyetlere teşvik etmiştir. (Aracı ve Yüksel, 2016).

İşletmelerde ekonomik faaliyetler, hammadde girdisi açısından önemli olduğu kadar bu hammaddelerin elde ediminden ve kullanımından doğan çevresel ve sosyal etkiler ile önemlidir. Kaynakların kontrolsüz tüketimi ile hava ve su kirliliği, küresel ısınma, insan sağlığını olumsuz etkileyebilecek çevresel tahribatlar meydana gelebilmekte istenmeyen sonuçlar doğurmaktadır (Çalışkan, 2012). Bu sebeple, sürdürülebilirlik raporlaması uzun vadede işletmelerin kaynak kullanımlarını planlamalarına katkı sağlamaktadır.

İşletmeleri sürdürülebilirlik raporlamasına yönlendiren nedenler farklı bakış açısı ile aşağıdaki sıralanabilmektedir (Searchy ve Elkhawas, 2012):

 Paydaş beklentilerini karşılayabilmek,

 Şeffaflığı sağlamak ve bu sayede kredi sağlamada kolaylık elde etmek,  Çevresel boyutta farkındalık yaratmak,

 İtibarı arttırmak,

 Maliyetleri düşürerek uzun vadede kârlılık elde etmek,

 Çalışanlarda farkındalık yaratmak.

Sürdürülebilir gelişme yalnızca ekonomik değer yaratma ve yaşam standartlarını arttıran mal ve hizmetler olarak düşünülmemelidir. İşletmelerin faaliyetlerinden doğan çevresel ve sosyal sorunları azaltma çalışmalarını diğer bir ifade ile kurumsal sürdürülebilirlik anlayışını benimsemelerini ifade etmektedir (Sarıkaya ve Kara, 2007).

İşletmelerde en az maliyetle en yüksek kâra ulaşmak, hisse değerini artırmak temel hedefler arasındadır. Ancak bu süreçte satış amaçlı mal ve hizmetlerin üretiminde maliyetleri arttırması ve farklı ölçüm teknikleri gerektirmesi sebebi ile endüstriyel açıdan gerekli teknolojilerden kaçınmışlar bu sebeple de çevresel boyutlarda kirliliğin önüne

34

geçilememiştir (Senal ve Ateş, 2012). Zaman içinde bilinçlenen tüketiciler, yaşanan işletme skandalları, paydaşların farkındalığı, ulusal ve uluslararası organizasyonların baskısı işletmeleri ekonomik faaliyetlerle birlikte çevresel ve sosyal boyutları kapsayacak şekilde sürdürülebilirlik raporlaması yapmak zorunda bırakmıştır.

İşletmeleri sürdürülebilirlik raporlamasına yönlendiren nedenler aşağıda belirtilen üç teori ile açıklanabilmektedir (Başar ve Başar, 2006):

1. Bu teorilerden ilki meşruluk teorisidir. İşletmelerin faaliyetleri sonucunda oluşabilecek çevresel ve sosyal etkileri paylaşmaları, paydaşlar ve diğer ilgililer tarafından bunun gözlemlenebilmesini diğer bir ifade ile meşrulaştırılmasını ifade etmektedir.

2. Diğer bir teori kararın faydalılığı teorisidir. Menfaat sahiplerinin işletmeye ait finansal bilgilerin yanında ihtiyaç duyabilecekleri çevresel ve sosyal göstergeleri içeren raporlamanın yapıldığını varsaymaktadır.

3. Son olarak şirket pazarlama ve iletişim teorisi, işletmenin itibarının ve imajının, işletmenin önemli bir etkeni olduğunu kabul etmektedir. Çevresel ve sosyal raporlamanın, işletme itibarı ve imajının korunarak iletişim stratejileri ile geliştirebileceğini ifade etmektedir.

İşletmelerin sürdürülebilirlik raporlamasına yönelme sebebi iç ve dış nedenler olarak açıklanabilmektedir. Dış nedenler; özellikle paydaş beklentileri, şeffaflık ve itibar kazanımı iken iç nedenler; işletme içi performansın değerlendirilmesi ve geliştirilmesi ile ilgilidir. Sürdürülebilirlik, işletmelerin kendi içinde yenilikçi anlayışla farkındalık yaratmasına, gelecekte daha fazla refah elde etmesine yardımcı olmaktadır (Yükçü ve Kaplanoğlu, 2016).