Hesaba Dayal Güven Çerçeves

Hesaba dayal güvenin rasyonel bir seçim olduu ve iki kii arasndaki ilikinin varlnn kiisel çkarlar en üst düzeye çekmek olduu ifade edilebilir (Kramer, 1999). Hesaba dayal güvenin, kontrol mekanizmas ile yakndan ilgili olduu söylenebilir. Zira kontrol mekanizmas çok kat ve baskc ise kiiler arasndaki ilikilerin, otoriteye boyun eme veya cezadan kaçnmak için gerçekletirildii düünülür. Eer kontrol mekanizmalar baskc olmaz ise bu beraberinde itimad (confidence) (Nooteboom, 2002) ve/veya gönüllü ibirliini (Tenbrunsel ve Messick, 1999) getirebilir. Kontrol mekanizmasnn baskc olmamas ilikiyi deitirme maliyetine (Nooteboom, 2002; Rousseau ve dierleri, 1998; Woolthuis, Hillebrand ve Nooteboom, 2005), ödül beklentilerine (Lewicki ve Bunker, 1996) ve kiilerin isteyerek kar taraf ile ibirlii yapmasna baldr.
likiyi deitirme maliyeti ne kadar yüksek ise kii o kadar ilikiye bal hale gelebilir ve ilikiyi sürdürme istei gösterebilir. Dolaysyla rasyonel güvende yaptrm söz konusu olabilir (Shapiro, Sheppard ve Cheraskin, 1992) Burada önemli olan ilikiyi korumak için gerekli olan ödüllere dair beklentidir (Lewicki ve Wiethoff, 2000).

Bu güven türünde, insanlarn beklentileri ekonomik kazanca odakland için ilikiden elde edilen kazançlar (huzur, mutluluk, arkadalk vs.) göz ard edilir. Eer ilikiler herhangi bir ikilemle karlarsa, kiilerin kendi çkarlarndan feragat etmeyecei düünülür. Zaten kiiler aras etkileim çok eskiye dayanmad (Kramer, 1999) ve ilikinin içerii genellikle ekonomik bazda olduu için, kiiler aras ba da çok zayftr (Baldwin, Keelan, Fehr, Enns ve Koh- Rangarajoo, 1996). Bu nedenler, ilikisel olmayan müzakere deneyimi yaanmasn ve ilikilerin kaynak veya görev üzerinden ekillenmesini salar (Gelfand ve dierleri, 2006). Ayrca bu, ilikilerin ballk ve dayanma gibi kavramlardan uzaklamasna ve hesaba dayal güvenin, ekonomik takas kurallarna ve normlarna göre gelimesine neden olmaktadr.
te bu tür ilikisel olmayan çerçevelere sosyal ikilem yaznnda iletme çerçevesi (Tenbrunsel ve Messick, 1999), güven yaznnda kazanma-kaybetme çerçevesi (gain-loss frame) (Lindenberg, 2003) denmektedir. Kazanma çerçevesi ile hesaba dayal güven çerçevesinin, kiisel çkar ve ekonomik fayda kavramlar üzerinde ortak paydalar vardr. Ancak her iki çerçeveyi birbirinden ayran özellik, kullanlan varsaymlar ve çerçevelerin kapsamdr. Kazanma çerçevesi, ilikisel sinyaller üzerine, dier bir deyile, iliki hakknda fikir verebilen davranlara odaklanmtr. Hesaba dayal güven çerçevesi ise, bilgi ilem teorisini kullanmakta ve gelecek deneyimlerin güven türü ile karakterize edilmesi hususunda, kazanma çerçevesinden ayrlmaktadr.

nsanlar hesaba dayal güven ilikilerinde, meydana gelebilecek ihlalleri ona göre çerçeveleyecektir. Bu tür güven yaplarnda ihlaller, kiilerin belirli ödüller konusunda beklentileri olmasndan ancak bu beklentilerin karlanamamasndan ortaya çkmaktadr. Kiiler, belirli ekonomik takaslarn bulunduunu ve bunlarn bir dereceye kadar kontrol altnda olduunu varsayar. Çünkü daha önce gerçekletirilen ekonomik takaslarda kiinin belirli prensiplere uyduu düünülür ve hak edilenden daha fazla beklenti kar tarafa yüklenebilir (McKnight, Cummings ve Chervany, 1998). Bir çeit kontrol yanlgs olan bu durum, güven ihlali ile birlikte aça çkmakta ve kii, aslnda konu üzerinde hâkimiyetinin olmadn görmektedir. Bu tip ihlallere “kontrol ihlalleri” denilmektedir (Ren ve Gray, 2009). Kontrol ihlalleri, datm (distributive justice) ve prosedür (procedural justice) adaleti görülerine dayanmaktadr. Datm adaleti, çktlarn adil bir seçimle bölütürülmesini ifade ederken (Homans, 1961) prosedür adaleti, karar süreçlerindeki ilemlerde adil olunmasn vurgulamaktadr (Thibaut ve

Walker, 1975). Örgütsel adaletin bu iki boyutu, daha çok rasyonel kstaslar üzerinden hareket etmekte ve duygusal öeleri içermemektedir. Dolaysyla hesaba dayal güven çerçevesi ile uyum göstermektedir. Bu tür karlanmayan beklentileri ise, Bies ve Tripp (1996) “sivil düzen ihlalleri” olarak kavramsallatrmtr. Bu ihlaller; kural ihlalleri (resmi kurallara uymamak, söz verdikten sonra koullar deitirmeye çalmak ve resmi bir kontrat ihlal etmek), onur ihlalleri (i sorumluluunu küçültmeye çalmak, yerine getirilmemi vaatler, yalan söylemek, düünceleri çalmak ve gizli bilgileri ifa etmek) ve otoriteyi kötüye kullanmak olarak sralanabilir. Bu ihlaller sosyal düzen ve norm ile ilgili beklentileri karlamad için ortaya çkmaktadr. Bunlar pekâlâ hesaba dayal güven ilikilerinde de aça çkabilmektedir. Bu aamada kiilerin kimliini tehdit edebilecek suçlama ya da ithamda bulunma gibi ihlaller oluabilir. Ancak, kiiler birbirleri ile snrl seviyede iliki kurduu ve ilikileri ekonomik temellere dayand için kimlik algsn ihlal eden davranlar yine “kontrol ihlalleri” olarak alglayacaktr.

unu belirtmekte yarar vardr ki, her olumsuz davran ya da hata ihlal olarak deerlendirilmemektedir. Eer yaplan hareketin kötü niyet ile yapld alglanrsa, bu bir ihlal olarak deerlendirilebilir. Bu alg, Heider’in (1958) belirttii gibi, her insanda vardr ve davranlar yönlendiren nedenlere atfta bulunma eilimi yaratr. Davranlarn nedenini örenme eilimi, bir anlamda niyetsellii ifade etmekte ve niyetsellik; çktnn kendisini, çktya neden olan davran ile ilgili inanc, o hareketi gerçekletirme nedenini, o hareketi yapma konusundaki farkndal ve bunu yapabilecek yetkinlii içermektedir (Malle ve Knobe, 1997).

Hesaba dayal güven çerçevesinde, güven bunalmna neden olabilecek hareket, ancak planl ve kötü niyetli yapld düünülürse güven ihlaline neden olmaktadr. Aksi takdirde, reaksiyon snrl olacak ve duygu younluu yüksek düzeyde olmayacaktr. Duygu younluunun az olmas, ilikinin tamir edilmesi için kiilere bir frsat vermektedir. Ancak bir kii, bir hareketin kötü niyetli yapldna atfta bulunursa, duygu younluu yüksek olabilir ve ilikinin tamiri pek mümkün olmayabilir. Tomlinson ve Mayer’de (2009) benzer duruma iaret etmekte ve bütün negatif çktlarn ilikiyi tamir edilemez hale getirmeyeceini söylemektedir. Örnein; özendirme bekleyen bir çalan, görevde yükselme almadn örenirse, bu karardan sorumlu olan yöneticinin prosedür adaletini anlamaya çalr (Ren ve Gray, 2009). Burada, çalan bu özendirme için yeteri kadar çaba sarf ettiini düünmektedir. Dolaysyla eer bu karar verilirken

prosedürler adil bir ekilde kullanldysa kii bunu bir hata olarak alglayacaktr, ancak adil olmayan prosedürler kullanldysa bunu bir güven ihlali olarak kabul edecektir.

Beklentilerin karlanmamas bir hata olabilecei gibi bir ihlal de olabilir. Ancak hatalarn ve ihlallerin affedilmesi güven tamirine baldr. Güven tamiri; ilikilerde, olumlu bir durumun ortadan kalkmasna ya da olumsuz bir durumun ortaya çkmasna neden olan güven bunalmn, tek tarafl ya da her iki tarafn göreceli olarak daha iyi duruma getirme çabasdr (Dirks, Lewicki ve Zaheer, 2009). Örgütsel yaznda güveni tamir etmek için iki tür yaklam bulunmaktadr. Bunlardan birincisi; güveni gelitirmek için kullanlan davranlar, dieri ise, dorudan yaanan sorunla ilgili olan tamir davranlardr. Örnein; güven gelitirici hareketlerden biri olarak kabul edilen “yetenek”, güvenen kiinin beklentileri dorultusunda iin gerçekletirilmesini ifade eder. Kiinin yeteneini gelitirmesi daha öncesinde var olan yetenek nedenli güven ihlallerini düzeltebilir. Ancak benzer güven ihlalleri, çeitli açklamalarla (örn. mazeret sunma) da tamir edilebilir. Aratrma sorumuz; güven ihlallerinin güven gelitirici davranlarla nasl iyiletirilecei deil tamir davranlar ile ilikinin nasl tamir edileceidir. Örnein herhangi bir olay karsnda özür dilemek en bata kurbann size kar olan negatif duygularn azaltabilir. Ancak bu, kurbann güveni ihlal eden taraf ile ibirlikçi olaca anlamna gelmez. Veya negatif duygular tam olarak silinmezken kiiler içinde bulunduklar baz durumlarda ibirliini tercih edebilirler. Güven tamirine konu olabilecek davranlar sözlü açklamalar olabilir. Lewicki ve Bunker’in (1996) söyledikleri hatrlanrsa; bu aamada güveni tamir edebilecek davranlar daha çok rasyonel olmaldr. Bu nedenle sembolik jestler, arkadaça konumalar ya da ortak çkarlarn tekrar programlanmas vb. gibi güven tamir edici davranlar uygun kabul edilmeyebilir.

lemsel kontratlarn (transactional contract) ekonomik takasa dayanmas, hesaba dayal güven çerçevesi ile ortak yanlarnn olduunu ifade etmektedir. Bu da bize, ilemsel kontratlardaki gibi (Thompson ve Bunderson, 2003) hesaba dayal güvende ihlallerin siyah ile beyaz gibi birbirinden farkl alglanacan önermektedir. Yani bu güven çerçevesinde yaanan ihlallerin gri alanlar bulunmamaktadr. Dolaysyla tamir davranlar, pazarlk edilebilir esnek enstrümanlar üzerinden olmayacaktr (Gelfand ve dierleri, 2006). Kullanlabilecek baz enstrümanlar ise, sözlü açklamalar olabilir. Örnein mazeret sunma (excuse), gerçei rasyonelletirme (justification), özür dileme (apology) ve inkâr etme (deny) en çok kullanlan sözlü

açklama türleri olarak görülmektedir (Schlenker ve Weigold, 1992). Mazeret sunma, olayla ilgili kiisel sorumluluu kabul etmemeye çalmak ya da azaltmak üzerine kuruludur. Görev zorluu, salk problemleri ya da kötü ans, sorumluluu azaltma çabas olarak düünülebilir. Gerçei rasyonelletirme ise, güven bunalmna neden olan kii davranlaryla ilgili sorumluluu kabul eder ve bunun nedenini meru klacak ya da hakl sebep saylabilecek açklamalar yapar. Mazeret sunma ile gerçei rasyonelletirme arasnda sorumluluun kabul edilip edilmemesi konusunda farkllk bulunmaktadr. Dier bir taraftan, özür dileme, yaplan bir iin sorumluluunu kabul etmeyi, davranlardan piman olmay ve kar taraftan beklenen balanmay barndrr.
nkâr etmek ise, davrann gerçeklemedii konusunda suçlamalar ya da sualleri reddetmektir.

Hesaba dayal güven çerçevesinde, özür dileme ve gerçei rasyonelletirme güveni ihlal edenin bavuraca yöntemler olabilir. Ancak kurban (güveni ihlal edilen kii), meydana gelen olay karsnda ikna edici açklama duymak ve ihlalin neden olduunu anlamak istemektedir. O nedenle sorumluluu kabul etmek ve bunu içsel duruma balamak ya da daha üst bir amaç için gerçekletiini ifade etmek kurban ikna etmeyebilir. Çünkü sorumluluu kabul etmek gerçekleen bir olayn bilinçli ve planl bir ekilde olduunu ifade eder ki, bir hatann belirli bir niyet çerçevesinde yaplmas olay güven ihlaline çevirmektedir. Ayrca özür dilemek ve gerçei rasyonelletirmek kiiler aras duygusal baa daha çok hitap etmektedir. Dolaysyla bu seviyedeki bir iliki için, mazeret sunma daha iyi bir alternatif olabilir.
nkâr etmek ise, kurbann, planl bir ekilde yapld düünülen ihlali tekrar deerlendirmesine ve hatta ihlalden üphe duymasna neden olabilir. Yani inkâr etmek; güveni ihlal edene ikinci bir frsat vermekte ve durumun kurban tarafndan düünülmesini salamaktadr. Bu sebeplerden ötürü, mazeret sunma ve inkâr etme daha iyi alternatifler olabilir. Örnein; dürüstlük ve yetenek nedenli ihlaller ile ilgili bir çalmada, inkar etmenin dürüstlük nedenli ihlalleri, mazeret sunmann ise yetenek nedenli ihlalleri daha iyi tamir ettii bulunmutur (Kim ve dierleri, 2004).

Dürüstlük ve yetenek nedenli ihlaller hesaba dayal güven çerçevesinde u açdan önemlidir:
likilerin ilk zamanlarnda gözlemlenen tutumlar daha çok dürüstlük ve yetenektir. Yardmseverlik ise, daha çok uzun vadede ortaya çkan bir tutumdur (Mayer, Davis, Schoorman, 1995). Dürüstlük ve yetenek, hesaba dayal güvende

dikkate alnan tutumlar olduu için, bunlarn ihlali durumunda inkâr etme ve mazeretin kullanlabilecei de düünülebilir.

H1: Rasyonel güvene dayal ilikide güveni ihlal eden kii, ilikiyi tamir etmek için inkâr etmeyi ve mazeret sunmay kullanmaldr.

Hesaba dayal güven çerçevesinde, kar tarafa zarar verebilecek bir davran ihlale neden olur ve bunun tamiri için de inkâr etme ya da mazeret sunma gerçekletirilebilir. Ancak meydana gelen davran sözlü açklamalar dnda da güveni tamir edebilir. Çünkü kurban, bir zarara uramtr ve güveni ihlal eden kii, belirli açlardan zarar hala telafi (compensation) edebilir. Bu tür hatalarda kiiler kar tarafn istediini gerçekletiremeyebilir ancak, bunun zararn en aza indirmek için telafi davranlarn gösterebilir. Bu, özellikle datmsal adalet ile ilgili hassasiyetin artt durumlarda söz konusu olabilir. Dolaysyla, telafi davranlar daha çok finansal ödülleri kapsamaktadr. O nedenle telafi etmek, özdelemeye dayal güven yerine hesaba dayal çerçevede, ilikiyi tamir etmenin yollarndan biri olabilir. Telafi etme davran, hatalarn ihlale dönümedii yerlerde ortaya çkabilir ancak, ihlallerin olduu yerlerde tam tersi bir etki bile yaratabilir (Struthers, Eaton, Santelli, Uchiyama ve Shirvani, 2008). H2: Rasyonel güven temelli ilikilerde, güveni ihlal eden taraf, telafi etme davran ile ilikiyi tamir edebilir.

Yukardaki durum, güveni ihlal eden kiinin, ilikiyi düzeltmek için ne yapmas gerektiinden bahsetmektedir. Ancak bunun durumu çözeceine dair kesin bir yargya varlamaz. Dolaysyla baka tür davranlarn da ilikiyi tamir edebilme kapasitesinin incelenmesinde fayda vardr. Olaya kurbann açsndan bakarsak, kurbann ilikiyi tekrar deerlendirebilmesi, güvenin tamir edilmesinde önemli bir rol oynamaktadr (Staw, 1981). Daha çok, artan ballk yaznnda karlatmz, gelecee dönük rasyonelletirme bu aamada etkili olabilir. Çünkü, gelecee dönük rasyonelletirmede kurban, güveni ihlal eden kii ile ileride yapabilecekleri ileri ve ortak projeleri düünebilir.
te bu aamada, ilerideki süreçleri gözeterek, ibirliini engelleyecek davranlar ya da olumsuz duygular bertaraf etmek için kurban, gerçekleri kendisince rasyonelletirebilir. Artan ballk yaznnda baka bir durum olan geriye dönük rasyonelletirme ise, bu güven türünde kullanlamamaktadr. Çünkü taraflar arasnda

tarihsel balam (Kramer, 1999) az olan bir iliki vardr. Dolaysyla, geçmie dönük deerlendirmenin yaplmas mümkün deildir.

H3: Rasyonel temelli güven ilikisinde ileriye dönük rasyonelletirme, ilikiyi tamir edebilir.

2.3.3 Özdelemeye Dayal Güven Çerçevesi

Özdelemeye dayal güvende zayf kontrol mekanizmalar neredeyse ortadan kalkm ve ilikiler, bireyler ve sosyal dayanaklar çerçevesinde yürütülmektedir. Günlük etkileimlerin ve özellikli davranlarn tekrar ile, kiilerin odak noktas, olayn gerçekletii durumsal özelliklerden kar tarafn kiisel özelliklerine doru kaymtr. Dayanma kavramn vurgulayan bu odak kaymas, hesaba dayal güven temelli ilikilerde gerçeklemez (Rempel, Holmes ve Zanna, 1985). Durumsallktan kiilere doru atfedilmeye balanan davranlar, aslnda bir çerçeve deiimini ve ortak çkarlarn en üst seviyeye çkarlmasn iaret etmektedir. Özdelemeye dayal güvende, dier kiilerin tercihlerini ve çkarlarn içselletirme anlatlmaktadr (Lewicki ve Bunker, 1996; Shapiro, Sheppard ve Cheraskin, 1992). Bu güven türünde kii, dier tarafn haklarn kendi hakkym gibi savunabilmekte ve burada ortak hedeflerin varl kiileri etkilemektedir (Lewicki ve Bunker, 1996).
te bu tür etkiler taraflar birbirine balayc ekilde geliir. Kiiler empati sürecinin içine girer ve dier tarafn mutluluunu içselletirmeye balar (Rempel, Holmes ve Zanna, 1985). Özdelemeye dayal güvende, bir kiinin dier bir taraf ile ilgili, imdi veya gelecekte, yardmsever olacana, kendisine ilgi göstereceine dair inanç vardr. Bu da, bakasnn deerlerini ve tercihlerini kendi deerlerinin yanna koyabilmeyi, hatta yeri geldiinde fedakârlk yapabilmeyi salar (Wieselquist ve dierleri, 1999). Dolaysyla bu tür güvende daha çok, dier tarafn niyetiyle ilgili bir inanç vardr (Rempel, Holmes ve Zanna, 1985). Rousseau ve dierleri, (1998) de, ilikisel güven kavramn kullanarak özdelemenin iin içinde olduuna deinmitir. Dier bir deyi ile, ilikisel güven motivasyonel ve duygusal öeyi güven tanmnn içine yerletirmitir (McAllister, 1995). Özdelemeye dayal güven de bunun en geni halini oluturmaktadr (Rousseau ve dierleri, 1998).

Kiilerin bu tür bir güvene sahip olmas, taraflar arasndaki al-veri ilikisini sradanlatrm ve “rutinlemi güven” konusunu gündeme getirmitir (Nooteboom,

2002). Rutinlemi güvende kiiler gelen bütün bilgileri analiz etmezler ya da eletirel bir ekilde yaklamazlar ki, böylece kiiler, kazanlan zaman baka bir ii daha etkin yapmaya harcayabilirler.
nsanlarn snrl bir rasyonel kapasitesi vardr (Simon, 1983) ve insanlar rutinlemi düünce tarz ile karmakl azaltmaya çalmaktadr (Nooteboom, 2002). Basitletirilmi yöntemler sunan bu güven tipi, rasyonel olmayan bir artan bamllk göstermektedir (Nooteboom, 2002). Öyle ki, kii, herhangi bir ihlalle karlat zaman, içinde bulunduu durumu deerlendirecek ve yapm olduu duygusal yatrma göre bir karar verecektir. Bir ilikide duygusal güven boyutu yüksek ise, kiilerin birbirlerine duygusal yatrm yapt anlalr, dolaysyla kiiler herhangi bir ihlal karsnda var olan balarndan kolay kolay vazgeçmeyecektir (Wittek, van Duijn, ve Snijders, 2003).

Eer bir kii özdelemeye dayal bir iliki içindeyse, kiinin gelecekteki hareketleri de ona göre çerçevelenecektir.
liki ile ilgili yeni bir bilgi alndnda ve eer kii ilikisi ile ilgili rahat hissediyorsa, bu, kiinin pozitif düünceleri ve beklentileri çarmasna neden olacaktr (Baldwin ve dierleri, 1996). Bu ekilde taraflar, pozitif duygularn hissedildii, ilikisel taktiklerin (ilikiyi daha iyi duruma getirmek için hareket etmek, herhangi bir ihtiyaç için kiinin hareketlerini gözlemek) ve yüksek ibirlikçi davranlarn görüldüü bir iliki içinde olacaktr (Gelfand ve dierleri, 2006). Bu ilikisel dinamiklerin, “dayanma çerçevesi” ile benzerlikleri bulunduu da iddia edilebilir (Lindenberg, 2003). Özdelemeye dayal güven ilikilerinde, ihlaller, genellikle kar tarafn sosyal kimliine, itibarna (ykc eletiri, saygszca davranma vb.) ve dayanma hislerine cevap vermediinde gerçeklemektedir.
te bu hatal davranlar, “kimlik ihlalleri” ad altnda incelenmekte olup etkileimsel adalete (interactional justice) dayanmaktadr (Ren ve Gray, 2009). Etkileimsel adalet; kiilerin birbiri ile olan etkileiminin nasl gerçekletiini irdelemektedir (Bies, 2005). Bies ve Tripp (1996) de kimlik ihlallerinden bahsetmektedir. Özellikle topluluk önünde eletirmenin, yanl veya adil olmayan ithamlarda bulunmann ve kiileri ya da üyesi olduklar gruplar rencide etmenin, kimlik ihlali saylacandan bahsetmektedir. Bu aamada, kontrol ihlallerinin görülmesi de olasdr (Ren ve Gray, 2009). Ancak burada farkl olan durum kar tarafn dier kii için önemidir. Bu durum ihlali “kontrol ihlali”nden “kimlik ihlali”ne çevirmektedir. Yani kontrol ihlalleri, içerik olarak gerçeklese de, kiiler bunlar kimlik ihlalleri gibi alglayp yorumlayacaktr.

Hesaba dayal güven çerçevesinde insanlar, etkileimin avantajlarn ve dezavantajlarn bilisel olarak tartmaktaydlar. Fakat özdelemeye dayal güvende rutinlemeden bahsedilmektedir (Nooteboom, 2002). Kii, genellikle yüksek oranda negatif duygu hissetmedii sürece, rutinlemi güven (routinized trust), küçük hatalarn üstünü kapatabilir, ancak yine de olumsuz youn duygular kiinin içinde bulunduu durumdan syrlp güven ilikisi hakknda düünmeye balamasna neden olabilir. Bu nedenle, ilikileri özdeim temelli çerçevelemek, baz hatalarn gözden kaçmasna neden olabilir.
hlaller fark edilecek boyutta olsa bile, bu aamada baz ihlaller hatrlanamayabilir ya da kurban tarafndan rasyonelletirilebilir.
te bu tarz ihlaller, genellikle dalgnlk hatas olarak görülür. Fakat kurbann yaad negatif duygular, gerçekleen ihlal konusunda kiiye, davrann niyetsel olduunu ifade eder. Baarl güven tamiri, sadece bilisel araçlara deil ayn zamanda duygusal araçlara da baldr.

Özdelemeye dayal güven çerçevesinde ilikiyi tamir etmek müzakere edilebilen esnek araçlarla gerçeklemektedir. Daha çok ikili müzakere sürecine benzeyen güven tamiri, kurban ve güveni ihlal edenin, birbirlerini tatmin edecek ekilde ikna etmesine kadar devam edebilir (Kim, Dirks ve Cooper, 2009). Hesaba dayal güven çerçevesindeki mazeret sunma ve inkâr etmenin tersine, özür dileme ve gerçei rasyonelletirme, bu aamada daha çok görülebilir. Bu bölümde, deiik çerçevelerde sadece sözlü açklamalar yer alacaktr denilmese de bazen sözlü açklamalarn, baz çerçevelerde daha iyi tamir olasln getirdii söylenmektedir. Daha önce de ifade edildii gibi, empati ve sempati, bir ilikide özür dilemenin ve gerçei rasyonelletirmenin önünü açmaktadr ve bu ekilde sözlü açklamalar karlk bulacak ve kiiler affedilecektir.

H4: Özdelemeye dayal güven çerçevesinde özür dileme ve gerçein rasyonelletirilmesi ilikiyi tamir edebilir.

Dier bir güven tamir mekanizmas olarak ortak çkarlarn rasyonelletirilmesi deerlendirilebilir. Örnein, iki i arkada arasndaki sözün yerine getirilmediini varsayalm. Burada, güveni ihlal eden taraf, verdii sözü bilerek yerine getirmediyse, o zaman bu kii kurban ile konuup ortak çkarlar tekrar gözden geçirebilir. Ortak çkarlar tekrar gözden geçirmek; i ortamnda, kiilerin önceliklerini yenilemesi ve bunu