Mevcut organizasyonlar içerisindeki girişimcilik anlamına gelen iç girişimcilik, organizasyonel ve ekonomik gelişme için önemli bir unsur olarak değerlendirilmektedir. Araştırmacılar ve uygulamacılar, 1980’lerin başından itibaren iç girişimcilik olgusuna firmaların performansı ve yeniden canlanması üzerindeki yararlı etkisinden dolayı ilgi göstermektedirler (Antoncic ve Hisrich, 2001: 496). İç girişimcilik, mevcut firmalar içinde, örgütsel kârlılığı iyileştirmek, firmanın rekabet pozisyonunu arttırmak, stratejik yenilenme gerçekleştirebilmek ve uluslararası başarı elde edebilmek için yeni işler yaratma sürecidir (Zahra, 1991.akt. Ferreira, 2002: 2, Hornsby, Kuratko ve Zahra, 2002: 254). Diğer bir çalışmada iç girişimcilik, “mevcut bir organizasyon içinde yenilikçi fikirleri somut gerçeklere dönüştürme sürecinde bağımsız hareket etme niyetlerinin ve alışılmışın dışındaki yeni alışkanlıklarla ilgili davranışların amaçlandığı ve sergilendiği girişimcilik eğilimleri” olarak tanımlanmaktadır (Ağca ve Kurt, 2007: 89).
Kurumsal girişimcilik olarak da ele alınan iç girişimcilik, ekonomik değer yaratmak ve yeni bir fırsat kullanmak için, var olan bir organizasyon içinde yeni bir girişim başlatma uygulamasıdır (Parker, 2011: 19). Bununla birlikte, iç girişimcilik, büyüklüğü önemsenmeksizin mevcut firmalar içerisinde devam eden ve sadece yeni işletme girişimlerine değil aynı zamanda yeni ürünler, hizmetler, teknolojiler, teknikler, stratejiler ve rekabetçi tavırlar gibi yenilikçi faaliyetlere öncülük eden bir süreç olarak ifade edilmektedir (Antoncic ve Hisrich, 2001: 498).
İç girişimcilik, mevcut organizasyonlar içinde gerçekleşen girişim ve yenilik faaliyetlerinin toplamını ortaya koymaktadır. İç girişimcilik kavramının temelinde, girişimciliğin organizasyonun içine çevrilmesi düşüncesi yer almaktadır. İç girişimcilik, var olan bir organizasyonu, risk alma, yenilik ve aktif rekabet davranışları yoluyla harekete geçirmeyi ve yeniden canlandırmayı, organizasyon içerisinde yeni bir girişim yaratmaya yol açan girişimsel faaliyetleri, organizasyonun
43
ana fikrini yenilemeyi ve organizasyonu dönüştürmeyi amaçlamaktadır (Naktiyok ve Kök, 2006: 79).
İşletmelerde iç girişimcilik faaliyetlerinin başarılı olabilmesi için organizasyonun yapısı ve politikalarının bir takım nitelikler taşıması gerekmektedir. Bu nitelikler; üst yönetimin desteği, çalışanlara özerklik sağlanması, ödüller veya teşviklerin uygun şekilde kullanımı, yeterli zamanın ayrılması, organizasyon sınırlarının esnek olması, yatay iletişim, ekip çalışmalarının desteklenmesi, gerekli kaynakların tahsisi ve başarısızlık için tolerans gösterilmesi konularını içermektedir (Kozak ve Yılmaz, 2010: 87).
Var olan organizasyonlar içerisinde gerçekleştirilmeye çalışılan girişimcilik faaliyetlerini kavramsallaştırmak için, araştırmacıların birden çok kavram kullandıkları bilinmektedir. Bu kavramlar; intrapreneurship (iç girişimcilik), corporate entrepreneurship (kurumsal girişimcilik), corporate venturing (kurum girişimciliği), internal corporate entrepreneurship (kurum içi girişimcilik), internal entrepreneurship (içsel girişimcilik), firm-level entrepreneurial orientation (firma seviyeli girişimcilik eğilimi), continued entrepreneurship (sürekli girişimcilik) olarak karşımıza çıkmaktadır. Tanımlarına yakından bakıldığında birbirleriyle eş anlamlı olan bu kavramlar, farklı akademisyenler tarafından kullanıldığından dolayı farklılaşmaktadır (Antoncic ve Hisrich, 2001: 497, Sharma ve Chrisman, akt. Arıkan, 2002: 186, Ağca, 2005: 56). Bu bağlamda, bu kavramların hepsinin, büyüklüğüne bakılmaksızın, faaliyet halinde olan örgütlerin iç girişimcilik olgu ve eğilimini açıklamak için kullanıldığı görülmektedir. Söz konusu kavramların tanımlarının yer aldığı bir tablo, Ağca tarafından oluşturulmuş ve kaynakları ile birlikte gösterilmiştir (Ağca, 2005: 58-59).
44 Tablo 4. İç Girişimcilik Kavram ve Tanımlar
Kaynak Tanım
İç Girişimcilik (Intrapreneurship) Pinchot (1985) Büyük kurumlar içerisindeki girişimcilik Luchsinger ve
Bagby (1987)
Faaliyet halindeki bir organizasyon içerisinde yaratılan teşebbüslerle ilişkili girişimcilik (s.11)
Kuratko vd.(1990) Kurum içerisindeki girişimcilik (s.50)
Hostager vd. (1998) Yeni ürünler veya hizmetlere yönelik fikirlerin ortaya çıkarılması ve bu fikirlerin kazançlı ürün ve hizmetlere dönüştürülmesiiçin bir organizasyon içerisinde bireylerin ve ekiplerin çalışması (s.11-12)
Carrier (1996) Mevcut bir kurum içerisinde bir veya daha fazla çalışan tarafından firma için önemli bir yeniliğin ortaya çıkarılması ve uygulanması (s.7)
Antoncic ve Hisrich (2001)
Büyüklüğü ne kadar olursa olsun mevcut bir firma içinde devam eden bir süreç olarak yeni hizmetler, teknolojiler, yönetim teknikleri, stratejiler ve rekabet pozisyonu geliştirme gibi diğer yenilik faaliyetleri ve yönelimlerinin sürdürülmesi (s.498)
Kurumsal Girişimcilik (Corporate Entrepreneurship) Carrier (1996) Kurumsal kârlılığı iyileştirmek ve kurumun rekabet
pozisyonunu yükseltmek için mevcut firmalar içerisinde yeni işler yaratma süreci (s.6)
Covin ve Miles Yenilik yapmanın yanında rekabet üstünlüğü yaratmak veya sürdürmek için organizasyonların, pazarların ve sektörlerin amaçlarını yeniden belirlemesi(S.50)
Covin ve Slevi (1991)
Kurum içerisinde oluşturulan yeni kaynak kombinasyonları yoluyla yetenek ve uygun fırsat alanlarının genişletilmesi (s.7) Dees vd. (1999) Kurum girişimciliği, iki tip fenomen ve süreçten ibaret olarak
değerlendirilebilir. Bunlar; (1) mevcut organizasyonlar içerisindeki yeni işlerin doğuşu(içsel yenilik ve dışsal birlikleri yoluyla) ve (2) stratejik yenilenme yoluyla organizasyonların dönüşümü (kaynakların yeni kombinasyonları yoluyla yeni değer yaratılması)
Hombsy vd.(2002) Kurum girişimciliği, yenilik getirici beceri ve yetenekler elde etmek için bir firmanın niteliklerini yeniden güçlendirme ve yükseltmeye yoğunlaştırması (s.255)
Jennings ve Lumpkin(1989)
Yeni ürünler ve/veya pazarların geliştirildiği alan veya ortam(s. 489)
Zahra(1991) Kurumsal kârlılığı iyileştirmek ve kurumun rekabet pozisyonunu artırmak için mevcut firmalar içerisinde yeni işler yaratma süreci (s.260-261)
Zahra (1993a) 1)Yenilik ve girişimcilik ve (2) stratejik yenilenme
45
boyutu olan bir organizasyonel yenilenme süreci (s.321) Zahra vd.(2000) Bir şirketteki girişimcilik, yenilikçilik ve yenileme çabalarının
tamamı (s.947)
Kurum Girişimciliği (Corporate Venturing) MacMillan ve
George (1985)
Uzun dönemli büyümeyi gerçekleştirmek için kurum içinde yeni işlerin yaratılması (s.34)
Stopford ve Baden- Fuller (1994)
Mevcut bir organizasyon içinde yeni işlerin yaratılması (s.521)
Şirket İçi Girişimcilik (Internal Corporate Entreprneeurship)
Jones ve Butler (1992)
Bir firmanın içindeki girişimsel davranışlar veya girişimsel davranışların seviyesi (s.734)
Girişimcilik Eğilimi (Entrepreneurial Orientation ) Lumpkin ve Dess
(1996)
Yeni girişlere yol açacak süreçler, uygulamalar ve karar alma faaliyetleri (s.136)
Knight (1997) Firmanın karşılaştığı tehditleri bertaraf etmeye yönelik ürün ve hizmetlerin olduğu kadar yeni yönetim teknikleri ve teknolojilerin geliştirilmesi veya iyileştirilmesini kapsayan yaratıcı çözüm önerileri (s.213-214)
Wiklund&Shepherd (2005)
Bir firmanın karar alma sitillerinin, metotlarının ve uygulamalarının belirgin girişimsel yönlerini kapsayan stratejik eğilim (s.75)
Kaynak: Ağca, 2005: 58-59
Literatürde iç girişimcilik kavramı ile ilgili araştırmaların üç ana akım içinde geliştiği görülmektedir. Bu akımlardan ilki, mevcut bir firmada yenilik faaliyetlerinin yaratıcısı olan iç girişimcilerin kişisel özelliklerine vurgu yapmaktadır. İç girişimcilik ile ilgili ikinci akım, yeni girişimlerin oluşum sürecine odaklanmaktadır. Bu akımdaki çalışmalar iç girişimcilik sürecini ortaya çıkaran faktörler ve girişimci organizasyonun özellikleri üzerinde durmaktadır. Üçüncü ana akımda ise, iç girişimciliğin çalışanlar arasında girişimcilik davranışlarının teşvik edilmesini amaçlayan yönetimsel bir strateji olduğu konusuna vurgu yapılmaktadır. Ayrıca, bu akımın temsilcileri, mevcut organizasyonlarda stratejik öneme sahip yeni girişimler başlatılması yoluyla rekabet üstünlüğü sağlanacağını ifade etmektedirler (Antoncic ve Hisrich, 2003: 7-8, Ağca, 2005: 62).
46