Thomas (1981) yapmış olduğu “Claflin Kolejindeki Müzik Eğitimi Programının Değerlendirilmesi” isimli çalışmanın amacı kolejdeki müzik eğitimi programının değerlendirilmesidir. Çalışmada 1960 ve 1978 yılları arasındaki dönemde lisans eğitimi alan öğrencilerin görüşlerine başvurulmuştur. Bu amaçla 66 sorudan oluşan anket hazırlanarak alıcılara gönderilmiştir. Öğretmenlerin program ve ankette belirlenen konularla ilgili olarak yanıtlamak durumunda oldukları anket, programa yönelik hazırlık çalışmaları, öğretmen deneyimleri, fiziksel olanaklar ve çalışma koşulları olmak üzere dört bölüm olarak düzenlenmiştir. Toplanan veriler bir sentez halinde düzenlenerek sınıflandırılmış ve 1960–1967, 1968–1973, 1974–1978 yılları olmak üzere üç ayrı dönemde incelenmiştir.
Çalışma sonucunda örneklem grubundaki öğretmenlerin %50’si programı yeterli bulurken %50’si ise olumsuz buldukları yönünde görüş belirtmişlerdir. Olumsuz görüş belirten öğretmenler, programın zayıf yönlerinden kaynaklanan eğitim durumlarının iş yaşamlarında kendilerini olumsuz yönde etkilediği konusunda görüş bildirmişlerdir. Kolejdeki koşulların kendileri için yeterli eğitim ve öğrenme ortamı oluşturduğunu düşünen öğretmenler ise program konusunda olumlu görüş bildirmişlerdir.
Chittiwat (1987) yılında yapmış olduğu “1978 Thai Temel Müzik Programının Biçim ve İçerik Açıdan Değerlendirilmesi” çalışmasında, Tayland devlet ilkokullarında uygulanan müzik programının zayıf ve güçlü yönlerini belirlemeyi
amaçlamıştır. Bu nedenle öğretim programı öncelikle İngilizceye çevrilerek tanımlanmış ve daha sonra da eğitim uzmanları işbirliği ile incelenerek değerlendirilmiştir. Değerlendirme işlemine başlarken program ile ilgili kavram ve tanımlar açık ve net bir biçimde belirlenmiştir. Çalışma aynı zamanda, estetik eğitimi ile ilgili kaynakları, Amerika ve Tayland Müzik Eğitimi ve Tayland müzik eğitimi programının içeriği incelemektedir.
Çalışma sonucunda programın form ve içerik bakımından yeteri kadar kapsamlı olmadığı bununla birlikte uygulama için elverişli olduğu sonucuna varılmıştır. Programda yer alan birçok şarkıya düzeyleri belirlenmeden yer verilmiştir. Çalışmada; programın daha etkili bir biçimde uygulanabilmesi için yeniden ele alınıp geliştirilmesi sonucuna varılmıştır.
Sealer’ın (1996) yılında yapmış olduğu “Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Batı Virginia Müzik Eğitimi Programının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi” isimli araştırma, Batı Virginia’da genel müzik eğitimi veren müzik öğretmenlerinin düşünceleri ile uygulanmakta olan müzik eğitimi programını karşılaştırmıştır.
Araştırma üç bölüme ayrılmaktadır; birinci bölümde “Delphi Tekniği” kullanılarak alınan öğretmen görüşlerine yer verilmiştir. Bu teknik kullanılarak bir problem durumuna farklı açılardan bakan bireylerin ve grupların yüz yüze gelmeden ortak görüş oluşturmaları amaçlanmıştır. Delphi tekniği genel olarak üç temel özelliğe sahiptir: 1) Katılımda gizlilik, 2) Grup tepkisinin istatistiksel analizi, 3) Kontrollü geri besleme. İkinci bölümde; ilköğretim programları analiz yöntemleri ile incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise; uygulanan program ve öğretmenlerin idealindeki program karşılaştırılarak sonuca ulaşmaya çalışılmıştır.
İki bölüm olarak hazırlanan anket 25 müzik öğretmenine uygulanmıştır. Müzik eğitimi uzmanlarından oluşan bir “Delphi Proje Komisyonu” anketin genel yapısı ve soruların niteliğini belirlemek üzere oluşturulmuştur. Bu doğrultuda hazırlanan anket; (1) Öğretmenlerin önemli gördükleri konu ve düşünceler, (2) Değerlendirme ve Program değerlendirmeye yönelik düşünceler, (3) Katılımcıların, programın
42
geliştirilmesine gerek gördükleri konular hakkındaki düşünceler ve görüşler belirlenmek üzere hazırlanmıştır.
Veriler; programın hedefleri, hedef davranışlar, içerik, öğretim yöntem ve metotları, öğrenci özellikleri, programın geliştirilmesine yönelik düşünceler alt başlıkları esas alınarak sınıflandırılmıştır. Programın üzerinde çalışılan alanlarına ilişkin düşünceler ve Delphi tekniği işleminin birinci bölümünde elde edilen veriler bir noktada birleşmiştir. Veriler toplandıktan sonra grup üyelerinin görüşleri bir araya getirilerek analiz edilmiştir. İstatistiksel analize olanak tanıyan veriler istatistiksel olarak, grup üyelerinin problem durumuna ilişkin görüşlerinin gerekçeleri de içerik analizi yoluyla analiz edilmiştir.
Araştırma sonucunda öğretmenlerin belirlenen boyutlardaki düşünceleri ile analiz edilen program karşılaştırılmış ve düşüncelerin uygulanmakta olan program ile benzer özellikler taşıdığı bulunmuş, uygulanan veri toplama yöntemi ve araştırma metodu ile bulgular sınıflandırılarak değerlendirilmiş ve sunulmuştur.
Harold’un (1996) yılında yapmış olduğu “Avustralya Queensland Okullarındaki Çalgı Eğitimi için Geliştirilen Bir Program Modeli” isimli çalışma, belirlenen öğretim kurumundaki öğrencilere çalışmanın yapıldığı öğretim dönemi içerisinde amaçlanan davranış ve konuların bir arada bütünsel bir yapı içerisinde görülebileceği bir program modeli sağlamak ve hazırlanan modelin belirlenen amaçlara ulaşma düzeyini test etmeyi ve değerlendirmeyi amaçlamıştır.
Çalışmada metot olarak, çalgı eğitimi boyunca öğrencilerin davranışlarını belirlenen kategorilere göre sınıflandırarak değerlendirme ilkesi esas alınmaktadır. Bu sınıflandırmada Harrow ve Bloom’un “aşamalı sınıflandırma” ölçüleri kullanılmıştır. Buna neden olarak da; araştırmanın yapıldığı Queensland’da çalgı eğitimi veren okullardaki öğretim elemanlarının eğitim metodolojisi konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları ve performans becerilerini hiyerarşik yöntemlerle aktarmakta oldukları düşünülmektedir. Bunun için belirlenen program modelin göre, yarım saatlik ders planları için Bewin Mills’e ait olan çalgı öğretim metodunun ilk bölümü adapte edilerek kullanılmıştır. Çalışmada bilişsel alana yönelik testler ve
performans becerilerinin geliştirilmesi için hazırlanan araçların kullanılması benimsenmiş ve sadece klarnet eğitimine yönelik olarak hazırlanan örnek metot kullanılmıştır.
Çalışma sonunda Queensland’da; (1) Destek materyalleri ve ek alıştırmalar yapılmaksızın uygulanan metodun çalgı eğitimi için yetersiz olduğu, (2) Görevli öğretim elemanlarının yeterli deneyime ve metodolojik bilgiye sahip olmadığı, (3) eğitim kurumlarının, okullarda görev yapacak çalgı öğretim elemanlarının (öğretmenlerinin) yetiştirilmesinde yeterli başarıyı sağlayamadığı sonucuna varılmıştır. Çalgı eğitim programı için gereken metot ve programların geliştirilmesi, öğretmenlere hizmet içi ve hizmet öncesi kurslarla deneyim kazandırılması ve benzer model ve çalışmaların diğer çalgılar için de yapılması çalışma sonucunda belirtilen öneriler arasındadır.
Dokken (2002) “Franz Liszt Piyano Akademisi Pedagoji Programının Nitel Olarak Değerlendirmesi” başlıklı çalışma, akademide uygulanan piyano pedagoji programının yapısal özelliklerini, öğrenci özelliklerini, program gereksinimlerini belirlemek amacındadır. Araştırmada veriler gözlem ve görüşme yöntemleri kullanılarak elde edilmiş bu amaçla, katılımsız gözlem ve yapılandırılmış, yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmamış görüşme yöntemi kullanılmıştır. Bu yollarla üzerinde çalışılan program ve bağlı olarak öğrenme-öğretme yaklaşımları belirlenerek analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmada; programın yapısı, uygulama esasları, programa dayalı sanatsal yaklaşım, öğrenme esasları ve öğrenci kabul ölçütleri problem ifadeleri olarak belirlenmiştir. Verilerin tanımlanma ve sunma aşamasında veri çeşitlemesi (triangulation) yöntemi kullanılmıştır.
Piyano pedagojisi programı ve öğretme metotları yapı ve ilgili kaynak taraması ile başlayan araştırma süreci, eğitim durumları, öğrenme-öğretme metotları ve çevresel koşulların belirlendiği katılımsız gözlem ve görüşme yöntemleri ile devam etmiştir. Araştırma süreci boyunca elde edilen bütün veriler (resim, fotoğraf, belge vb.) ana ve alt kodlarla sınıflandırılmıştır. Nitel araştırmanın şekillendirilmesinde iki ana modelden yararlanılmaktadır; İlk olarak Eisner (1985)’in öğrenme ve öğretme
44
etkinliklerinde farklı uygulama biçimlerinin kullanıldığı veri analiz modeli, ikinci olarak Colaizzi (1978)’nin toplanan verilerin tanımlanması, yazılı orta aktarılması yönteminin kullanıldığı modeldir. Bu yöntemlerle araştırmada elde edilen veriler tekrarlı bir biçimde okunarak ana ve alt temaları belirlenmiş, belirlenen temalar kategorilere ayrılarak değerlendirme ve yorumlama işlemine tabi tutulmuştur.
Araştırma sonucunda; Franz Liszt Piyano Akademisindeki öğretim programının Kodaly, Bardos ve Weiner’in öğretim yöntemlerine dayandığı ve neredeyse değişmeden uygulanageldiği saptanmıştır. Programın yasal ve zorunlu olduğu ve akademide öğrenim gören öğrencilerin beş yıl süre içinde bu program esaslarına göre eğitim almış oldukları ifade edilmiştir. Bu sürede öğrenciler zamanlarının büyük bir bölümünü müziksel becerilerini geliştirmeye ve alanla ilgili teorik, pratik, kavramsal ve tarihsel bilgilerini arttırmaya ayırmaktadırlar. Programın yapısı, ders programının ilk iki yılı içinde uygulanmakta olan diğer tuşlu çalgıların özellikleri ile benzerlikler taşıdığı saptanmıştır. Yönetici ve öğretmenlerin, öğretim olanaklarını geliştirmek amacıyla bütün olanaklardan yararlanma yoluna gitmekte oldukları da ayrıca araştırma sonucunda ortaya çıkarılmıştır.
İlgili araştırmalar sonucunda; program değerlendirme çalışmalarının, hazırlanan ve uygulanan programların sağlamlığı, tutarlığı ve etkililiği bakımından önem taşıdığı görülmüştür. Program değerlendirme çalışmalarında veri toplama ve toplanan verilerin işlenmesi boyutlarında farklı yöntem ve modeller kullanılmış bu esaslar doğrultusunda karşılaştırmalı inceleme ve betimlemeler yapılmıştır.
Bu çalışmanın yürütülmesinde; ilgili araştırma ve yayınlardan, veri toplama, verilerin işlenmesi ve değerlendirilmesi, analiz yöntemlerinde kullanılan yöntem ve teknikler boyutlarında yararlanılmaya çalışılmıştır. Ülkemizde, özellikle müzik eğitimi alanında program değerlendirme çalışmalarının beklenen düzeyde olmadığı görülmekle birlikte, çalışmaların müzik eğitiminde program değerlendirme alanında büyük önem taşıdığı görülmüştür.
BÖLÜM IV
YÖNTEM
Bu bölümde, araştırmanın modeli ve deseni, evren ve örneklemi, araştırmada kullanılan verileri toplamak için hazırlanan araçlar ve araçların geliştirilmesi, verilerin toplanması, toplanan verilerin çözümlenmesinde kullanılan istatistiksel yöntem ve teknikleri açıklanmıştır.