Türkiye’de müzik eğitimiyle ilgili yazılı belgesi bulunabilen ilk program değerlendirme çalışması Bolu ve İstanbul Deneme İlkokulları’nda yapılan program değerlendirme çalışmalarında elde edilen verilere dayalı değerlendirmeleri içeren araştırma raporudur (MEB 1963, Akt. Uçan, 2005: 77). 1970’li yıllardan itibaren, müzik eğitiminde program değerlendirme çalışmaları, üniversitelerde doktora ve yüksek lisans, yüksekokullarda asistanlıktan öğretmenliğe geçiş tezleri olarak yapılmaya başlanmıştır.
Süer’in (1980) yapmış olduğu “Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Öğretim” adlı çalışması, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki öğretime ilişkin, ilgililerin görüşlerini ve eğilimlerini saptamak, bu görüş ve eğilimleri programın geliştirme öğeleri açısından yorumlamak ve değerlendirmek, değerlendirme sonuçlarına göre gerekli önerilerde bulunmak, böylece programların geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla hazırlanan anket, müzik öğretmenleri yetiştiren kurumların öğretmenleri ile onların yetiştirmekte oldukları son sınıf öğrencileri ve yetiştirmiş oldukları müzik öğretmenlerinden alınan üç örneklem grubuna 1977–1979 yıllarında uygulanmış; elde edilen veriler bilimsel yöntemlerle çözümlenip gerekli karşılaştırmalar yapılarak ilgili öğretim programları hakkında yargılara varılmıştır.
Uçan’ın (1982) yaptığı “Gazi Yüksek Öğretmen Okulu Müzik Bölümü Müzik Alanı Birinci Yıl Yetişeğinin (Programının) Değerlendirilmesi” isimli araştırması, Gazi Yüksek Öğretmen Okulu (GYÖO) müzik alanı birinci yıl programının yapısını, sağlamlık ve etkililik derecesini belirlemek; bu belirleme ışığında programın geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada görüşme ve belgesel kaynak tarama yoluyla sağlanan bilgiler ile giriş, ara ve yarıyıl sonu sınavlarında öğrenci davranışlarına ilişkin olarak elde edilen veriler kullanılmıştır. Değerlendirmede hem program tasarısı hem de onun uygulamadaki görünümü kapsandığından çağdaş program hazırlama esasları ve programın hedefleri ölçüt alınmıştır.
Bilen (1983) “Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Okutulan ‘Müzik Öğretim Yöntemleri’ Dersinin ‘Program Geliştirme’ Açısından Değerlendirilmesi” isimli çalışmasında, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda okutulan “Müzik Öğretim Yöntemleri” dersini program geliştirme açısından değerlendirilmiştir. Araştırma; ilgili dersin programının geliştirilmesine yönelik somut öneriler getirebilme amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla hazırlanan anket sonucunda elde edilen veriler betimsel yöntemlerle çözümlenip karşılaştırmalar yapılarak program hakkında yargıya varılmıştır.
Süalp (2002) “İlköğretim Okulları Üçüncü Devre Müzik Programının Uygulanmasında Karşılaşılan Sorunlar” isimli çalışmasında ilköğretim okulları 3. devre (6.7.8. sınıf) müzik programının uygulanmasında karşılaşılan sorunların tespiti amaçlanmıştır. Araştırmada belirlenen örneklem grubuna anket uygulanarak veriler toplanmış ve anket sonucunda elde edilen veriler istatistik işlemlerle değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, programın uygulanmasında yardımcı olması gereken kitaplar, ders saatleri, sınıf mevcutları, derslik, kaynak, araç ve gereçlerin öğretmenler tarafından yetersiz bulunduğu saptanmıştır. Öğretmenlerin, programdaki konuların sayısından ve içeriklerinden şikâyet ettikleri buna karşın idarecilerin destekleyici tutumları ile problemlerin çözümü konusunda belirli oranda kolaylık sağlandığı belirtilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuca göre, ilköğretim kurumları müzik dersi öğretim programının
38
hedeflediği amaçların % 80’ine ulaşılmadığı görülmüştür. Bu sonuçla; elde edilen bulgular doğrultusunda araştırmanın evrenini oluşturan müzik öğretmenlerinin kendilerini mesleki anlamda yeterli buldukları ancak söz konusu programın kullanışsız, kullanışsız olduğu kadar da gerçeklerden uzak olduğu yorumuna varılmıştır.
Albuz (2004) “Eğitim/Müzik Eğitiminde Program Değerlendirme Yaklaşımlarına Genel Bir Bakış” isimli çalışmasında eğitimde program değerlendirme yaklaşımları ışığında müzik eğitiminde program değerlendirme çalışmalarında göz önünde bulundurulması gereken konulara yer vermiştir. Çalışmada; program değerlendirme sürecindeki modeller genel olarak ele alınarak bu modellerin müzik eğitimi programlarına uygulanması sırasında dikkat edilecek ölçütler sıralanmıştır. Çalışma sonucunda, hazırlanan veya hazırlanması düşünülen müzik öğretim programının; sağlamlığı, geçerliği ve tutarlığı hakkında verilecek kararın, önceden belirlenen ölçütler doğrultusunda değerlendirme yapılarak hazırlanması gereği ortaya konulmuştur.
Yaylacı (1998) yılında yapmış olduğu “İlköğretim Okulları Beden Eğitimi Dersi Program ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi” isimli çalışmasında, programın öğretmenler ve öğrenciler tarafından nasıl algılanıp değerlendirildiğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Alan araştırması niteliğinde olan bu araştırma ile ilgili veriler, Beden Eğitimi dersi öğretmenleri ve ilköğretim öğrencilerinin Beden Eğitimi dersi program ve uygulamaları hakkındaki gözlemlerine dayanan görüşlerine başvurularak elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular sonucunda, söz konusu programın ihtiyacı karşılamadığı ve geliştirilmesine gereksinim duyulduğu belirtilmiş ve bir grup öneri getirilmiştir.
Çıtak (2001) “Lise 1. Sınıf Biyoloji Öğretim Programının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi” isimli çalışmasında, 1998–1999 öğretim yılında uygulanmaya başlanan öğretim programının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada programın değerlendirilmesine ilişkin öğretmen görüşlerinin alınması anket yolu ile gerçekleştirilmiş ve bu yolla
programın, amaçlarına, içeriğine, eğitim durumlarına, değerlendirme öğelerine, konuların seviyeye uygunluğuna, kullanılan araç-gereçlere, ders saati süresine ilişkin veriler değerlendirilmiştir.
Güneş’in 2002’de yaptığı “Biyoloji Programının Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma” isimli çalışmasında, lise 1. sınıf programında yer alan “Canlılığın Temel Birimi-Hücre” ünitesi hedef davranışların ulaşılabilirliği, davranışlar arasındaki örüntü ile program hakkında öğrenci, öğretmen, kitap yazarı, öğretim üyesi ve Milli Eğitim Bakanlığı müfettiş örüşleri arasında fark bulunup bulunmadığı irdelenmiştir. Araştırmada konu ile ilgili test hazırlanarak öğrenci çalışma grupları belirlenmiş, konu öncesi ve sonrasında ön test-son test uygulanmış ve ortalamalar arasındaki farklara bakılmıştır. Araştırma sonucunda ilgililerin programa ilişkin görüşleri arasında; öğeler açısından bakıldığında genel; işleniş, yöntem, sınıfta kullanılan araç- gereç ve ölçme değerlendirme açısından farklılıklar bulunduğu görülmüştür.
Mersinligil (2002) “İlköğretim Dört ve Beşinci Sınıflarda Uygulanan İngilizce Dersi Öğretim Programının Değerlendirilmesi” isimi çalışmasında, program hakkında öğrencilerin, öğretmenlerin ve yöneticilerin görüşlerinin alınması amaçlanmıştır. Araştırma çeşitli modellerin özelliklerinden oluşan karma değerlendirme modeline göre yapılmış ve betimsel yöntem kullanılmıştır. Programın amaçları, içeriği, eğitim durumları, sınavlar ve değerlendirme ile uygulamanın eğitim-öğretim sistemi içindeki durumuna ilişkin olarak veriler, anket görüşme ve gözlem teknikleri ile toplanmış, nitel ve nicel veriler birlikte kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre incelenen programın çeşitli bölümlerinde bazı değişiklikler ve düzenlemeler yapılması gerekliliği vurgulanmıştır.
Öztürk’ün (2003) yılında yaptığı “Lise Biyoloji Öğretim Programının Uygulama Sürecinin Belli Faktörlere Göre Değerlendirilmesi” isimli çalışması, yeni lise biyoloji öğretim programının uygulama sürecini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada dersler sırasında kullanılan öğretim yöntem ve teknikleri ve öğretim araç- gereçleri, okulların fiziksel koşul ve olanakları ve programın uygulanışını bölgesel, okul ve sınıf düzeyinde etkileyen faktörler incelenmiştir. Veri toplamak üzere anket
40
uygulanmış, elde edilen istatistik yöntemler ve nitel veri analizi teknikleri ile çözümlenmiştir. Çalışma sonucunda programın uygulama sürecinde bölge, okul ve sınıf düzeyinde farklılıklar olduğu ve öğretmenlerin yaş, cinsiyet, öğretmenlik deneyimi ve hizmet içi programlara katılımları gibi birtakım özellikleri ve onların program algıları belirlenmiş, öğrenmenin öğretmen merkezlilikten öğrenci merkezliliğe dönüşmesi ve öğretim programı içeriğinin ve programın uygulanışı için belirlenen sürenin yeniden gözden geçirilmesi gereği vurgulanmıştır.